Kozieradka pospolita | Fenugreek

1.1. Historia i pochodzenie

Kozieradka pospolita (Trigonella foenum-graecum L.) jest jednoroczną rośliną zielną należącą do rodziny bobowatych, tj. roślin strączkowych, których cechą charakterystyczną jest wytwarzanie grubych nasion. Osiąga wysokość do 60 cm, charakteryzuje się prostą łodygą, trójlistkowymi skrętoległymi liśćmi o zielonej części wierzchniej i sinawej spodniej oraz bladożółtymi kwiatami. Owoce mają postać długich, wygiętych strąków. W ich wnętrzu znajdują się liczne brunatne nasiona. Roślina ta wydziela charakterystyczny silny zapach (raczej nieprzyjemny, nieco mdły), który niekiedy określany jest jako korzenny.

Pierwszy trzon łacińskiej nazwy kozieradki, tj. „Trigonella”, pochodzi od greckiego słowa oznaczającego trójkąt i prawdopodobnie nawiązuje do kształtu kwiatów tej rośliny. Z kolei drugi trzon: „foenum-graecum” oznacza „greckie siano”. Niektóre źródła podają, że nazwa „greckie siano” wynika z faktu, że niegdyś kozieradka była jedną z powszechnie uprawianych w Grecji roślin. Inne źródła tłumaczą, że była dodawana do gorszej jakości siana (używanego do skarmiania zwierząt), aby poprawić jego walory smakowe i stąd wzięło się określenie „greckie siano”. Kozieradka występuje również pod nazwą „boża trawka”, a dodatkowo, ponieważ swoim wyglądem przypomina koniczynę, bywa również nazywana „koniczyną grecką”. Ze względu na kształt owoców nazywa się ją także „kozim rogiem”.

Kozieradka pospolita naturalnie występuje w na terenie Azji (w Indiach i Chinach) i w krajach graniczących ze wschodnim wybrzeżem Morza Śródziemnego (m.in. w Egipcie, Turcji, Grecji). W Polsce kozieradka uprawiana jest na niewielką skalę, głównie jako roślina pastewna (ze względu na szczególnie wysokie wartości odżywcze nasion). W wielu częściach świata (szczególnie w krajach Wschodu) wysuszone i rozdrobnione nasiona kozieradki są powszechnie stosowane jako przyprawa.

Pierwsze informacje dotyczące wykorzystania kozieradki odnotowano już w 1550 r.p.n.e na egipskim papirusie. W starożytnym Egipcie olej z nasion kozieradki wykorzystywano jako środek leczniczy oraz środek służący do pielęgnacji ciała. Starożytni Grecy i Rzymianie stosowali kozieradkę głównie jako lekarstwo. Szczególne właściwości lecznicze kozieradki wykorzystywane są również w medycynie wywodzącej się z indyjskiej ajurwedy jak i medycynie chińskiej. Współcześnie kozieradka uznawana jest za nutraceutyk. Nutraceutyki to przede wszystkim związki pochodzenia roślinnego (rzadziej zwierzęcego czy mikrobiologicznego), których spożycie pozytywnie wpływa na funkcjonowanie organizmu. Związki te oprócz korzystnych wartości żywieniowych wykazują również właściwości lecznicze (podobne do leków). Kozieradkę powszechnie wykorzystuje się w fitoterapii, dietetyce oraz kosmetyce. Warto podkreślić, że nasiona tej rośliny stanowią surowiec śluzowy, który opisano w Farmakopei Polskiej i w Farmakopei Europejskiej – monografiach charakteryzujących surowce farmaceutyczne przeznaczone do receptury aptecznej.

1.2. Klasyfikacja

Udokumentowane wielokierunkowe działanie prozdrowotne kozieradki sprawiło, że roślina ta bywa zaliczana do grupy roślin o właściwościach adaptogennych. Uważa się, że stosowanie jej nasion zwiększa ogólną wydolność psychiczną i fizyczną organizmu, a także podnosi odporność na stres. W efekcie ułatwia przystosowanie się organizmu do niekorzystnych warunków środowiskowych. Doświadczenia przeprowadzone z udziałem szczurów wykazały, że podawanie ekstraktu z nasion kozieradki zwiększa tolerancję na stres spowodowany unieruchomieniem.

