Afazja to zaburzenie neurologiczne polegające na utracie zdolności do tworzenia lub rozumienia mowy. Zazwyczaj współwystępuje z niedowładem prawych kończyn, gdyż powstaje przy zaburzeniu funkcjonowania lewej półkuli mózgu. Najczęstszą przyczyną prowadzących do niej uszkodzeń jest udar mózgu.
Choroba Alzheimera (AD – Alzheimer’s Disease) jest chorobą zwyrodnieniową mózgu, charakteryzującą się postępującymi zaburzeniami pamięci oraz zachowania, które wraz z upływem czasu uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie chorego. Jest najczęstszą przyczyną otępienia u osób po 65. roku życia, stanowi 40-70% wszystkich jego przypadków. Szacuje się, że na świecie na AD choruje nawet do 35 milionów osób. Jej dokładna patogeneza nie jest obecnie znana, wiadomo jednak, że do rozwoju tej choroby przyczynia się hiperfosforylacja białka tau i obecność złogów beta-amyloidu w neuronach.
Choroba Parkinsona (PD) jest przewlekłą chorobą zwyrodnieniową mózgu. Objawia się przede wszystkim zaburzeniami ze strony ośrodka ruchowego i objawami pozamotorycznymi. Nazwa pochodzi od nazwiska londyńskiego lekarza Jamesa Parkinsona, który w 1817 r. rozpoznał i opisał najważniejsze objawy choroby – spowolnienie ruchowe, sztywność i drżenie. Częstotliwość występowania PD wzrasta wraz z wiekiem – najczęściej początek choroby obserwuje się między 65 a 70 rokiem życia. W Polsce choroba Parkinsona dotyka około 60-70 tysięcy osób.
Depresja jest chorobą, która przejawia się przewlekłym i dominującym pogorszeniem nastroju, zmniejszeniem energii i aktywności oraz utratą zainteresowań. Stanowi jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych i jest główną przyczyną niepełnosprawności wynikającej ze stanu zdrowia, tuż za chorobą niedokrwienną serca. Rozpowszechnienie depresji w ciągu całego życia waha się w zakresie od 14,4 do 18%. Na świecie choruje ponad 350 milionów osób, a w Polsce około 1,5 miliona.
Łagodne zaburzenia poznawcze (ang. mild cognitive impairment) definiowane są jako subiektywne i obiektywne ograniczenia jednej lub kilku funkcji poznawczych z jednoczesnym zachowaniem kompetencji i niezależności w życiu codziennym. Choć początkowo zaburzenia te były rozumiane jako stan przejściowy pomiędzy funkcjonowaniem poznawczym utrzymującym się w normie a objawami choroby Alzheimera, dziś terminu MCI używa się w szerszym kontekście – odnosi się on do pacjentów bez rozpoznania otępienia, u których deficyty poznawcze są widoczne…
Migrena to przewlekła choroba dotykająca nawet 20% populacji. Jej głównym objawem są silne bóle głowy z towarzyszącymi nudnościami i zwiększoną wrażliwością na bodźce zewnętrzne. Nie jest znana konkretna przyczyna powstawania migreny. Naukowcy przypuszczają, że w jej patogenezie bierze udział kilka czynników genetycznych, metabolicznych czy naczyniowych. Leczenie migreny ma na celu łagodzenie objawów i zmniejszenie częstotliwości napadów.
Otępienie czołowo-skroniowe to choroba, w której zmiany zanikowe pojawiają się w obrębie płatów czołowych i przednich części płatów skroniowych mózgu. Stanowi ok. 10% wszystkich przypadków otępienia i jest drugą spośród najczęściej występujących form otępienia u osób poniżej 65 roku życia. Dokładna przyczyna tej choroby nie jest poznana. Leczenie ma na celu spowolnienie jej postępu i łagodzenie objawów.
