Komórki satelitarne znane są również jako amficyty lub komórki płaszczowe. Zalicza się je do gleju obwodowego układu nerwowego. Zlokalizowane są w zwojach współczulnych, przywspółczulnych i czuciowych. Ze względu na swoje funkcje są często porównywalne do astrocytów. Należy jednak podkreślić, że te drugie struktury wchodzą w skład makrogleju ośrodkowego układu nerwowego.
1. Struktura
Komórki satelitarne są spłaszczone (stąd też ich inna nazwa) z licznymi wypustkami i posiadają dwa jądra o owalnym kształcie. W obwodowym układzie nerwowym wypustki amficytów przylegają do perikarionów neuronów zwojowych. W ten sposób stanowią barierę ochronną tych struktur. Zarówno rozmiar wypustek, jak i ich liczba są wartościami zmiennymi, uzależnionymi przede wszystkim od wielkości neuronu.
Amficyty wywodzą się z grzebienia nerwowego, czyli czwartego listka zarodkowego zaliczanego do multipotencjalnych komórek neuroektodermy.
Komórki płaszczowe na powierzchni błon posiadają receptory metabotropowe P2Y i jonotropowe P2X7, a także białka błonowe – paneksyny (Panx1 i Panx7), które odpowiedzialne są za uwalnianie cząsteczek sygnałowych, np. ATP.
2. Funkcja
Komórki satelitarne pełnią liczne funkcje w obwodowym układzie nerwowym. Struktury te odpowiedzialne są za:
- tworzenie funkcjonalnych jednostek z strukturami pochodzenia pozaneuronalnego np. z naczyniami. Pozwala to na
- uczestniczenie w budowaniu bariery krew-układ nerwowy,
- budowanie połączeń szczelinowych (ang. gap junctions) Cx43 i Cx36
- fagocytozę
- odżywianie neuronów
- reakcje odpornościowe – pełnią rolę komórek prezentujących antygen
- modulowanie wydzielania neuroprzekaźników
- nasilenie zjawiska nocycepcji
- regulację stężenia jonów w przestrzeni międzykomórkowej