Według subiektywnej oceny osób suplementujących kozieradkę, codzienne picie naparu z nasion tej rośliny redukuje niepokój i nerwowość, a także poprawia samopoczucie. Ponadto mobilizuje organizm do większego wysiłku umysłowego – zwiększa koncentrację i zdolność zapamiętywania informacji.

1.3. Skład

Nasiona kozieradki stanowią bogate źródło błonnika pokarmowego. Szacuje się, że 100 g nasion może dostarczać nawet 65 g błonnika (głównie glukomannanu), którego spożywanie przyczynia się do zwiększenia uczucia sytości oraz do zmniejszenia tempa wchłaniania glukozy. Błonnik wiąże toksyny jelitowe oraz przyspiesza ich wydalanie, a dodatkowo wykazuje działanie prebiotyczne. Nasiona kozieradki stanowią również cenne źródło białka (m. in. globuliny, albuminy, histydyny, lecytyny oraz aminokwasów), dlatego często wykorzystywane są jako środek odżywczy służący wzmocnieniu organizmu. Wchodzący w ich skład aminokwas, 4-hydroksyizolecyna, stymuluje wydzielanie insuliny oraz uwrażliwia tkanki na działanie tego hormonu, co w konsekwencji przyczynia się do regulacji gospodarki cukrowej organizmu. W nasionach i liściach kozieradki znaleźć można również wiele witamin (A, B1, B2, C, PP, kwas foliowy) oraz niektóre minerały (fosfor, siarkę, wapń, żelazo, cynk, magnez, selen).

Warto jednak podkreślić, że substancjami, którym głównie przypisuje się farmakologiczny wpływ na organizm ludzki są zawarte w kozieradce alkaloidy (szczególnie trygonelina), flawonoidy oraz saponiny steroidowe. te ostatnie zwiększają syntezę testosteronu, przyspieszają proces trawienia tłuszczów, wykazują działanie moczopędne oraz przeciwzapalne. Flawonoidy również działają moczopędnie i przeciwzapalnie, a także przeciwutleniająco i rozkurczowo. Należące do nich izoflawony (fitoestrogeny) regulują funkcjonowanie układu hormonalnego.

2.1. Wpływ na układ nerwowy

Substancje czynne zawarte w nasionach kozieradki przyczyniają się do obniżenia stężenia glukozy oraz lipidów w surowicy krwi. Wykazują ponadto działanie immunomodulujące oraz hamują nadmierne wytwarzanie wolnych rodników. Biorąc pod uwagę fakt, że u podłoża chorób neurodegeneracyjnych leży m.in. zburzona sygnalizacja insulinowa, wysoki poziom cholesterolu, stres oksydacyjny czy przewlekły stan zapalny występujący w organizmie, spożywanie nasion kozieradki może korzystnie wpływać na funkcjonowanie układu nerwowego, a nawet zapobiegać powstawaniu chorób neurodegeneracyjnych i hamować ich rozwój.

2.1.1. Choroba Alzheimera

Choroba Alzheimera dotyka miliony ludzi na całym świecie, a u jej podłoża leży odkładanie się złogów białka beta-amyloidu (tzw. płytek starczych) w tkance mózgowej oraz zmniejszenie stężenia acetylocholiny. Wyniki badań przeprowadzonych na szczurach z indukowaną chorobą Alzheimera wykazały, że podanie kozieradki powoduje zmniejszenie działania acetylocholinoesterazy (AChE; enzymu odpowiedzialnego za hydrolizę acetylocholiny, co w efekcie przekłada się na wzrost poziomu acetylocholiny. Prawdopodobnie substancją czynną, która odpowiada za hamowanie aktywności AChE jest trygonelina – alkaloid zawarty w nasionach kozieradki. Co ciekawe, wyniki badań in vitro wskazują, że trygonelina nie tylko przyczynia się do zwiększenia poziomu acetylocholiny, ale także pobudza regenerację aksonów, stymuluje powstawanie synaps oraz chroni neurony przed degeneracyjnym działaniem beta-amyloidu (działania neuroprotekcyjne).

