Kora sosnowa | Pinus sp.

1.1. Historia i pochodzenie

Ekstrakt pozyskiwany jest z kory różnych gatunków sosny, należących do rodziny drzew sosnowatych (Pinaceae). Spotkać je można głównie  na obszarach chłodnych i umiarkowanych półkuli północnej. Niektóre gatunki występują również w tropikach. O przydatności tej rodziny drzew do produkcji ekstraktu prozdrowotnego decyduje znormalizowana zawartości proantocyjanidyn (ok. 70%), czyli związków flawonoidowych.

Odkrycia proantocyjanidyn dokonał dr Jack Arthur Masquelier przy przeglądaniu dzienników z wyprawy Jacquesa Cartiera. Podróżnik ten i jego załoga zostali uwięzieni na 5 miesięcy w lodach rzeki Saint Laurent w 1541 roku. Zaskoczyło ich przedwczesne pojawienie się srogiej zimy, której skutki uniemożliwiły im dalszą podróż statkiem. Nie byli przygotowani na taką okoliczność i bardzo szybko zaczęło im brakować pożywienia. Po wykorzystaniu wszystkich zapasów wiele osób z załogi zaczęło chorować na szkorbut, w następstwie czego zmarło. Zamieszkujący tamte tereny Indianie polecili Cartierowi żeby podał swoim ludziom herbatę sporządzoną z igieł i kory sosny. Niespodziewanie, po jej spożyciu, osoby te odzyskiwały zdrowie. W swoich dziennikach przywódca opisał uzdrawiającą moc tego naparu, którym prawie 400 lat później zainteresował się dr Masquelier. W XX wieku wierzono, że za efekt ten odpowiadało bardzo wysokie stężenie witaminy C w sośnie. Masquelier nie był przekonany co do zbawiennej mocy uzdrawiającej wynikającej z obecności wyłącznie witaminy C, dlatego poszukiwał czegoś dodatkowego. Pośród wyizolowanych przez niego substancji znalazła się różnorodna mieszanina bioflawonoidów. Kompleks ten dr Masquelier nazwał “pycnogenolem”, uzyskał na niego patent i rozpoczął w drugiej połowie XX wieku jego sprzedaż na terenach należących do Europy.

Proces produkcji ekstraktu z kory sosny nadmorskiej opatrzony jest patentem. W procesie tym nie wykorzystuje się żadnych toksycznych rozpuszczalników, a stosuje się jedynie etanol i wodę. Świeżą sproszkowaną korę poddaje się ekstrakcji wymienionym cieczami. Po dokładnym oczyszczeniu, surowy wyciąg suszony jest za pomocą metody rozpryskowej, w efekcie czego otrzymuje się brązowy proszek o standardowej (70%) zawartości aktywnych substancji.

1.2. Klasyfikacja

W korze sosny znajduje się kompleks bioflawonoidów o wielokierunkowych właściwościach prozdrowotnych. Jego suplementacja ma wyjątkowo korzystny wpływ na funkcjonowanie układu krwionośnego, szczególnie w zakresie kontroli profilu lipidowego oraz stężenia glukozy we krwi. Ponadto poprawia jej krążenie, co ma także korzystne znaczenie dla utrzymania prawidłowego widzenia oraz dobrej kondycji skóry. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym i antyalergicznym, kompleks ten jest także modulatorem układu immunologicznego, czyli zwiększa odporność organizmu. Bioflawonoidy te są również najsilniejszymi znanymi antyoksydantami pochodzenia naturalnego oraz posiadają zdolność do przekraczania bariery krew-mózg, w związku z czym często wykorzystywane są w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych.

