...

Klitoria | Clitoria ternatea L.

Klitoria ternateńska posiada dobrze udokumentowane działanie neurofarmakologiczne. Zwiększa aktywność acetylocholiny, wspomaga zdolności poznawcze, działa przeciwstresowo i wspomaga dobry nastrój. Ponadto ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne. Wśród jej najważniejszych związków aktywnych znajdują się alkaloidy, laktony, glikozydy i flawonoidy.

Ciekawostka:

Antocyjany obecne w kwiatach klitorii nadają im niebieskie zabarwienie. Przygotowana z tych kwiatów herbatka również ma intensywny, turkusowy kolor. Na barwę tego naparu można wpływać poprzez zmianę jego pH, np. dodając plasterek cytryny.

Spis treści:

1. Co to jest Klitoria | Clitoria ternatea L.?

1. Co to jest Klitoria ternateńska?

1.1. Historia i pochodzenie

Klitoria ternateńska (Clitoria ternatea L.) należąca do rodziny bobowatych, jest także znana w angielskiej nomenklaturze jako „butterfly pea” czyli „groszek motylkowy”. Roślina ta jest wiecznie zielonym ziołem, które dorasta do 3 metrów wysokości, wspinając się po każdej dostępnej podporze. Łodygi o wrzecionowatym kształcie pokryte są włoskami. Liście złożone składają się z trzech do dziewięciu owalnych lub eliptycznych listków. Kwiaty mają 2-4cm długości i przybierają różne odcienie niebieskiego z żółtą gardzielą lub czysto białe z dużym płatkiem. Owoce to strąki przypominające cienki groszek. [1, 3]

Roślina ta pochodzi z indonezyjskiej wyspy Ternate w archipelagu Moluków, ale występuje także w Chinach, Indiach, na Madagaskarze oraz Filipinach. Obecnie jest powszechnie uprawiana jako roślina ozdobna, pastewna lub lecznicza. [2]

Stosowana od wieków w medycynie ajurwedyjskiej jako środek wzmacniający pamięć, nootropowy, antystresowy, przeciwlękowy, przeciwdepresyjny, przeciwdrgawkowy i uspokajający. Surowcem zielarskim są liście, kwiat i korzeń. [ 2, 3]

1.2. Klasyfikacja

Klitoria ternateńska była szeroko badana pod kątem różnych właściwości farmakologicznych. Posiada stosunkowo dobrze udokumentowane działanie neurofarmakologiczne, takie jak działanie zwiększające zawartość acetylocholiny, działanie nootropowe, przeciwstresowe, przeciwlękowe, przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe i uspokajające. Oprócz działania na ośrodkowy układ nerwowy “groszek motylkowy” wykazuje także właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe, moczopędne, przeciwcukrzycowe, a także miejscowo znieczulające. [2]

1.3. Skład

Rodzaj oraz ilość związków fitochemicznych znajdujących się w klitorii ternateńskiej zależne są od danego organu tej rośliny. Liście zawierają głównie alkaloidy, flawonoidy, cukry redukujące, steroidy, laktony (aparajityna i klitoryna) oraz glikozydy. W kwiatach natomiast dominują flawonoidy (kwercetyna, mirycetyna, kemferol), antocyjany (delfinidyna, ternatyny, preternatyny) saponiny, taniny, alkaloidy, glikozydy i fitosterole (beta-sitosterol). Korzenie również zawierają alkaloidy, flawonoidy, saponiny, ale także garbniki, białka, węglowodany (skrobia), żywice, a także pentacykliczne triterpenoidy takie jak np. tarakserol. Nasiona posiadają za to nukleoproteinę z sekwencją aminokwasową podobną do insuliny, wysoce zasadowe białko (finotynę), rozpuszczalne w wodzie śluzy, kwas p-hydroksycynamonowy, fitosterole (beta-sitosterol i gamma-sitosterol), adenozynę oraz kwasy tłuszczowe: palmitynowy, stearynowy, oleinowy i linolowy. [4, 5]

2. Jak działa Klitoria | Clitoria ternatea L.?

2. Jak działa klitoria?

2.1. Układ nerwowy

Stwierdzono, że ekstrakt z Clitoria ternatea posiada działanie nootropowe (substancje nootropowe ułatwiają wydajność intelektualną, uczenie się i pamięć), przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i antystresowe. Redukuje objawy zmęczenia i znużenia. [3, 4]

