Astronauci pracujący na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) często mają problem ze zjedzeniem całego posiłku, skarżąc się na „dziwny” smak jedzenia. Do tej pory uważano, że winowajcą jest mikrograwitacja, ale badacze z RMTI odkryli, że kluczowy wpływ mają zamknięte i odizolowane środowiska.
Aby lepiej zrozumieć ten problem, naukowcy przeprowadzili badanie, w którym zasymulowali uczestnikom warunki, z jakimi muszą mierzyć się na co dzień astronauci. W każdej z tych sytuacji badani mieli za zadanie ocenić osiem aromatów – wanilię, migdały, cytrynę, mirt cytrynowy, eukaliptus, miętę pieprzową, ocet i trawę cytrynową. Pierwszą próbę przeprowadzono w odchylonych fotelach, mających imitować postawę astronauty w mikrograwitacji. Następnie za pomocą gogli VR przeniesiono uczestników na Międzynarodową Stację Kosmiczną.
Okazało się, że to w symulacji stacji kosmicznej otrzymanej dzięki goglom VR wszystkie zapachy z wyjątkiem trawy cytrynowej były odbierane jako intensywniejsze niż w postawie imitującej mikrograwitację.
Wytłumaczyła to autorka badania, doktoranta Grace Loke: „Trawa cytrynowa ma bardziej kwiatowy i ziemisty aromat, podczas gdy inne aromaty są ostre, pikantne lub słodkie. Ta różnica w profilu może wyjaśniać, dlaczego trawa cytrynowa wydawała się mniej intensywna w ustawieniu VR w porównaniu do postawy w mikrograwitacji.”
Oznacza to, że przebywanie w zamkniętym środowisku może wyostrzać zmysł węchu. Ponadto badacze zauważyli, że już 10 minut w symulacji VR powodowało u uczestników uczucie zamknięcia, co wywoływało negatywne emocje. Jeśli osoba przebywająca w izolacji czuła się dobrze, zapachy i smaki wydawały jej się bardziej intensywne. Natomiast w stanie stresu intensywność zapachów (a więc i smaków) malała.
Will Wright napisał: „Emocje kolorują sposób, w jaki postrzegamy określone intensywne aromaty.”
Naukowcy zwrócili uwagę na społeczną rolę jedzenia. Wspólne posiłki sprzyjają budowaniu więzi oraz kultywowaniu tradycji. Izolacja i oddalenie, jakie tworzy pobyt na stacji kosmicznej, znacząco ogranicza te aspekty spożywania posiłków, co wpływa na nastrój.
Doktor Lisa Newman powiedziała: „Nasze wyniki sugerują, że symulacja z wykorzystaniem VR i postawy mikrograwitacyjnej mogą pomóc astronautom w przystosowaniu się psychicznie do spożywania posiłków w ograniczonych i odległych przestrzeniach oraz w personalizacji doświadczeń związanych z posiłkami, zarówno dla astronautów, jak i osób izolowanych na Ziemi, w celu wsparcia ich dobrego samopoczucia”.
Badania australijskich naukowców pokazują, że izolacja i emocje mają istotny wpływ na odbiór smaku i zapachu w zamkniętych przestrzeniach. Zrozumienie tych mechanizmów może pomóc w opracowaniu personalizowanych planów żywieniowych, które poprawią doświadczenia związane z jedzeniem w trudnych warunkach, wspierając dobrostan zarówno astronautów, jak i innych osób przebywających w odizolowanych środowiskach, na przykład w domach opieki.