1.3. Skład

Wielokierunkowe korzystne właściwości prozdrowotne ekstraktu z kory sosny wynikają z bogactwa jego składu chemicznego. Udowodniono bowiem, że jest on bogatym źródłem oligoproantocyjanidyny, czyli oligomerycznych protoantocyjanidyn (kompleks 40 bioflawonoidów). Występują tu głównie połączenia katechiny, epikatechiny i ich estrów z kwasem galusowym. Składniki te działają synergistycznie, jako że każda z substancji wchodzących w skład kompleksu OPC ma nieco inne zadanie i właściwości. To sprawia, że kompleks jako całość jest bardziej skuteczny niż każdy ze składników osobno.

Proantocyjaniny są jednym z najbardziej aktywnych biologicznie, naturalnych przeciwutleniaczy. Wykazano, że cały kompleks jest około 50 razy silniejszym antyoksydantem niż witamina E i 20 razy silniejszym niż witamina C. Ponadto obecność OPC wzmacnia działanie obu witamin i innych pierwiastków śladowych. Oprócz OPC w ekstrakcie z kory sosny obecne są także taniny i stylberyny, takie jak resweratrol czy alfa-viniferyna.

2.1. Układ krwionośny

Stosowanie ekstraktu z sosny skutkuje wzmocnieniem i uelastycznieniem nabłonka wyścielającego ściany naczyń krwionośnych. Pozwala więc na utrzymanie tej tkanki w dobrej kondycji, co z kolei ma szczególnie korzystne znaczenie w przypadku regulacji przepływu krwi w całym organizmie. Nieprawidłowości w strukturze bądź funkcjonowaniu nabłonka często spotykane są przy nadciśnieniu, cukrzycy oraz przy różnych chorobach sercowo-naczyniowych. We wszystkich tych schorzeniach, najważniejszym etapem leczenia jest przywrócenie prawidłowej struktury nabłonka.

W jednym z przeprowadzonych badań wzięło udział 28 pacjentów, u których wykryto chorobę wieńcową. Ochotników tych podzielono na dwie grupy, przy czym pierwsza przyjmowała dziennie 200 mg ekstraktu z kory sosny, druga natomiast placebo. Badanie trwało 8 tygodni, po tym czasie w grupie suplementującej Pine bark odnotowano znaczną poprawę funkcjonowania śródbłonka, podczas gdy efektów takich nie uzyskano w grupie kontrolnej, stosującej placebo.

2.1.1. Cukrzyca

Osoby cierpiące na cukrzycę mają problem ze stale utrzymującym się wysokim poziomem glukozy we krwi. W Diabetes Care opublikowane zostały wyniki badań, które potwierdzają korzystny wpływ suplementacji ekstraktu z sosny na redukcję stężenia tego cukru. Ponadto przyjmowanie wyciagu zmniejsza ilość glikowanej hemoglobiny, a dodatkowo nie zwiększa poziomu insuliny, co miałoby wyjątkowo niekorzystne znaczenie dla osób z cukrzycą 1 i 2 typu.

Dodatkowo w przebiegu cukrzycy bardzo ważne jest, aby cukry dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem były uwalniane do krwi w sposób stopniowy, co ma skutecznie zapobiegać powstawaniu nagłych skoków glukozy. Udowodniono, że efektem stosowania ekstraktu z sosny jest inhibicja enzymu α-glukozydazy (enzym trawienny dwunastnicy), w efekcie czego znacznie opóźnia proces rozpadu węglowodanów złożonych, a tym samym ogranicza ilość uwalnianej do krwiobiegu glukozy. Wykazano ponadto, że ekstrakt kory sosny jest czterokrotnie skuteczniejszy w porównaniu do ekstraktu zielonej herbaty.

Drobne naczynia krwionośne budujące układ krążenia odpowiedzialne są w głównej mierze za transport składników odżywczych i tlenu w organizmie. Gdy we krwi występuje podwyższony poziom glukozy, dochodzi do obrzęku ścian tych naczyń, co znacznie utrudnia przepływ krwi, efektem czego jest szereg komplikacji. Wyniki badań opublikowane w 2006 roku sugerują, że suplementacja wyciągu z sosny zmniejsza powstający obrzęk, a także ułatwia transport krwi tymi drobnymi naczyniami.