2.1.1. Działanie nootropowe

W badaniu na szczurach pochodzącym z 2000 roku sprawdzano wpływ ekstraktu z klitorii ternateńskiej na pamięć i centralną aktywność cholinergiczną u tych gryzoni. Okazało się, iż ekstrakt z korzenia klitorii w dawce 500 mg/kg masy ciała stosowany doustnie znacznie zwiększył zawartość acetylocholiny w całym mózgu szczura. Stwierdzono również, że ekstrakt ten spowodował znaczny wzrost aktywności acetylocholinoesterazy (AChE) – enzymu rozkładającego acetylocholinę – w korze mózgowej, podczas gdy w rdzeniu przedłużonym aktywność tego enzymu była znacznie zmniejszona. Nieznaczny spadek aktywności AChE zaobserwowano w śródmózgowiu, z kolei w móżdżku żadnych zmian w kontekście AChE nie stwierdzono. Wyniki tego badania sugerują, że korzenie klitorii okazały się bardziej skuteczne w łagodzeniu deficytów pamięci w porównaniu do części nadziemnych. W innym badaniu naukowcy wykazali, iż wodny ekstrakt z korzenia klitorii ternateńskiej pozytywnie wpływa na arboryzację dendrytyczną (rozgałęzianie dendrytyczne) neuronów ciała migdałowatego u szczurów. Proces ten polega na powstawaniu nowych gałęzi dendrytycznych w celu tworzenia nowych synaps. W konsekwencji usprawnia to procesy uczenia się i lepszego zapamiętywania. [6]

2.1.2. Działanie antydepresyjne

Metanolowy ekstrakt z klitorii ternateńskiej w dawkach 100 i 400 mg/kg masy ciała, zastosowany doustnie, wykazał działanie przeciwdepresyjne w teście zawieszenia za ogon u myszy. Niniejszy test służy ocenie czasu bezruchu u tych gryzoni. Co do zasady – im dłuższe fazy bezruchu tym silniejszy poziom depresji. Terapia antydepresyjna może skrócić czas bezruchu, co sugeruje zmniejszenie poziomu depresji. Ekstrakt z klitorii w dawkach 100 i 400 mg/kg masy ciała znacząco zmniejszył czas trwania bezruchu. W innym badaniu również odnotowano działanie przeciwdepresyjne etanolowego ekstraktu z korzenia tej rośliny w dawce 150 i 300 mg/kg masy ciała u szczurów. Poprzednie wyniki badań sugerują, że w oparciu o dwa składniki izolowane z korzenia klitorii ((Z)-9,17-oktadekadienal oraz kwas n-heksadekanowy) można opracować nowe selektywne inhibitory MAO-A (monoaminooksydazy-A), które mogą służyć jako leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe. [6]

2.1.3. Działanie antystresowe

Stres wywołuje różne zmiany w obrębie przewodu pokarmowego, w tym może zaburzać integralność błony śluzowej żołądka. Aktywność antystresowa substancji zawartych w klitorii ternateńskiej została zbadana w kontekście stresu wywołanego niską temperaturą poprzez ocenę wskaźnika wrzodowego w żołądkach szczurów. Zauważono, że metanolowy ekstrakt z klitorii zmniejszał wskaźnik owrzodzenia u tych gryzoni w sposób zależny od dawki (100, 200 i 400 mg/kg masy ciała), co świadczy o działaniu antystresowym tego zioła. [1]

2.2. Układ krwionośny

2.2.1. Nadciśnienie tętnicze

W jednym z badań na szczurach sprawdzano, czy związki zawarte w klitorii ternateńskiej mogą mieć wpływ na redukcję nadciśnienia tętniczego, które wcześniej było u tych gryzoni celowo wywołane. Jak się okazało, ekstrakt z klitorii w dawkach 100, 300 i 500 mg/kg masy ciała wykazywał działanie obniżające ciśnienie krwi. Dawka 100 mg/kg m.c. była przy tym najmniej skuteczna, a efekty dawek 300 i 500 mg/kg m.c. były porównywalne. Mechanizmem przeciwnadciśnieniowego efektu ekstraktu z klitorii było m.in. obniżenie aktywności enzymu konwertazy angiotensyny. W podobny sposób działają leki z grupy ACEI (inhibitory konwertazy angiotensyny) takie jak np. kaptopryl lub lizynopryl. [7]

2.2.2. Działanie hipolipidemiczne

Naukowcy zbadali skuteczność klitorii ternateńskiej pod kątem działania hipolipidemicznego. Do tego celu użyli ekstraktu z dwóch różnych części tej rośliny: z korzeni oraz z nasion. Okazało się, że obydwa ekstrakty w dawce 500 mg/kg masy ciała znacząco obniżyły stężenia cholesterolu całkowitego i trójglicerydów w surowicy szczurów w modelu hiperlipidemii wywołanej dietą. Mechanizmy, które za tym stoją to zwiększenie wydalania cholesterolu z kałem, a także zmniejszenie jego absorpcji z pożywienia. [8]

2.3. Działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe

Naukowcy sprawdzali także właściwości przeciwzapalne oraz przeciwgorączkowe wyciągu olejowego z kwiatów Clitoria ternatea. Badania wykazały znaczącą aktywność przeciwzapalną przy dawkach 200 i 400 mg/kg masy ciała. W innej pracy naukowej sprawdzano działanie metanolowego ekstraktu z korzeni tej rośliny. Odznaczył się on istotnymi właściwościami przeciwgorączkowymi. Ekstrakt ten podawany drogą doustną szczurom hamował zarówno obrzęk łap wywołany karageniną, jak i przepuszczalność naczyń wywołaną kwasem octowym u tych gryzoni. [4]