Stres to stan napięcia, w którym jednostce towarzyszą silne negatywne emocje (strach, lęk, złość, wrogość) oraz związane z nimi zmiany fizjologiczne i biochemiczne. Ze względu na stosowanie tego terminu w różnych dziedzinach nauki i języku potocznym, istnieje wiele definicji i koncepcji opisujących pojęcie stresu. Definiowany jest on między innymi jako relacja pomiędzy jednostką a otoczeniem oceniana jako nadwyrężająca, przekraczająca możliwości, zagrażająca reakcja na informację o rozbieżności pomiędzy aktualnym a oczekiwanym stanem środowiska wewnętrznego lub zewnętrznego, stanowiąca zagrożenie dla integralności i właściwego funkcjonowania organizmu…
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD – obssesive-compulsive disorder) charakteryzują się obecnością nawracających, uporczywych myśli natrętnych (obsesji) i/lub przymusowych czynności (kompulsji). Chory nie może im się oprzeć, a każda próba powstrzymania się wiąże się z narastającym lękiem, niepokojem i napięciem. U ponad 50% osób zaburzenia zaczynają się wcześnie – w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania. U pozostałych chorych symptomy ujawniają się najpóźniej do 35 roku życia. OCD dotyczą około 2-3% populacji i występują równie często u mężczyzn, jak i u kobiet…
Zaburzenia psychosomatyczne to choroby częściowo lub całkowicie wywołane przez czynniki emocjonalne. Do najczęstszych z nich należą dolegliwości układu pokarmowego, oddechowego, sercowo-naczyniowego czy moczowo-płciowego. Na zaburzenia psychosomatyczne cierpi nawet do 15% populacji. Ich leczenie musi uwzględniać zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne.
Zaburzenia rytmu snu i czuwania pojawiają się wówczas, gdy rytm okołodobowy nie jest zsynchronizowany z wymaganymi przez pacjenta lib jego otoczenie porami snu i czuwania. Dzieli się je na endogenne (gdy sen występuje zgodnie z wewnętrznym rytmem biologicznym, ale w nieodpowiednich godzinach) lub egzogenne (spowodowane np. pracą zmianową, zmianą strefy czasowej).
W obecnie obowiązujących kryteriach diagnostycznych zrezygnowano z wyodrębniania poszczególnych jednostek, takich jak autyzm, zespół Aspergera, dziecięce zaburzenie dezintegracyjne czy zespół Retta. Zamiast tego wprowadzono pojęcie zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD – autism spectrum disorder), które stanowią niejednorodną grupę całościowych zaburzeń rozwoju. Wszystkie charakteryzują się opóźnieniem lub nieprawidłowościami w zakresie relacji społecznych, komunikacji, zachowania oraz funkcji poznawczych. Rozpoczynają się w okresie wczesnego rozwoju, lecz objawy mogą ujawnić się w pełni dopiero później…
Zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD (ang. attention deficit hyperactivity disorder) jest zaburzeniem neurobehawioralnym, które rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia należy do zaburzeń hiperkinetycznych, które charakteryzują się nadmierną ruchliwością, zaburzeniami koncentracji i nadmierną impulsywnością. ADHD występuje u 3-5% dzieci w wieku 7-13 lat. U chłopców objawia się głównie pod postacią nadruchliwości, natomiast u dziewcząt dominują zaburzenia koncentracji. Z powodu większej uciążliwości objawów dla chorego i otoczenia, ADHD jest częściej diagnozowane u chłopców. Specjaliści podejrzewają jednak, że częstotliwość występowania zaburzenia jest zbliżona u obu płci…
Zaburzenia stresowe pourazowe (zespół stresu pourazowego, posttraumatic stress disorder, PTSD) – zaburzenie lękowe opisywane jako reakcja na obiektywnie ciężką sytuację stresową, która związana jest z zagrożeniem życia lub integralności cielesnej. Zaburzenie dotyka zarówno osób bezpośrednio dotkniętych traumatyczną sytuacją, jak i będących jej bezpośrednim świadkiem. Częstość występowania PTSD szacuje się na 2-3%, choć niektóre statystyki podają, że sięga ona nawet 18%. Kryteria diagnostyczne zaburzeń stresowych pourazowych według klasyfikacji DSM-5 określają charakter sytuacji traumatycznej (A) oraz cztery wiązki objawów występujących w PTSD…