2.1.2. Choroba Parkinsona

Choroba Parkinsona jest drugą co do częstości występowania (po chorobie Alzheimera) chorobą neurodegeneracyjną. Uważa się, że w patogenezie choroby Parkinsona szczególną rolę odgrywa stres oksydacyjny, który prowadzi do degeneracji neuronów dopaminergicznych w istocie czarnej. Wykazano, że zawarta w nasionach kozieradki trygonelina chroni komórki nerwowe przed działaniem wolnych rodników. U szczurów z indukowaną chorobą Parkinsona podanie trygoneliny w dawce 100 mg/kg masy ciała zmniejszało uszkodzenie komórek nerwowych oraz działało neuroprotekcyjnie. Z kolei badania przeprowadzone z udziałem 50 pacjentów cierpiących na chorobę Parkinsona wykazały, że uzupełnienie standardowego leczenia ekstraktem z nasion kozieradki (300 mg, dwa razy dziennie przez 6 miesięcy) przyczynia się do istotnej poprawy sprawności ruchowej chorych. Na podstawie powyższych danych oraz wyników badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania ekstraktu z nasion z kozieradki (takich jak analiza parametrów krwi i moczu, monitorowanie zdarzeń niepożądanych) stwierdzono, że przyjmowanie tej rośliny nie powoduje skutków ubocznych i może przyczynić się do poprawy funkcjonowania pacjentów cierpiących na chorobę Parkinsona.

2.1.3. Działanie przeciwdepresyjne

Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym i stanowi jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie. U osób cierpiących na depresję obserwuje się m.in. niedobór serotoniny, dopaminy i noradrenaliny. W badaniach przeprowadzonych na szczurach z indukowaną depresją zaobserwowano, że podawanie zwierzętom alkoholowego ekstraktu z nasion kozieradki hamuje ekspresję oraz aktywność monoaminooksydaz (MAO) – enzymów, które zaangażowane są w degradację wyżej wymienionych neurotransmiterów monoaminowych. W niniejszych badaniach suplementacja kozieradką pośrednio przyczyniała się m. in. do wzrostu stężenia serotoniny i do poprawy stanu szczurów, które w efekcie uzyskiwały znacząco lepsze rezultaty w testach behawioralnych (w porównaniu z grupą nie otrzymującą ekstraktu z kozieradki).

2.2. Wpływ na układ pokarmowy

Nasiona kozieradki są stosowane jako środek pomocniczy w leczeniu różnych dolegliwości układu pokarmowego. Wykazano, że ekstrakty wodne oraz maceraty nasion tej rośliny zapobiegają podrażnieniom błony śluzowej przewodu pokarmowego oraz łagodzą objawy choroby wrzodowej żołądka. Zawarte w jej nasionach substancje śluzowe pokrywają powierzchnię nabłonka i tworzą ochronną warstwę, która zabezpiecza komórki przed działaniem czynników drażniących (np. kwasu solnego, alkoholu, ostrych przypraw) oraz przyspiesza regenerację uszkodzonych komórek. Ponadto kozieradka przyjmowana doustnie pobudza apetyt, wspomaga trawienie (stymuluje wytwarzanie żółci i enzymów trzustkowych), a także zwiększa wchłanianie substancji odżywczych z pożywienia. Nasiona kozieradki, ze względu na obecność białek, tłuszczów oraz soli mineralnych, stosowane są również jako środek odżywczy i wzmacniający w stanach wychudzenia i osłabienia.