2.4. Działanie przeciwbakteryjne

Metanolowe ekstrakty z liści i korzenia Clitoria ternatea zostały przebadane pod kątem ich aktywności przeciwbakteryjnej wobec różnych opornych na leki szczepów bakteryjnych Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. Stwierdzono, że ekstrakt z liści wykazywał silną aktywność przeciwbakteryjną wobec Escherichia coli i Vibrio cholerae oraz Staphylococcus aureus. Ekstrakt z liści był bardziej aktywny niż ten z korzenia, jednakże oba ekstrakty działały bakteriobójczo. [4]

2.5. Właściwości przeciwcukrzycowe

W jednym z badań naukowcy ocenili aktywność przeciwcukrzycową etanolowego ekstraktu z kwiatów klitorii ternateńskiej na szczurach z cukrzycą indukowaną alloxanem. Szczury były karmione ekstraktami przez 3 tygodnie. Badacze stwierdzili, że ekstrakt istotnie obniżył poziom cukru we krwi o 41,48% u tych gryzoni, hamując aktywność enzymów ß-galaktozydazy i α-glukozydazy. Wyniki tego badania pokazały, że ekstrakt z klitorii zmniejsza aktywność tych enzymów odpowiednio o 55,26% i 24,87%. W innym badaniu wodny ekstrakt z płatków kwiatów klitorii wykazał działanie hamujące na glikację białek indukowaną przyłączeniem fruktozy do albuminy, co wskazuje na jego potencjał terapeutyczny w odwracaniu skutków hiperglikemii związanej z glikacją. Ponadto 14-dniowe leczenie wodnym ekstraktem z liści klitorii ternateńskiej (w dawce 100 mg/kg masy ciała, stosowanej doustnie) wykazało działanie przeciwcukrzycowe u szczurów z cukrzycą wywołanej alloxanem, co potwierdza hipoglikemizujące właściwości klitorii ternateńskiej. [6]

2.6. Działanie hepatoprotekcyjne

Metanolowy ekstrakt z liści klitorii ternateńskiej podawany myszom w dawce 200 mg/kg masy ciała wykazał działanie ochronne na komórki wątroby. Ekstrakt ten spowodował obniżenie poziomu enzymów wątrobowych takich jak aminotransferaza asparaginianowa i aminotransferaza alaninowa, a także wpłynął na zmniejszenie stężenia bilirubiny. Podwyższony poziom niniejszych wskaźników wątrobowych wywołany był hepatotoksycznym działaniem wcześniej podanego paracetamolu tym gryzoniom. [6]

3. Jak stosować Klitoria | Clitoria ternatea L.?

Nie masz dostępu do tych treści

Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik,
aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej.

4. Graficzne podsumowanie Klitoria | Clitoria ternatea L.

Bibliografia

  1. Jain N. N. et al. Clitoria ternatea and the CNS, 2003
  2. Mukherjee P. K. et al. The Ayurvedic medicine Clitoria ternatea—From traditional use to scientific assessment, Journal of Ethnopharmacology, 2008
  3. https://rozanski.li/2227/clitoria-ternatea-linne-jako-antidepressivum-i-nootropicum/
  4. Md. Lijon B. et al. Phytochemistry and pharmacological activities of Clitoria ternatea, International Journal of Natural and Social Sciences, 2017
  5. Chakraborthy GS et al. Phytochemical and pharmacological aspects of clitoria ternatea- a review, Journal of Applied Pharmaceutical Sciences and Research, 2018
  6. Gollen B., Mehla J. and Gupta P. – Clitoria ternatea Linn: A Herb with Potential Pharmacological Activities: Future Prospects as Therapeutic Herbal Medicine, Journal of Pharmacological Reports, 2018
  7. Maneesai P. et al. Butterfly Pea Flower (Clitoria ternatea Linn.) Extract Ameliorates Cardiovascular Dysfunction and Oxidative Stress in Nitric Oxide-Deficient Hypertensive Rats, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8065438/, 2021
  8. Solanki Y. B. i Jain S.M. – Antihyperlipidemic activity of Clitoria ternatea and Vigna mungo in rats, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20673179/, 2010
nazewnictwo
Nazwa polska: Klitoria ternateńska
Nazwa zwyczajowa: butterfly pea, groszek motylkowy
Nazwa łacińska: Clitoria ternatea L.
Inne nazwy: Shankhapushpi, Aparajita, Shankupushpam, Sam-samping, Kakkattan
Podstawowe korzyści
działanie nootropowe
działanie antydepresyjne
działanie antystresowe
działa korzystnie na układ krwionośny
właściwości przeciwzapalne i przeciwgorączkowe
Wesprzyj nas, jeśli uważasz, że robimy dobrą robotę!

Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.

Przekaż wsparcie dla NeuroExpert.