Klitoria ternateńska posiada dobrze udokumentowane działanie neurofarmakologiczne. Zwiększa aktywność acetylocholiny, wspomaga zdolności poznawcze, działa przeciwstresowo i wspomaga dobry nastrój. Ponadto ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne. Wśród jej najważniejszych związków aktywnych znajdują się alkaloidy, laktony, glikozydy i flawonoidy.
Nazwa witaminy B12 to ogólne pojęcie, pod którym kryją się cztery związki z grupy kobalamin: cyjano-, hydroksyl-, metylo- i dezoksyadenozylokobalamina (zawierające odpowiednio ugrupowanie -CN, -OH, -CH3 oraz jednostkę 5’-deoksyadenozylową jako podstawnik kobaltu). Rola tej witaminy w organizmie jest ogromna. Przede wszystkim jest to bardzo ważny koenzym w reakcjach metylacji. Ma to zasadnicze znaczenie w przemianie białek, węglowodanów oraz tłuszczów. Ponadto odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, w tym wzmacnianie osłonki mielinowej oraz za powstawanie neuroprzekaźników. Uczestniczy także w procesie produkcji czerwonych krwinek w szpiku kostnym (erytropoeza) oraz bierze udział w syntezie DNA i RNA w erytroblastach…
Koenzym Q10 to substancja naturalnie występująca w organizmach żywych, w tym także w organizmie człowieka. Jego główną funkcją jest udział w mitochondrialnym transporcie elektronów wzdłuż łańcucha oddechowego. Ponadto jest to bardzo silny antyoksydant rozpuszczalny w tłuszczach, który neutralizuje wolne rodniki, przeciwdziała utlenianiu białek i lipidów, a także uszkodzeniom DNA. Rola koenzymu polega również na regeneracji oraz wzmacnianiu działania innego bardzo silnego związku o właściwościach przeciwutleniających, którym jest α-tokoferol. Gdy w organizmie utrzymywana jest odpowiednia homeostaza, w każdej jego komórce syntetyzowany jest koenzym Q10 w takiej ilości, aby wypełniać swoją rolę fizjologiczną…
Kofeina to zwyczajowa nazwa 1-3-7-trimetylo-3,7-dihydro-1H-puryno-2,6-dionu, związku z grupy alkaloidów purynowych. Jest to łatwo sublimująca, bezwonna substancja występująca pod postacią białego lub krystalicznego proszku o gorzkim smaku. Trudno rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych, takich jak etanol (96%), i nieco łatwiej w wodzie, zwłaszcza gorącej. Po raz pierwszy w czystej postaci wyizolowano kofeinę w 1820 roku. 75 lat później poznano jej strukturę chemiczną. Jednak substancja ta wykorzystywana była przez ludzi od wielu wieków. Początkowo spożywano nasiona lub żuto liście i korę niektórych roślin, co powodowało zniesienie uczucia zmęczenia i poprawiało samopoczucie…
Ekstrakt pozyskiwany jest z kory różnych gatunków sosny, należących do rodziny drzew sosnowatych (Pinaceae). Spotkać je można głównie na obszarach chłodnych i umiarkowanych półkuli północnej. Niektóre gatunki występują również w tropikach. O przydatności tej rodziny drzew do produkcji ekstraktu prozdrowotnego decyduje znormalizowana zawartości proantocyjanidyn (ok. 70%), czyli związków flawonoidowych. Odkrycia proantocyjanidyn dokonał dr Jack Arthur Masquelier przy przeglądaniu dzienników z wyprawy Jacquesa Cartiera. Podróżnik ten i jego załoga zostali uwięzieni na 5 miesięcy w lodach rzeki Saint Laurent w 1541 roku. Zaskoczyło ich przedwczesne pojawienie się srogiej zimy, której skutki uniemożliwiły im dalszą podróż statkiem…
Kozieradka pospolita (Trigonella foenum-graecum L.) jest jednoroczną rośliną zielną należącą do rodziny bobowatych, tj. roślin strączkowych, których cechą charakterystyczną jest wytwarzanie grubych nasion. Osiąga wysokość do 60 cm, charakteryzuje się prostą łodygą, trójlistkowymi skrętoległymi liśćmi o zielonej części wierzchniej i sinawej spodniej oraz bladożółtymi kwiatami. Owoce mają postać długich, wygiętych strąków. W ich wnętrzu znajdują się liczne brunatne nasiona. Roślina ta wydziela charakterystyczny silny zapach (raczej nieprzyjemny, nieco mdły), który niekiedy określany jest jako korzenny…
