Zaburzenia ze spektrum autyzmu to stan neurorozwojowy charakteryzujący się trudnościami społecznymi i komunikacyjnymi, wybiórczym jedzeniem, czy też wrażliwością sensoryczną. Mogą one współwystępować z innymi schorzeniami, w tym zaburzeniami snu. Wpływają one niekorzystnie na zdrowie i rozwój, a także na jakość życia i samopoczucie. Najnowsze wyniki badania opublikowanego w czasopiśmie Nature Medicine przypominają o tym, jak ważne są badania przesiewowe i radzenie sobie z problemami ze snem u dzieci z zaburzonym rozwojem neurologicznym.
Grupa naukowców przebadała próbki krwi pobrane od 765 dzieci w tym 485 z rozpoznaniem autyzmu. Badacze, wykorzystując metodę spektrofotometrii mas dokonali pomiaru stężeń 800 rodzajów lipidów w osoczu krwi (tzw. profilowania lipidomicznego). Wyniki te dostarczyły informacji, że lipidy osocza są związane z diagnozą zaburzeń spektrum autyzmu, zaburzeniami snu i funkcjami poznawczymi.
Dla zaburzeń snu kluczowy okazał się profil lipidomu (tzn. składu jakościowego i ilościowego lipidów), który charakteryzował się obniżonym poziomem długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (ang. long-chain polyunsaturated fatty acids, LC-PUFA) w szczególności kwasu dokozaheksaenowego (ang. docosahexaenoic acid, DHA) i arachidonowego. Taki stan został powiązany z grupą genów kodujących enzymy desaturazy kwasów tłuszczowych (ang. fatty acid desaturases, FADS). Z kolei profil lipidomu związany ze spektrum autyzmu cechował się zmniejszonym poziomem kwasu linolowego, a charakterystyczne dla zaburzeń poznawczych były zwiększone wartości kwasu arachidonowego.
Ponadto zbadano zależności między snem a dietą i mikrobiomem jelitowym osób z autyzmem, aby lepiej zrozumieć wpływ różnych czynników środowiskowych na rozwój mózgu. Z jednej strony określone preferencje żywieniowe u osób z autyzmem wpływają na ich profil lipidomu i pośrednio na występowanie zaburzeń snu. Z drugiej zaś – zły sen jest związany z częstszym występowaniem nadwagi lub otyłości, co również predysponuje do zaburzeń lipidowych. Z kolei profile lipidomu charakterystyczne dla zaburzeń snu i funkcji poznawczych miały związek z niezdrowymi wzorcami żywieniowymi oraz mikrobiomem. Analiza danych wykazała związek między zaburzeniami snu a zmniejszoną biosyntezą L-metioniny i jej pochodnej S-adenozylo-L-metioniny przez bakterie jelitowe. Związki te biorą udział w syntezie neuroprzekaźników, w tym dopaminy, serotoniny i noradrenaliny. Jak powszechnie wiadomo, niedobór serotoniny występuje u osób z depresją, która również jest powiązana z zaburzeniami snu.
Zdaniem autorów profilowanie lipidomiczne może być skutecznym narzędziem do opracowania personalizowanych interwencji żywieniowych i modyfikacji stylu życia, a tym samym pomóc w leczeniu osób, borykających się z zaburzeniami neurorozwojowymi w tym ze spektrum autyzmu.