2.2.1. Działanie hepatoprotekcyjne

Kozieradka działa ochronnie na wątrobę. W przeprowadzonych badaniach zwiększała biosyntezę glutationu, związku o właściwościach przeciwutleniających. Obecny w wątrobie glutation neutralizuje wolne rodniki, a tym samym hamuje proces utleniania lipidów i stabilizuje błony komórkowe hepatocytów. W efekcie zwiększa ich odporność na działanie toksyn. Ponadto wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że polifenole zawarte w nasionach kozieradki obniżają poziom enzymów wątrobowych i bilirubiny (wzrost stężenia tych związków może świadczyć m. in. o ostrych i przewlekłych chorobach wątroby czy o niedrożności dróg żółciowych). Uważa się, że działanie hepatoprotekcyjne kozieradki może być porównywalne do dobrze znanej sylimaryny (substancji pozyskiwanej z łupin nasiennych ostropestu plamistego).

2.2.2. Działanie przeciwcukrzycowe

Wyniki badań przeprowadzonych z udziałem ludzi i zwierząt wykazały, że spożywanie kozieradki może przyczynić się do obniżenia poziomu cukru we krwi, a w efekcie pozytywnie wpływać na gospodarkę węglowodanową organizmu. U szczurów z indukowaną cukrzycą, które przez 21 dni były karmione paszą z dodatkiem proszku z nasion kozieradki (który stanowił 5% całodziennej diety) poziom glukozy we krwi na czczo znacząco spadł i był porównywalny do wartości otrzymanych u osobników zdrowych. Dalsze badania wykazały, że dodanie kozieradki do diety szczurów z cukrzycą przyczyniło się również do obniżenia glikemii poposiłkowej oraz do zwiększenia zawartości glikogenu w wątrobie. Ponadto u szczurów karmionych paszą z dodatkiem kozieradki dochodziło do wzrostu aktywności enzymów antyoksydacyjnych (m.in. dysmutazy ponadtlenkowej, katalazy, peroksydazy glutationowej), a w efekcie do znaczącej poprawy czynności wątroby. W przypadku królików dożołądkowe podawanie wodnego ekstraktu z nasion kozieradki (50 mg/kg masy ciała) przez 15 dni poprawiło indukowaną wysokimi stężeniami glukozy odpowiedź insulinową, a wydłużenie podawania kozieradki do ponad 30 dni spowodowało istotne obniżenie poziomu glukozy we krwi na czczo. Również u psów dodanie kozieradki do codziennej diety powodowało obniżenie poziomu glukozy we krwi (na czczo i po posiłku).

Badania przeprowadzone z udziałem ludzi cierpiących na cukrzycę typu 2 wykazały, że dodatek 100 g proszku z nasion kozieradki do codziennej diety (przez okres 10 dni) przyczynia się do obniżenia poziomu glukozy we krwi nawet o 25% w stosunku do grupy kontrolnej – pacjentów z cukrzycą, którzy nie otrzymywali kozieradki. Podobne efekty zaobserwowano u osób z cukrzycą typu 1. Wyniki testu obciążenia glukozą przeprowadzone u pacjentów cierpiących na cukrzycę typu 2 wykazały zwiększoną tolerancję glukozy u osób, które przyjmowały proszek z nasion kozieradki (25 g / dzień) przez okres od 8 do 24 tygodni. U pacjentów tych notowano również spadek stężenia glukozy w moczu. W badaniach, których uczestnikami były 24 osoby z cukrzycą insulinozależną (typu 1) zaobserwowano, że spożywanie 30 g proszku z kozieradki codziennie przez miesiąc przyczyniło się do znacznego obniżenia poziomu cukru we krwi zarówno na czczo, jak i po posiłku. Wykazano również, że dodawanie 25-50 g nasion kozieradki do spożywanych produktów znacząco obniża ich indeks glikemiczny.

