Epigenetyka to dziedzina nauki, której przedmiotem zainteresowania są procesy poprzez które środowisko wpływa na zdrowie i zachowanie człowieka. Badania w tej dyscyplinie są istotne, ponieważ według holistycznej koncepcji zaproponowanej w latach 70. XX w. przez ministra zdrowia Kanady Marca Lalonde’a środowisko wpływa na zdrowie człowieka aż w około 50%. Mechanizmy epigenetyczne są podstawą adaptacji do zmieniających się warunków środowiska.
Komórki macierzyste to niezróżnicowane komórki prekursorowe. Mogą ulegać nieograniczonym podziałom lub różnicować się w wyspecjalizowane komórki somatyczne. Ich właściwości znalazły zastosowanie w medycynie regeneracyjnej – wykorzystuje się je np. w leczeniu oparzeń i nowotworów hematopoetycznych. Są też pomocne w badaniu mechanizmów rozwoju chorób i w opracowywaniu nowych terapii.
Mikrobiom człowieka to złożony ekosystem bilionów mikroorganizmów komensalnych, symbiotycznych i chorobotwórczych zamieszkujących ludzki organizm. W jego skład wchodzą bakterie, ale także grzyby, archeony, pierwotniaki i wirusy. Jego skład zależny jest od diety, stylu i środowiska życia oraz od miejsca w ciele. Termin “mikrobiom” często stosowany jest zamiennie z “mikrobiota”, choć między ich znaczeniem istnieją pewne różnice.
Nesfatyna-1 jest peptydem aminokwasowym o wielokierunkowym działaniu, wyizolowanym stosunkowo niedawno, bo w 2006 roku, a mającym swój udział w regulacji metabolizmu i pobierania pokarmu. Do jej głównych funkcji biologicznych należy hamowanie nocnego pobierania pożywienia, a za kluczową fizjologiczną rolę odpowiada środkowa część łańcucha aminokwasowego. Obecność tego peptydu zauważa się w wielu tkankach organizmu człowieka. Należą do nich między innymi: tkanka tłuszczowa, przewód pokarmowy, jajniki i macica, jądra, mięsień sercowy, tkanka chrzęstna i płyn stawowy…
Oś jelita-mózg (ang. gut-brain axis) to niemal jednokierunkowa sieć komunikacyjna pomiędzy jelitami a ośrodkowym układem nerwowym (OUN). “Niemal jednokierunkowa”, gdyż aż 90% informacji przekazywanych jest z jelit do mózgu. Obejmuje ona m.in. endokrynne, metaboliczne i immunologiczne drogi komunikacji pomiędzy mikrobiotą jelit a mózgiem. Drobnoustroje oddziałują w ten sposób na nastrój, funkcje poznawcze oraz zdrowie psychiczne. Mikrobiota jelitowa tworzona jest przede wszystkim przez bakterie, ale też przez grzyby, archea, pierwotniaki i wirusy…
Prostaglandyny to grupa hormonów parakrynnych o bardzo dużej aktywności biologicznej. Występują we wszystkich tkankach i płynach ustrojowych. Odgrywają bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu całego organizmu, w tym układu odpornościowego, nerwowego, pokarmowego, rozrodczego czy sercowo-naczyniowego.
Receptory dla lipoprotein o małej gęstości znajdują się m.in. na neuronach i komórkach wątroby. Pełnią przede wszystkim funkcje sygnalizacyjne i transportowe. Wykazują działanie plejotropowe, gdyż wiążą ponad 30 różnych ligandów. Uczestniczą w metabolizmie lipoprotein i pomagają w utrzymaniu homeostazy cholesterolu, ale mogą także być czynnikiem patogenezy choroby Alzheimera.
Trzustka (pancreas) nazywana jest narządem podwójnego wydzielania. Składa się z części zewnątrzwydzielniczej (egzokrynnej) o strukturze pęcherzykowej oraz z części wewnątrzwydzielniczej (endokrynnej), występującej w formie zgrupowań komórek nazywanych wyspami Langerhansa. Pierwsza z nich stanowi główną masę trzustki i odpowiada za produkcję enzymów trawiennych, uwalnianych przewodami trzustkowymi do dwunastnicy. Endokrynna część trzustki, stanowiąca jedynie 3% jej ogólnej masy, syntetyzuje i uwalnia hormony: glukagon, insulinę, somatostatynę oraz polipeptyd trzustkowy. Insulina i glukagon biorą udział w regulacji metabolizmu węglowodanów, białek i tłuszczów. Z kolei somatostatyna i polipeptyd trzustkowy odpowiadają głównie za hamowanie czynności wydzielniczej trzustki…
Wątroba to największy gruczoł w organizmie człowieka. Jest częścią układu pokarmowego. Wydziela żółć, która jest niezbędna do trawienia i wchłaniania tłuszczów i witamin w nich rozpuszczalnych. Jest miejscem glikogenezy, glikogenolizy i glukoneogenezy; utrzymuje też stałe stężenie osoczowe glukozy. Odgrywa również ważną rolę w metabolizmie tłuszczów i białek oraz w przemianach hemu. Ponadto magazynuje witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, neutralizuje toksyny pochodzenia engo- i egzogennego, uczestniczy w termoregulacji i w procesach odpornościowych.
Wyrostek robaczkowy to uwypuklenie jelita cienkiego, które odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego. W jego obrębie magazynowane są bakterie probiotyczne, dochodzi także do wytwarzania białych krwinek. Niekiedy dochodzi do zamknięcia jego światła , w efekcie czego może nastąpić zapalenie wyrostka robaczkowego.