Kreatyna jest związkiem organicznym, którego nazwa pochodzi od greckiego słowa kreas (mięso). Została odkryta jako organiczny składnik mięsa na początku XIX wieku. W 1832 roku Michel Eugène Chevreul wyodrębnił ją z zasadowego wodnego ekstraktu mięśni szkieletowych. W późniejszych latach kontynuowano badania nad jej obecnością w tkankach ssaków. Na podstawie ich wyników stwierdzono, że w tkankach mięśniowych lisów upolowanych tuż po próbie ucieczki stężenie kreatyny było wyższe niż u zwierząt w spoczynku. To potwierdziło hipotezę dotyczącą wpływu pracy mięśni na stężenie tej substancji…
Krzem (Si) to pierwiastek, którego nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa “silex”, oznaczającego kamyk. Minerał ten został zidentyfikowany przez Antoine Lavoisiera w 1787 r., a wyizolował go z krzemionki (SiO2) Jacob Berzelius w roku 1824. Z bardzo licznej grupy związków krzemowych, które występują w przyrodzie, za przyswajalny dla organizmu człowieka uznawany jest jedynie kwas ortokrzemowy (H4SiO4). Taka forma tego pierwiastka umożliwia jego absorpcję w przewodzie pokarmowym…
Krzyżownica cienkolistna to roślina pochodząca z terenów Azji. Występuje w Mongolii, Chinach i Rosji. Uprawia się ją także w Indiach i Korei, a także, choć w mniejszych ilościach, w Kanadzie i w Brazylii. Jej korzeń, zwany Yuan Zhi, od tysięcy lat wykorzystywany jest w tradycyjnej medycynie chińskiej jako wsparcie zdolności poznawczych, szczególnie w przypadku demencji, a także jako środek zapobiegający przedwczesnemu starzeniu się. W Indiach uważano ją za lek na hipoglikemię, ale również stosowano do zwalczania nowotworów. Ceniono również działanie tej rośliny redukujące napięcie nerwowe i ułatwiające zasypianie…
Curcuma longa, powszechnie znana także pod nazwą ostryż długi, jest rośliną wieloletnią należącą do rodziny strelicjowatych (Strelitziaceae) z rzędu imbirowców (Zingiberidae). Jest to tropikalna bylina dorastającą do 1,5 metra, posiadająca bulwiaste kłącza główne, a także wiele licznych zgrubiałych kłączy potomnych. Z części podziemnych wyrasta pęd kwiatowy otoczony długoogonkowymi oraz lancetowatymi liśćmi, które są u nasady połączone i tworzą tzw. pozorny pień. Na końcach pędów znajdują się podłużne kwiaty (zielone lub różowe) zebrane w kwiatostany wyglądem przypominające kłosy pszenicy…
Kwas alfa-linolenowy należy do NNKT omega-3. Jest nutraceutykiem o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania całego organizmu człowieka, a w szczególności układu krążenia i układu nerwowego. Pomaga utrzymać neurony w dobrej kondycji i promuje neuroplastyczność. Działa kardioprotekcyjnie, ułatwia kontrolę ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu.
Kwas alfa-liponowy to ośmiowęglowy związek organiczny, należący do rodziny kwasów karboksylowych oraz do podrodziny kwasów tłuszczowych. Początkowo uważany był za witaminę, a przekonanie to zmieniło się, gdy okazało się, że substancja ta jest syntetyzowana w organizmie człowieka. Pod względem strukturalnym w cząsteczce kwasu obecny jest pierścień ditiolowy. Ugrupowanie to może zostać utlenione, w efekcie czego powstaje kwas dihydroliponowy (DHL), który podobnie jak jego prekursor odgrywa kluczową rolę w prawidłowo funkcjonującym organizmie…
Witamina C to organiczny związek chemiczny o wzorze sumarycznym C5H8O6. Należy do grupy alkoholi polihydroksylowych. W swojej strukturze posiada dwa asymetryczne atomy węgla, co oznacza, że możliwe jest określenie konfiguracji względnej tej cząsteczki. W efekcie łańcuch boczny tego związku ma konfigurację L, podczas gdy czwartorzędowy atom węgla z układu furanowego posiada konfiguracji D. Ta zmienność ułożenia przestrzennego sprawia, że kwas askorbinowy może występować w postaci kilku izomerów: kwas L-askorbinowy, D-askorbinowy, L-izoaskorbinowy, D-izoaskorbinowy. W świecie naturalnym 100% aktywnością oraz wysoką bioprzyswajalnością odznacza się jednakże tylko pierwszy z nich…