Uważa się, że hipoglikemiczne działanie nasion kozieradki jest w dużej mierze spowodowane wysoką zawartością glukomannanu, tj. wielocukru zaliczanego do frakcji błonnika rozpuszczalnego. Pęczniejący pod wpływem wody błonnik zwiększa objętość treści pokarmowej, co przyczynia się do zmniejszenia częstotliwości opróżniania żołądka oraz utrudnia enzymom trawiennym dostęp do węglowodanów. Skutkuje to spowolnieniem procesu wchłaniania glukozy, a w efekcie zapobiega nagłemu wzrostowi jej poziomu we krwi i stabilizuje wydzielanie insuliny. Na hipoglikemiczne działanie kozieradki może wpływać również obecność aminokwasu 4-hydroksyizolucyny w jej nasionach. Wyniki badań in vitro wskazują, że podawanie 4-hydroksyizolucyna zwiększa indukowane glukozą uwalnianie insuliny w komórkach wysp trzustkowych człowieka i szczura, a ponadto uwrażliwia tkanki na działanie tego hormonu (zmniejsza insulinooporność). Dieta bogata w nasiona kozieradki może zatem stanowić uzupełnienie w leczeniu cukrzycy i przyczynić się do zmniejszenia dawek stosowanych leków.

2.2.3. Działanie hipolipidemiczne

Miażdżyca to przewlekła choroba układu krwionośnego, w której dochodzi do powstania blaszek miażdżycowych (zbudowanych m.in. z cząsteczek cholesterolu LDL) w ścianach tętnic. Blaszki te powodują zwężenie światła naczyń krwionośnych, czego konsekwencją jest ograniczenie przepływu krwi. To z kolei może prowadzić m.in. do zawału serca czy udaru mózgu. Utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu jest kluczowym warunkiem zapobiegania miażdżycy. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że kozieradka ma działanie hipocholesterolemiczne. Wykazano, że u zdrowych szczurów wzbogacenie codziennej diety ekstraktem z nasion kozieradki skutkuje obniżeniem poziomu cholesterolu. Również u szczurów karmionych paszą hipercholesterolemiczną (podwyższającą poziom cholesterolu) oraz u zwierząt, u których wcześniej stwierdzono hipercholesterolemię podawanie ekstraktu z nasion kozieradki przyczyniło się do spadku poziomu cholesterolu. W badaniach przeprowadzonych na królikach wykazano, że spożycie gotowanych liści kozieradki przyczynia się do zwiększonego wydalania lipidów i steroli z kałem, co w efekcie zapobiega wzrostowi poziomu cholesterolu we krwi. Badania z udziałem ludzi przeprowadzono na grupie osób z podwyższonym poziomem cholesterolu (>249 mg/dl) lub cukrzycą. Codzienną dietę pacjentów wzbogacono preparatem uzyskanym ze sproszkowanych nasion kozieradki (2.5-50 g / dzień) przez okres 20-30 dni. Taka suplementacja spowodowała istotne obniżenie poziomu całkowitego cholesterolu oraz frakcji LDL we krwi, natomiast poziom cholesterolu HDL nie uległ zmianie.

Zmniejszenie poziomu cholesterolu obserwowane po spożyciu kozieradki związane jest najprawdopodobniej z obecnością błonnika oraz saponiny w jej ziarnach. Uważa się, że związki te stymulują konwersję cholesterolu do kwasów żółciowych oraz zwiększają wydalanie kwasów żółciowych, co w efekcie prowadzi do eliminacji nadmiaru cholesterolu z organizmu. Ponadto związki zawarte w kozieradce hamują aktywność lipazy, co przyczynia się do opóźnia wchłaniania tłuszczów.