Właściwości OPC okazały się korzystne także w przypadku innego powikłania cukrzycy, nazywanego retinopatią cukrzycową. W miarę rozwoju tej choroby, uszkodzone zostają naczynia krwionośne zlokalizowane w siatkówce oka, co często prowadzi w ostatnim stadium do utraty wzroku. Badania z 2002 roku pokazują, że kompleks bioflawonoidów skutecznie przeciwdziała tym zmianom w oku, a tym samym polepsza ostrość widzenia pacjentów z retinopatią cukrzycową.

2.1.2. Nadciśnienie

U pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami układu sercowo-naczyniowego największym czynnikiem ryzyka jest wysokie ciśnienie krwi. Większość leków stosowanych w celu redukcji tego ciśnienia ma za zadanie ograniczyć ryzyko wystąpienia zawału serca czy rozwój choroby wieńcowej. W jednym z badań, w którym pacjentom podawano 200 mg wyciągu z sosny przez 16 tygodni odnotowano znaczny spadek ciśnienia krwi. Ponadto przeprowadzono badanie z udziałem pacjentów ze zdiagnozowaną cukrzycą o lekkim bądź umiarkowanym nadciśnieniu. Podawano im 125 mg ekstraktu z kory sosny, co skutkowało redukcją ciśnienia.

2.1.3. Profil lipidowy

Wyniki przeprowadzonych badań sugerują, że stosowanie Pine bark skutkuje redukcją poziomu złego cholesterolu (LDL), a także zwiększeniem stężenia frakcji dobrej, czyli HDL. Suplementacja tego ekstraktu wpływa więc korzystnie na kontrolę profilu lipidowego we krwi, a tym samym ogranicza ryzyko rozwoju poważnych chorób wywołanych nadmiarem cholesterolu LDL.

2.2. Układ nerwowy

Oligoproantocyjanidyny odznaczają się zdolnością do przekraczania bariery krew-mózg. Dzięki temu oraz ze względu na wyjątkowe właściwości antyoksydacyjne są one z powodzeniem wykorzystywane w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych. Naukowcy dowiedli także, że regularne przyjmowanie kompleksu bioflawonoidów może znacząco usprawnić funkcje kognitywne osób starszych. Pozytywne efekty suplementacji obserwuje się w zwiększonej zdolności do koncentracji, łatwiejszym zapamiętywaniu i szybszej nauce.

2.2.1 Zmysł wzroku

Suplementacja ekstraktu z kory sosny wpływa korzystnie na transport krwi nawet w najmniejszych naczyniach krwionośnych, dzięki czemu może przekładać się na poprawę krążenia w gałce ocznej. W efekcie Pinue bark spowalnia rozwój chorób degeneracyjnych oczu, takich jak np. zaćma czy postępujące wraz z wiekiem zaburzenie widzenia w nocy. Ogranicza także występowanie nadwrażliwości na światło oraz łagodzi objawy przy zapaleniu spojówek. Oligoprantocyjanidyny są również wykorzystywane, aby wspomagać terapię suchego oka i jaskry. Ponadto udowodniono, że regularne przyjmowanie tych substancji w dawce 30 mg dziennie już po 2 miesiącach przynosi znaczną ulgę osobom pracującym przed komputerem – ich oczy nie męczą się tak szybko i odznaczają się lepszym widzeniem kontrastowym.

2.3. Libido

Impotencja jest dość poważnym problemem ok. 50% mężczyzn w wieku od 40 do 70 lat. Według niezależnych opinii specjalistów za podstawową przyczynę tego schorzenia należy uznać zaburzenia funkcjonowanie śródbłonka występującego w ścianach naczyń krwionośnych. Kompleksy bioflawonoidów, ze względu na zdolność do przywracania prawidłowej struktury tej tkanki, jest powszechnie wykorzystywany w terapii impotencji. Dzięki poprawie kondycji nabłonka, ekstrakt z sosny przyczynia się również do zwiększenia ilośc dostępnego tlenku azotu, co ma z kolei zasadnicze znaczenie dla osiągania erekcji.

