Kategoria encyklopedii: Ośrodkowy układ nerwowy

Bariera krew-mózg – bariera hematoencefaliczna. To fizjologiczna bariera oddzielająca mózg od układu krążenia i reszty narządów występujących w organizmie. Termin “bariera krew-mózg” został wprowadzony do medycyny przez niemieckiego neurologa M. Lewandovskiego w XIX w. Dalsze badania, polegające na wprowadzeniu barwnika do krwiobiegu myszy, potwierdziły dodatkowo jej istnienie. Przeprowadził je niemiecki uczony Pul Erlich. Po wprowadzeniu barwnika, zaobserwował zabarwienie wszystkich narządów wewnętrznych oprócz mózgu.

Ciało modzelowate (corpus callosum), zwane też spoidłem wielkim mózgu (commissura magna cerebri) jest największą strukturą łączącą półkule mózgu. Występuje wyłącznie u ssaków łożyskowych – pozostałe zwierzęta, w tym torbacze i ssaki jajorodne, są go pozbawione. W rozwoju zarodkowym powstaje ono na skutek zlania się przyśrodkowych powierzchni kory nowej. Miejsce ich połączenia przebijane jest przez aksony, które biegnąc z jednej półkuli do drugiej, łączą jednoimienne okolice mózgu.

Jądra podstawy (łac. nuclei basales), zwane także jądrami podstawnymi (łac. ganglia basales), to skupiska istoty szarej w kresomózgowiu, położone pomiędzy korą mózgową a torebką wewnętrzną mózgu. Należą one do struktur podkorowych układu pozapiramidowego. W centralnej części mózgu leżą jądro ogoniaste i półleżące, a w obrębie międzymózgowia jądro niskowzgórzowe i istota czarna. Jądra podstawy biorą udział w komunikacji pomiędzy ośrodkami mózgowia za pośrednictwem sieci neuronalnych. Wpływają m.in. na aktywność kory mózgu, odpowiedzialnej za motorykę ciała, funkcje poznawcze i motywację…

Kisspeptyna to neuropeptyd wytwarzany głównie przez komórki nerwowe podwzgórza. W 1996 r. odkryto jej zdolność do hamowania metastazy (tworzenia się przerzutów nowotworu) i nadano mu nazwę metastatyna. Obecnie kisspeptynie przypisuje się główną rolę w procesie dojrzewania płciowego. Kisspeptyna to produkt genu KISS-1, który koduje kilka podobnych strukturalnie peptydów posiadających wspólny C-końcowy motyw. Głównym produktem tego genu jest kisspeptyna-54 (metastatyna) oraz kilka krótszych peptydów (kisspeptyna-14, kisspeptyna-13, kisspeptyna-10). Nazwa kisspeptyna stosowana jest do opisywania rodziny białek posiadających ten charakterystyczny C-końcowy motyw…

Kora kojarzeniowa obecna jest u wszystkich ssaków, ale u człowieka stanowi aż 80% całkowitej powierzchni kory mózgu. Już samo to nadaje tej części mózgu ogromne znaczenie i odróżnia nas od innych zwierząt. Nie dzieje się to bez przyczyny To właśnie w tej części mózgu zachodzą procesy zwane wyższymi czynnościami mózgowymi: wnioskowanie, przewidywanie, pamięć, kojarzenie, rozwaga, wytwarzanie i rozumienie mowy, orientacja przestrzenna…

Mimo, że jej grubość to zaledwie 2 – 4 mm, kora mózgu (cortex cerebri) ma powierzchnię ok. 2000 cm² i stanowi niemal połowę masy całego ludzkiego mózgowia. Tworzy ją ok. 25 mld komórek nerwowych wytwarzających ponad 100 000 km aksonów. Każda z tych komórek może stworzyć nawet 10 000 połączeń synaptycznych. Filogenetycznie korę mózgu można podzielić na trzy elementy: korę dawną (paleocortex), starą (archicortex) i nową (neocortex)…

Kora przedczołowa znajduje się w przedniej części płata czołowego. Odpowiada za działanie pamięci roboczej, planowanie i przewidywanie konsekwencji podejmowanych decyzji. Hamuje też zachowania impulsywne, podyktowane aktywnością podwzgórza i układu limbicznego. Zaburzenia jej funkcjonowania mogą prowadzić do zachowań nieakceptowalnych społecznie, impulsywnych i bezcelowych.

Kora ruchowa to fragment płata czołowego odpowiedzialny za kontrolę poruszania się. Ze względu na budowę i funkcje dzieli się ją pierwszo- i drugorzędową. Uszkodzenie kory ruchowej może prowadzić do zaburzeń koordynacji lub do paraliżu.