2.3. Działanie przeciwnowotworowe

Trwające od kilkunastu lat badania wskazują, że dodatek kozieradki do codziennej diety może zapobiegać powstawaniu nowotworów lub hamować rozwój guzów nowotworowych. W wielu niezależnych doświadczeniach przeprowadzonych na komórkach nowotworowych (w warunkach in vitro) wykazano, że alkoholowy ekstrakt z kozieradki zmniejsza żywotność komórek nowotworowych, zapobiega ich proliferacji (namnażaniu) oraz nasila proces apoptozy, tj. programowanej śmierci komórek. Do tej pory stwierdzono, że ekstrakt z nasion kozieradki działa cytotoksycznie na komórki pochodzące m. in. z nowotworu płuc, tarczycy, sutka, gruczołów mlekowych, jajnika oraz jelita grubego. Ponadto hamuje rozwój komórek ludzkiej linii komórkowej ostrej białaczki szpikowej oraz linii komórkowej neuroblastoma. Przeciwnowotworowe działanie kozieradki zaobserwowane w warunkach in vitro potwierdzono również w trakcie eksperymentów z wykorzystaniem modeli zwierzęcych. U myszy, którym jednocześnie podawano karcynogen (środek wywołujący nowotwór) oraz ekstrakt z nasion kozieradki (200 mg/ kg masy ciała) dużo rzadziej rozwijały się nowotwory w porównaniu do zwierząt, które traktowane były tylko karcynogenem. Z kolei w przypadku szczurów traktowanych 1,2-diemtylobezydyną (substancją używaną w badaniach naukowych do indukowania nowotworów jelita grubego u zwierząt laboratoryjnych) dieta bogata w kozieradkę zmniejszała częstość występowania guzów okrężnicy. Warto również nadmienić, że czas życia myszy z nowotworem, którym podawano ekstrakt z nasion kozieradki był istotnie dłuższy w porównaniu do myszy, które tej rośliny nie otrzymywały. Kozieradka podawana myszom z guzem pęcherza moczowego nasilała apoptozę komórek nowotworowych indukowaną cyklofosfamidem (chemioterapeutykiem). Na podstawie wyników uzyskanych w przeprowadzonych doświadczeniach uważa się, że kozieradka zapobiega powstawaniu nowotworów, hamuje wzrost komórek nowotworowych i indukuje ich śmierć, a nawet wzmaga przeciwnowotworowe działania chemioterapeutyków. Dlatego, mimo że jak dotąd nie przeprowadzono badań z udziałem ludzi, uważa się, że suplementacja kozieradką może stanowić nową strategię profilaktyczną w walce z chorobami nowotworowymi oraz być uzupełnieniem leczenia onkologicznego (chemioterapii, radioterapii).

2.4. Działanie antyoksydacyjne

Kozieradka jest bogatym źródłem flawonoidów – związków należących do polifenoli, które działają przeciwzapalnie/antyoksydacyjnie, tj. powodują przekształcenie się wolnych rodników tlenowych (ROS) w nieaktywne pochodne. Nadmierny wzrost wytwarzania ROS w organizmie prowadzi do powstania stresu oksydacyjnego, który przyczynia się m.in. do powstawania mutacji w DNA, utraty integralności błon komórkowych czy do modyfikacji struktury białek. Wysoki lub długotrwały stres oksydacyjny może doprowadzić do rozwoju różnych chorób (m.in. miażdżycy, cukrzycy, nowotworów). Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że spożywanie kozieradki przyczynia się do zachowania równowagi oksydacyjno-antyoksydacyjnej w organizmie. Podawanie sproszkowanych nasion kozieradki szczurom traktowanym cypermetryną (substancją przeznaczoną do zwalczania szkodników, która działa toksycznie na narządy i powoduje wzrost poziomu wolnych rodników) działało ochronnie na wątrobę i nerki. Badania innych autorów wykazały, że u szczurów z cukrzycą dodatek kozieradki do codziennej diety zapobiega peroksydacji lipidów. W wyniku peroksydacji lipidów powstają toksyczne związki (np. aldehydy), które zaburzają prawidłową budowę błon komórkowych. Zahamowanie tego procesu chroni przed powstaniem uszkodzeń struktur wewnątrzkomórkowych, które mogłoby prowadzić do wielu stanów patologicznych.

