Minerały - NeuroExpert - Encyklopedia Neurofizjologii

Bor | Boron

Bor to pierwiastek chemiczny z grupy półmetali. W czystej formie został wyizolowany w 1808 roku. Dokonało tego jednocześnie trzech chemików: Humphry Davy, Joseph Louis Gay-Lussac i Louis Jacques Thénard. W naturze występuje jedynie w formie związków chemicznych. Jego głównym źródłem jest boraks (boran sodu), kernit, kolemanit i aszaryt. Boraks znany był i używany w Chinach już w 300 r. n.e. W XVII wieku stosowano go w europejskiej metalurgii jako topnik. Bor jest pierwiastkiem niezbędnym dla funkcjonowania organizmów roślinnych i zwierzęcych. Jego rola w fizjologii człowieka jest słabo poznana, lecz naukowcy wciąż pracują nad dokładniejszym opisaniem znaczenia tego pierwiastka…

Chrom | Chromium

Chrom to pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 24, należący do grupy metali. Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa “chroma” oznaczającego “kolor”, gdyż pierwiastek ten na różnych stopniach utlenienia tworzy związki chemiczne o różnych barwach. W postaci metalicznej jest srebrzystoszarym ciałem stałym. Reaguje z tlenem z powietrza tworząc warstwę tlenku chromu (III). Ciało dorosłego człowieka zawiera ok. 6 g chromu. Pierwiastek ten jest wchłaniany z pokarmu w jelicie cienkim, a jego przyswajalność wynosi 2-3%. W Stanach Zjednoczonych, Australii, Nowej Zelandii, Indiach i Japonii jest on uważany za niezbędny składnik odżywczy…

Cynk | Zinc

Cynk (Zn) został wyizolowany jako czysty metal w 1746 r. przez niemieckiego chemika Andreasa Marggrafa. Jednak dopiero ponad 100 lat później przeprowadzono pierwsze badania dotyczące wpływu tego pierwiastka na organizm. Ich wykonawcą był francuski naukowiec Jules Raulin. W roku 1926 uznano cynk za składnik mineralny o istotnej funkcji biologicznej i oszacowano jego zawartość w ludzkim ustroju (ok. 3 g). Po niespełna dziesięciu latach wykazano, że minerał ten jest niezbędny do zachowania prawidłowych funkcji życiowych również u szczurów. Następnie odkryto białko, w którym cynk występuje w roli kofaktora enzymu anhydrazy węglanowej, czy karboksypeptydazy. Całkowita zawartość tego minerału w ludzkim organizmie jest zależna od źródła jego występowania i mieści się w granicach od 1,5 do 4 g…

Fosfor | Phosphorus

Fosfor (P) to pierwiastek chemiczny z grupy niemetali. Został odkryty w roku 1669 przez niemieckiego alchemika Henninga Branda. Nazwa tego minerału pochodzi od greckiego słowa “phosphoros” i w dosłownym tłumaczeniu oznacza “zwiastun światła”, co odnosi się do zjawiska emisji słabego światła pojawiającego się po wystawieniu fosforu na działanie tlenu. Fosfor występuje w organizmie człowieka (w ilości od 700 – 900 g, głównie w kościach, jako fosforan wapnia) dokąd dostarczany jest z żywnością (m.in. w formie fosforanów, fosfolipidów i fosfoprotein)…

Krzem | Silicon

Krzem (Si) to pierwiastek, którego nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa “silex”, oznaczającego kamyk. Minerał ten został zidentyfikowany przez Antoine Lavoisiera w 1787 r., a wyizolował go z krzemionki (SiO2) Jacob Berzelius w roku 1824. Z bardzo licznej grupy związków krzemowych, które występują w przyrodzie, za przyswajalny dla organizmu człowieka uznawany jest jedynie kwas ortokrzemowy (H4SiO4). Taka forma tego pierwiastka umożliwia jego absorpcję w przewodzie pokarmowym…

Lit | Lithium

Lit to pierwiastek chemiczny z grupy metali. W warunkach standardowych jest najlżejszym ciałem stałym, unoszącym się na powierzchni wody. Uważa się, że jest jednym z trzech pierwiastków – obok wodoru i helu – powstałych w Wielkim Wybuchu. W czystej postaci jest miękkim ciałem stałym o srebrno-białej barwie. Ze względu na wysoką reaktywność, w naturze występuje jedynie w postaci związków chemicznych, najczęściej o budowie jonowej. Lit jako pierwiastek chemiczny został odkryty w 1817 roku przez Johanna Arfvedsona, szwedzkiego chemika pracującego w laboratorium Jönsa Jacoba Berzeliusa. Pod koniec XIX wieku wykryto go również ludzkich tkankach…

Magnez | Magnesium

Pierwsze zapisy dotyczące związków magnezu zostały udokumentowane po raz pierwszy w historii nauki w roku 1755, jako wyniki wieloletnich badań szkockiego chemika i fizyka Josepha Blacka. Określił on różnice pomiędzy magnezem a węglanami wapnia. Pierwiastek ten został po raz pierwszy wyodrębniony w czystej formie przez brytyjskiego chemika Davy’ego Humphreya w 1808 roku. Produkcję tego minerału na skalę przemysłową rozpoczęto w roku 1857, we Francji. Nazwa tego makroelementu pochodzi najprawdopodobniej od słowa „Magnesia”, czyli nazwy miasta w Azji Mniejszej…