Kwas chlorogenowy został odkryty w roku 1887, jednak po raz pierwszy (jako czysty związek) został wyizolowany w roku 1908 z substancji krystalicznej (ang. caffetannin) zawartej w ziarnach kawy. Późniejsze doświadczenia wykazały, że jest on szeroko rozpowszechniony i występuje w liściach oraz nasionach wielu roślin. W roku 1932 ustalona została jego struktura chemiczna. Pod koniec lat 60. XX wieku, za pomocą techniki spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego, zidentyfikowano jego dziewięć izomerów (związków chemicznych o wspólnym wzorze sumarycznym, a różniących się wzorem strukturalnym)…
Kwas D-asparaginowy to substancja naturalnie występująca w organizmie człowieka, należąca do grupy aminokwasów endogennych. Jest to enancjomer kwasu L-asparaginowego, który powstaje w procesie racemizacji, katalizowanej przez enzym racemaza asparaginianu. Od swojego prekursora DAA różni się konfiguracją przestrzenną, co z kolei warunkuje kierunek skręcanie płaszczyzny światła spolaryzowanego (enancjomer D w prawo, natomiast L w lewo) oraz aktywność biologiczną. Kwas D-asparaginowy został odkryty w roku 1827 przez dwóch uczonych A. Plisson’a i E. Ossain’a, którzy przeprowadzili hydrolizę asparaginy wyizolowanej z soku szparagowego. Od rośliny tej pochodzi właśnie nazwa związku…
Witamina B9 początkowo – w latach 20. XX wieku – łączona była z prawidłową ilością czerwonych krwinek. Jej niedobór zaś utożsamiano z niedokrwistością megaloblastyczna. Dopiero jednak w latach 30. XX wieku Lucy Wills, brytyjska lekarz i naukowiec, zaobserwowała, że można leczyć tę chorobę za pomocą ekstraktu drożdży piekarniczych. Ten czynnik przeciwanemiczny uzyskano także z ekstraktu wątroby oraz z liści szpinaku. W 1941 roku, zużywając 4 tony liści tego warzywa, Hersnel Michell, Esmond Snell i Roger Williams wyizolowali związek o charakterze kwasu. Nadali mu nazwę “kwas foliowy”…
Kwas gamma-linolenowy należy do NNKT omega-6. W ludzkim organizmie pełni bardzo istotne funkcje. Jest budulcem fosfolipidowych i błon komórkowych. Działa przeciwzapalnie, reguluje krzepnięcie krwi, wpływa na poziom lipidów i cholesterolu. Korzystnie oddziałuje też na skórę.
Maślan sodu, czyli sól sodowa kwasu masłowego, jest naturalną substancją produkowaną przez bakterie jelitowe żyjące w okrężnicy. Jest to kwas butanowy o wzorze CH3-CH2-CH2-COOH, zaliczany do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (short fatty acids – SCFA). Pod względem właściwości fizycznych kwas masłowy jest oleistą ciecz rozpuszczalną w wodzie, o nieprzyjemnym zapachu zjełczałego masła. Maślan sodu jest solą sodową tego kwasu. Ma stały stan skupienia oraz mniej przykry zapach. W roztworze wodnym maślan sodu dysocjuje do jonów kwasu masłowego…
Kwasy omega-3 to organiczne związki chemiczne z grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Nazwa tych związków (kwasy omega-3) pochodzi od położenia ostatniego wiązania podwójnego w cząsteczce, które znajduje się przy trzecim od końca atomie węgla. Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy są: kwas dokozaheksaenowy (DHA) oraz kwas eikozapentaenowy (EPA). Pełnią one wiele ważnych funkcji w organizmie (między innymi są składnikami błon biologicznych), a przez to kontrolują jego prawidłowe funkcjonowanie, głównie w zakresie krążenia krwi i pracy mózgu…
Kwercetyna to związek z grupy flawonoidów. Wykazuje silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego, korzystnie wpływa na pracę układu krążenia. Może też ułatwiać utratę masy ciała. Kwercetynę wykorzystywano jako barwnik do bawełny oraz odczynnik chelatujący jony metali. Następnie zaczęto badać ją pod kątem właściwości prozdrowotnych oraz potencjalnego wykorzystania w lecznictwie…
L-DOPA jest aminokwasem, z którego w mózgu wytwarzany jest neuroprzekaźnik dopamina. W 1936 r. w Indiach wyizolowano ją z nasion bobu, stosowanych w Ajurwedzie do leczenia choroby Parkinsona. Ponieważ jednak wówczas nie widziano zastosowania lewodopy, odkrycie to nie zostało docenione. W latach 50. XX w. szwedzki neurofarmakolog Arvid Carlsson badał jej zastosowanie w leczeniu choroby Parkinsona, związanej z degeneracją neuronów dopaminergicznych w części mózgu zwanej istotą czarną. Dwadzieścia lat później wykorzystanie jej w tym celu stało się powszechne…