2.5. Działanie przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne

Dowiedziono, że ekstrakt z nasion kozieradki hamuje namnażanie grzybów z rodzajów Candida, Alternaria oraz Fusarium. Aktywność przeciwgrzybiczą wykazuje również ekstrakt sporządzony z pędów i korzeni tej rośliny. Z kolei działanie przeciwbakteryjne potwierdzono tylko dla jej nasion. W przeprowadzonych badaniach ekstrakt z nich wykazywał największą aktywność przeciwbakteryjną wobec Escherichia coli, Staphylococcus faecalis, Staphylococcus aureus oraz Pseudomonas aeruginosa. Ponadto wyniki kilku doświadczeń potwierdziły, że kozieradka może działać bakteriostatycznie i bakteriobójczo na Helicobacter pylori.

2.6. Wpływ na skórę

Stosowane zewnętrznie nasiona kozieradki łagodzą stany zapalne oraz redukują obrzęki, działają zmiękczająco, przeciwświądowo, przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie. Dlatego w medycynie naturalnej gorące i wilgotne okłady przygotowane z nasion kozieradki (kataplazmy) stosuje się w leczeniu czyraków, ropni, owrzodzeń, odleżyn, oparzeń i odmrożeń, a także stłuczeń i siniaków.

W kosmetyce kozieradkę stosuje się jako środek odżywiający i wygładzający skórę. Szczególną popularnością cieszą się wcierki do skóry głowy przygotowane z naparu z nasion kozieradki. Uważa się, że ich systematyczne stosowanie zapobiega wypadaniu włosów, wzmacnia je i stymuluje ich wzrost. Z kolei maseczki z kozieradki stosuje się do pielęgnacji cery zniszczonej, trądzikowej i skłonnej do podrażnień.

2.7. Wpływ na poziom testosteronu

W ostatnim czasie kozieradka stała się szczególnie popularna ze względu na rzekomą zdolność do regulacji stężenia męskich hormonów płciowych. Preparaty z nasion kozieradki sprzedawane są jako tzw. boostery testosteronu – suplementy, których przyjmowanie przyczynia się do podniesienia poziomu tego hormonu we krwi. Uważa się, że obecne w nasionach saponiny steroidowe hamują aktywność enzymów odpowiedzialnych za przemiany testosteronu oraz zwiększają syntezę hormonu luteinizującego (LH; pobudzającego komórki jąder do produkcji testosteronu), a także iż sprzyjają wzmożonej syntezie białek oraz redukcji tkanki tłuszczowej. Wyniki badań przeprowadzonych z udziałem 120 mężczyzn w wieku 43-75 lat wykazały, że przyjmowanie 600 mg ekstraktu z nasion kozieradki przez okres 12 tygodni przyczynia się do poprawy nastroju oraz do zwiększenia stężenia testosteronu i poziomu libido. Podobnie badania przeprowadzone na grupie mężczyzn podnoszących ciężary również wykazały, że suplementacja kozieradką (500 mg dziennie przez 8 tygodni) przyczynia się do wzrostu stężenia testosteronu we krwi. U uczestników tych badań odnotowano także zmniejszenie poziomu tkanki tłuszczowej, ale nie zaobserwowano poprawy wytrzymałości czy wzrostu siły mięśni. Należy jednak podkreślić, że wyniki przeprowadzonych badań nie są jednoznaczne. W innych badaniach wykazano, że podawanie kozieradki nie prowadzi do wzrostu poziomu testosteronu, dlatego zachodzi konieczność przeprowadzenia dalszych badań w tym kierunku.

2.8. Wpływ na laktację

Wyniki badań wskazują, że spożycie kozieradki pobudza i wspomaga laktację. W czterech na pięć przeprowadzonych badań (z łącznym udziałem 144 kobiet), wykazano, że objętość odciągniętego mleka była istotnie większa u kobiet pijących codziennie herbatkę z nasion kozieradki w porównaniu do grupy kontrolnej, tj. kobiet które nie otrzymywały kozieradki. Chociaż wyniki tych badań są obiecujące, należy pamiętać, że w czasie karmienia piersią przyjmowanie leków i suplementów należy skonsultować z lekarzem lub położną.