Mangan | Manganese

Mangan to pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych. W naturze nie występuje w wolnej postaci, jest obecny jedynie w postaci związków. Często towarzyszą mu związki żelaza. Jednym z takich minerałów jest piroluzyt, znany już od czasów prehistorycznych i wykorzystywany przez neandertalczyków jako pigment do malowideł jaskiniowych. Mangan jest niezbędny dla prawidłowego przebiegu procesów życiowych wielu organizmów. Jego atomy znajdują się w centrach aktywnych licznych enzymów bakteryjnych, roślinnych i zwierzęcych…

Miedź | Copper

Miedź to pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych. Jej nazwa w wielu językach, w tym w łacińskim (cuprum) i angielskim (copper), nawiązuje do Cypru – miejsca, w którym w starożytności była wydobywana. Początkowo nazywano ją “metalem cypryjskim” (łac. cyprum aes), później zaś upowszechniła się nazwa cuprum. Miedź występuje powszechnie w organizmach żywych. Białka zawierające jej atomy odgrywają istotną rolę w transporcie elektronów. Pierwiastek ten jest niezbędny w oddychaniu tlenowym u wszystkich organizmów eukariotycznych…

Molibden | Molybdenum

Molibden (Mo) to pierwiastek, który otrzymano po raz pierwszy w 1778 r. na drodze rozdziału kompleksu grafitowego oraz ołowiowego z wytworzeniem tlenku molibdenu. Dokonał tego Carl W. Scheel, chemik niemiecko-szwedzkiego pochodzenia. Cztery lata później Peter J. Hjelm wyodrębnił Mo w wyniku redukcji jego tlenku węglem. Molibden występuje w organizmach żywych głównie w formie związanej z enzymami. W takiej postaci jest on obecny w bakteriach, grzybach, roślinach, w ustroju zwierząt oraz w ciele człowieka. Zawartość Mo w organizmie dorosłego człowieka kształtuje się na poziomie od 9 mg do 16 mg. Zakres wchłanialności tego pierwiastka w organizmie jest szeroki i wynosi od 25% do 80%. Absorpcja molibdenu może zachodzić w żołądku oraz w znacznie większym stopniu w jelicie cienkim. Pierwiastek ten występuje we krwi w formie jonu molibdenianowego, związanego z erytrocytami i proteinami…

Potas | Potassium

Potas (K) został odkryty i wyodrębniony przez brytyjskiego chemika Davy’ego Humphreya w 1807 roku. Poddał on elektrolizie stopiony wodorotlenek potasu i tuż po chwili od rozpoczęcia analizy zauważył przy katodzie (ujemnej elektrodzie) obecność niewielkiej ilości substancji przypominającej rtęć, zanurzonej w stopionym wodorotlenku. Nazwa tego pierwiastka została umotywowana faktem, że odkryto go w substancjach alkalicznych, które w języku angielskim nazywano “potash” . Potas wchodził również w skład “potażu”, czyli ługu otrzymywanego z drewna. Polską nazwę “potas” zaproponował jako pierwszy wybitny chemik Filip Walter…

Selen | Selenium

Selen (Se) to pierwiastek, który został odkryty przez szwedzkiego chemika i lekarza Jönsona Jacoba Berzeliusa w 1817 roku. Uczony wykrył ten niemetal w szlamie komór w przetwórni wytwarzającej kwas siarkowy z pirytów (nadsiarczków żelaza FeS2). Początkowo Berzelius myślał, że pierwiastek ten to tellur, ponieważ charakteryzuje się on podobnymi właściwościami. Jednak szybko zorientował się, że minerał, który odkrył różni się od niego kilkoma unikatowymi parametrami. Długie lata po dokonaniu tego odkrycia (aż do roku 1957), selen uważano za niemetal toksyczny. Twierdzono, że zjadanie przez zwierzęta roślin bogatych w ten pierwiastek powoduje u nich odpadanie kopyt. Dopiero lata pięćdziesiąte ubiegłego wieku zaowocowały w szereg przełomowych badań naukowych…

Wapń | Calcium

Czysty tlenek wapnia po raz pierwszy został opisany przez niemieckiego chemika Potta w roku 1746. Niemal dziesięć lat później szkocki lekarz i chemik Joseph Black, udowodnił, że ogrzewanie kamienia wapiennego (węglanu wapnia) powoduje utratę masy próbki, z tytułu wytwarzania “zepsutego powietrza”, którym był dwutlenek węgla (eksperyment ten miał potwierdzić, że CO2 jest wydzielany podczas oddychania zwierząt oraz w wyniku fermentacji mikrobiologicznej). W roku 1808 brytyjski chemik Davy Humphrey, przeprowadził elektrolizę wilgotnego wapna (CaO) z tlenkiem rtęci (HgO), w wyniku czego otrzymał metaliczny wapń…

Żelazo | Iron

Zawartość żelaza w ludzkim organizmie jest stosunkowo niewielka. Wynosi od 4 do 5 g, a większość tego mikroelementu jest związana w hemoglobinie. Jego wchłanianie ma miejsce w obszarze jelita cienkiego i dwunastnicy, natomiast magazynowanie następuje w wątrobie. Żelazo jest minerałem charakteryzującym się niską biodostępnością (na poziomie ok. 10%). Dziennie człowiek traci go w nieznacznych ilościach, od 1 do 1,5 mg, co zachodzi głównie poprzez złuszczanie się nabłonka jelitowego. Grupą osób szczególnie narażonych na znaczną utratę tego minerału są kobiety w czasie ciąży oraz karmiące piersią, dzieci i młodzież w okresie intensywnego wzrostu, osoby w wieku starczym, jak również wegetarianie…

Kategorie suplementów: Minerały

Popularne słowa kluczowe