Efekt działania ekstraktu z sosny w tym przypadku został potwierdzony w przeprowadzonych badaniach. W jednym z nich uczestniczyło 21 mężczyzn, którym podawano dziennie 125 mg wyciągu. Po 3 tygodniach zaobserwowano znaczną poprawę w funkcjonowaniu układu płciowego. Jeszcze bardziej korzystne efekty uzyskano, gdy suplementacja została połączona z l-argininą. W tym badaniu wzięło udział 50 mężczyzn cierpiących z powodu zaburzeń erekcji. Zastosowana terapia skutkowała u nich odzyskaniem sprawności seksualnej.

2.4. Wydolność fizyczna

Suplementacja ekstraktu z kory sosny w bezpieczny sposób pomaga osiągać sportowcom lepsze wyniki. W jednym z badań grupie 147 osób uprawiających sport podawano 100 mg tej substancji dziennie. Skutkowało to większą wydolnością w bieganiu, pompkach i przysiadach. Dla porównania sprawdzono wytrzymałość osób o podobnej kondycji fizycznej, które nie przyjmowały jednak kompleksu bioflawonoidów Odnotowano u nich znacznie gorsze wyniki i szybsze męczenie się.

Pozytywny wpływ Pine bark na organizm wykazano także podczas badań triatlonistów. Przyjmowanie 150 mg ekstraktu dziennie skutkowało u nich większą prędkością, wzmocnieniem ogólnej siły organizmu oraz ograniczeniem skurczy mięśni po wysiłku.

2.5. Układ immunologiczny

Ekstrakt z sosny zawiera kompleks bioflawonoidów, których przyjmowanie wpływa korzystnie na wzmocnienie odporności organizmu. Udowodniono, że ekstrakt ten posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i antywirusowe. Za efekt ten odpowiada zwiększenie produkcji immunoglobulin.

2.5.1. Profilaktyka i terapia antynowotworowa

W związku z silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi ekstraktu z sosny, substancja ta jest z powodzeniem wykorzystywana pomocniczo w terapiach chorób nowotworowych. Udowodniono, że proantocyjanidyny naprawiają uszkodzenia w materiale genetycznym komórek zmienionych chorobowo, dzięki czemu ograniczają powstawanie guza.

Udowodniono ponadto, że ekstrakt kory sosny stymuluję apoptozę komórek białaczki. Ten efekt działania został odkryty przez amerykańskich naukowców, którzy w swoich badaniach traktowali komórki białaczki różnymi dawkami pycnogenolu. Otrzymane w ten sposób wyniki sugerują, że w przypadku wyższych stężeń ekstrakt ten aktywował kinazy białkowe (JNK) sterujące programem samobójczym, w efekcie czego dochodziło do śmierci komórek. Dodatkowo, efekt taki nie pojawił się w przypadku użycia komórek zdrowych.

Ekstrakt z kory sosny odznacza się także destrukcyjnym wpływem na komórki chorobowe w przypadku innych odmian raka: płuc, skóry, sutka i jelita grubego. Ponadto w 2009 roku na łamach Clinical Cancer research Magazine ukazał się artykuł autorstwa Xianglin Si, w którym potwierdzono skuteczność stosowania pycnogenolu w terapii raka krwi.

2.5.2 Właściwości antyalergiczne

Wyciąg kory sosny wpływa korzystnie na łagodzenie objawów alergii. Za efekt ten odpowiada hamujący wpływ kompleksu bioflawonoidów na sekrecję histaminy, czyli substancji wywołującej większość symptomów uczulenia. Suplementacja ekstraktu pomaga kontrolować różnorodne reakcje, takie jak np. katar sienny czy pokrzywka. Ponadto ekstrakt hamuje wydzielania zapalnych prostaglandyn, które także odpowiadają za reakcje alergiczne, a więc przeciwdziałają tym zmianom.

