Encyklopedia

Komórki satelitarne

Komórki satelitarne znane są również jako amficyty lub komórki płaszczowe. Zalicza się je do gleju obwodowego układu nerwowego. Zlokalizowane są w zwojach współczulnych, przywspółczulnych i czuciowych. Ze względu na swoje funkcje są często porównywalne do astrocytów. Należy jednak podkreślić, że te drugie struktury wchodzą w skład makrogleju ośrodkowego układu nerwowego. Komórki satelitarne są spłaszczone (stąd też ich inna nazwa) z licznymi wypustkami i posiadają dwa jądra o owalnym kształcie…

Komórki Schwanna

Komórki Schwanna to komórki glejowe, które pełnią wiele ważnych funkcji w obwodowym układzie nerwowym. Wytwarzają osłonki mielinowe otaczające aksony neuronów, dzięki którym możliwe jest szybsze i bardziej efektywne przewodzenie impulsów nerwowych. W 1839 roku niemiecki biolog Theodor Schwann przeprowadził mikroskopowe badania włókien nerwowych różnych gatunków zwierząt. Zauważył, że włókna nerwowe otoczone są owalnymi strukturami, które je rozdzielają i chronią. Schwann nazwał te elementy „cylindrycznymi komórkami mielinowymi”…

Komórki wyściółki

Komórki wyściółki to ważne jednostki budujące tzw. wyściółkę (ependymę), która uczestniczy w tworzeniu splotu naczyniówkego Ich podstawową rolą jest regulacja transportu różnych substancji w obrębie bariery krew-mózg oraz wytwarzanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Inne ich nazwy to komórki ependymalne, ependymocyty, ependymocytia. Komórki wyściółki (ang. ependymocytes) są jednymi z czterech głównych typów komórek glejowych. Posiadają cechy komórek nabłonkowych. Tworzą cienką błonę – wyściółkę złożoną z pojedynczej warstwy komórek o sześciennym kształcie…

Kopeptyna

Kopeptyna to polipeptyd uczestniczący w procesie syntezy wazopresyny i pełniący rolę chaperonu. Uczestniczy w nadawaniu białkom właściwej struktury przestrzennej i chroni nowo powstałe łańcuchy polipeptydowe przed agregacją. Jest bardzo czułym markerem stanu zapalnego.

Kora czuciowa

Kora czuciowa znajduje się w obrębie płata ciemieniowego. Odpowiada za odbieranie i przetwarzanie bodźców dotykowych i bólowych. Jej uszkodzenie lub zaburzenia transmisji sygnałów na drodze czuciowej może prowadzić do przeczulicy, niedoczulicy lub parestezji.

Kora kojarzeniowa i wyższe czynności mózgowe

Kora kojarzeniowa obecna jest u wszystkich ssaków, ale u człowieka stanowi aż 80% całkowitej powierzchni kory mózgu. Już samo to nadaje tej części mózgu ogromne znaczenie i odróżnia nas od innych zwierząt. Nie dzieje się to bez przyczyny To właśnie w tej części mózgu zachodzą procesy zwane wyższymi czynnościami mózgowymi: wnioskowanie, przewidywanie, pamięć, kojarzenie, rozwaga, wytwarzanie i rozumienie mowy, orientacja przestrzenna…

Kora mózgu

Mimo, że jej grubość to zaledwie 2 – 4 mm, kora mózgu (cortex cerebri) ma powierzchnię ok. 2000 cm² i stanowi niemal połowę masy całego ludzkiego mózgowia. Tworzy ją ok. 25 mld komórek nerwowych wytwarzających ponad 100 000 km aksonów. Każda z tych komórek może stworzyć nawet 10 000 połączeń synaptycznych. Filogenetycznie korę mózgu można podzielić na trzy elementy: korę dawną (paleocortex), starą (archicortex) i nową (neocortex)…

Kora podskroniowa (IT)

Kora podskroniowa (ang. inferotemporal, IT) jest obszarem ludzkiego mózgu kluczowym dla zdolności rozpoznawania obiektów za pomocą wzroku. Znajduje się w płacie skroniowym, w pobliżu ośrodków mowy, słuchu i muzyki, lecz jej komórki reagują wyłącznie na bodźce wizualne. Syntezuje ona informacje o elementarnych właściwościach obiektów – np. ich kształcie czy kolorze – w percepty o wyższym stopniu złożoności, np. twarze lub krajobrazy. Jej uszkodzenie prowadzi do niezdolności rozpoznania tego, co jest spostrzegane…

Kora przedczołowa

Kora przedczołowa znajduje się w przedniej części płata czołowego. Odpowiada za działanie pamięci roboczej, planowanie i przewidywanie konsekwencji podejmowanych decyzji. Hamuje też zachowania impulsywne, podyktowane aktywnością podwzgórza i układu limbicznego. Zaburzenia jej funkcjonowania mogą prowadzić do zachowań nieakceptowalnych społecznie, impulsywnych i bezcelowych.

Kora ruchowa

Kora ruchowa to fragment płata czołowego odpowiedzialny za kontrolę poruszania się. Ze względu na budowę i funkcje dzieli się ją pierwszo- i drugorzędową. Uszkodzenie kory ruchowej może prowadzić do zaburzeń koordynacji lub do paraliżu.

Kora słuchowa

Kora słuchowa zlokalizowana jest w obrębie płata skroniowego. Odpowiada za odbieranie i przetwarzanie informacji o dźwiękach. Jej uszkodzenia mogą skutkować zaburzeniami lub utratą słuchu.

Kora smakowa

Kora smakowa znajduje się w płaci ciemieniowym. Odpowiada za interpretację bodźców smakowych, odbieranych przez receptory jamy ustnej. Jej prawidłowe funkcjonowanie wpływa na wybory żywieniowe i reguluje apetyt. Zaburzenia jej funkcjonowania mogą skutkować nieprawidłowym odczuwaniem smaków lub całkowitą utratą odczuwania smaków.

Kora węchowa

Kora węchowa leży w obrębie płata skroniowego i graniczy z korą starą. Uczestniczy w odbieraniu i przetwarzaniu informacji o zapachach, odgrywa też istotną rolę w sensorycznych procesach pamięciowych. Tworzy liczne połączenia ze strukturami układu limbicznego, w tym z hipokampem i ciałem migdałowatym. Nieprawidłowości jej funkcjonowania mogą prowadzić do utraty lub zaburzeń węchu.

Kora wzrokowa

Kora wzrokowa to zlokalizowana w obrębie płata potylicznego część mózgu odpowiedzialna za przetwarzanie bodźców wzrokowych. Jej poszczególne części wstępnie analizują informacje pochodzące z siatkówki oka i przekazują je do kolejnych części. Dzięki współpracy wszystkich pięter kory wzrokowej powstaje pełny obraz otaczającego środowiska.

Kortyzol

Kortyzol to hormon produkowany w korzy nadnerczy. Odpowiada za homeostazę organizmu i za przebieg reakcji na sytuację stresową. Wpływa m.in. na metabolizm wielu związków, równowagę wodno-elektrolitową, gospodarkę hormonalną, przebieg odpowiedzi immunologicznej.

Kresomózgowie

Kresomózgowie (telencephalon) jest częścią układu nerwowego, która rozwija się z przodomózgowia. Stanowi skupienie ponad połowy neuronów mózgowia i nadzoruje większość czynności fizycznych i umysłowych. Swoimi rozmiarami i różnorodnością funkcji przewyższa pozostałe części mózgowia. Dzieli się na kresomózgowie parzyste oraz nieparzyste. Z zewnątrz kresomózgowie parzyste zbudowane jest z dwóch półkul mózgu. Obie mają kształt bryły jajowatej, szerszej z przodu i zwężającej się nieco ku tyłowi…

Kwas L-glutaminowy (Glutaminian)

Kwas glutaminowy (Glu) to pięciowęglowy, dikarboksylowy aminokwas endogenny o charakterze kwasowym. W warunkach fizjologicznych występuje on w przewadze w formie anionu – glutaminianu, stąd te dwa terminy są stosowane zamiennie. Jest to główny neuroprzekaźnik pobudzający, który stanowi najobszerniejszy system neurotransmisyjny w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). Wykorzystuje go aż od 35% do 40% synaps…

Kwas γ-aminomasłowy (GABA)

GABA – (kwas γ-aminomasłowy) jeden z głównych neuroprzekaźników. Ze względu na budowę chemiczną jest zaliczany do aminokwasów. Synteza GABA polega na dekarboksylacji jednego z aminokwasów, jakim jest kwas glutaminowy. Reakcja ta zachodzi przy udziale enzymu dekarboksylazy glutaminianowej. Jego ilość w mózgu jest wielokrotnie większa (ok. 1000 razy) w porównaniu do amin biogennych i acetylocholiny. Z właściwym działaniem GABA związane są dwa rodzaje receptorów oznaczanych odpowiednio: GABA-A i GABA-B…

Leptyna

Leptyna to białko z grupy cytokin produkowane przez białą tkankę tłuszczową. Oddziałuje na receptory podwzgórza, regulując ilość pobieranego pokarmu, dlatego nazywana jest hormonem sytości. Poza tym pełni szereg innych funkcji. Między innymi uczestniczy w prawidłowym działaniu układu krwionośnego i układu nerwowego.

Limfocyty B

Limfocyty B to komórki układu odpornościowego odpowiedzialne za produkcję przeciwciał. Uczestniczą we wszystkich fazach nabytej odpowiedzi immunologicznej. Chronią organizm przed rozwojem infekcji, ale również przed chorobami autoimmunologicznymi i nowotworowymi. W medycynie wykorzystuje się je w terapiach genetycznych i w leczeniu schorzeń układu odpornościowego.

Limfocyty T

Limfocyty T stanowią największa subpopulację limfocytów. Uczestniczą w komórkowej odpowiedzi immunologicznej, w prezentowaniu antygenów przeciwciałom i w tworzeniu pamięci immunologicznej, w uwalnianiu substancji odpowiedzialnych za odpowiedź humoralną. Wytwarzają cytokiny regulujące odpowiedź immunologiczną.

Popularne słowa kluczowe