2.5.3. Właściwości antyoksydacyjne

OPC posiadają wyjątkowe właściwości antyoksydacyjne. Uważa się, że jest są prawie 50 razy silniejszymi antyoksydantemi niż witamina E, a także 20 razy silniejszymi od witaminy C. Szczególnie skutecznie ekstrakt z kory neutralizuje nadazotan, który jest wysoce reaktywnym rodnikiem, powstającym w następstwie nadprodukcji tlenku azotu w organizmie. W odpowiednim stężeniu NO jest konieczne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Związek ten wspomaga bowiem działanie niektórych hormonów, mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym, nasila niektóre reakcje układu odpornościowego. a także poprawia krążenie krwi, zapobiega agregacji płytek krwi i chroni frakcje LDL przed utlenianiem. W przypadku nadmiernej produkcji i zbyt wysokiego stężenia NO w organizmie dochodzi do jego reakcji z rodnikami ponadtlenkowymi, w efekcie których powstają bardzo niebezpieczne nadazotan. Jego obecność skutkuje rozwojem wszelkiego rodzaju przewlekłych zapaleń, w tym głównie stawów, a czasami także cukrzycą, miażdżycą udarem mózgu czy uszkodzeniami DNA, które są z kolei przyczyną rozwoju choroby nowotworowej.

2.6. Skóra

Suplementacja OPC wpływa korzystnie na zahamowanie procesu starzenia skóry, do których dochodzi pod wpływem działania wolnych rodników. Wyciąg z sosny , zawierający protoantocyjanidyny, ma wielokierunkowe zastosowanie w stosunku do skóry. Podnosi on między innymi poziom witaminy C w komórkach, zmniejsza przenikalność i kruchość włośniczek, a także neutralizuje działanie wolnych rodników i hamuje procesy niszczenia kolagenu. Ta ostatnia substancja jest białkiem, występującym najliczniej w organizmie. Odpowiada on za integralność ścięgien, więzadeł i chrząstek. Ponadto ma zasadnicze znaczenie dla właściwego wyglądu skóry oraz prawidłowego funkcjonowania naczyń krwionośnych.

OPC posiadają wyjątkowe zdolności do wspierania struktur kolagenowych, a tym samym zapobiegają destrukcji struktur kolagenowych. Za efekt ten odpowiada kilka mechanizmów. Jeden z nich polega na tym, że wyciąg z sosny wiąże krzyżowo włókna kolagenowe, a tym samym wzmacnia naturalne połączenia pomiędzy nimi oraz stabilizuje matrycę kolagenową tkanki łącznej. Ponadto ekstrakt przeciwdziała powstawaniu szkód wywołanych wolnymi rodnikami. Posiada bowiem zdolność do zmiatania tych reaktywnych cząsteczek. W efekcie jest on często stosowany w profilaktyce tworzenia się zmarszczek, a także przy oparzeniach różnego typu (np. wywołanych nadmierną ekspozycją na słońce), przy rozstępach, cellulicie, wspomagająco przy leczeniu rozległych ran oraz takich chorób jak egzema, łuszczyca, liszaje czy trądzik.

Udowodniono ponadto, że stosowanie OPC zapobiega syntezie i sekrecji związków, które sprzyjają powstawaniu stanu zapalnego czy alergii. Do substancji tych zalicza się: histamina, proteazy serynowe, leukotrieny i prostaglandyny.

Ekstrakt z kory sosny wykorzystywany jest także przy produkcji balsamów do opalania. W jednym z badań na myszach udowodniono, że aplikacja takiego preparatu na skórę redukuje zaczerwienienia delikatnego naskórka gryzoni, do którego doszło pod wpływem działania szkodliwego promieniowania UV.