Język jest podstawową formą komunikacji i interakcji międzyludzkiej. Posługując się mową jesteśmy w stanie przekazywać nasze myśli i emocje. Sam sposób przetwarzania języka w mózgu nie jest do końca znany. Dotychczas podejrzewano, że za tworzenie, odbieranie i przekształcanie informacji językowych odpowiada lewa półkula mózgu, jednak dokładna lokalizacja “ośrodka języka” pozostaje przedmiotem badań. Niemieccy naukowcy z Uniwersytetu w Lipsku postanowili zlokalizować regiony odpowiedzialne za funkcje językowe. Wyniki okazały się zaskakujące – w przetwarzaniu języka uczestniczy wiele struktur mózgu, takich jak móżdżek, struktury podkorowe oraz ciało migdałowate.
“Pomimo wielu badań neuronaukowych nad reprezentacją języka, wciąż niewiele wiadomo o organizacji języka w ludzkim mózgu. Wiele wyników nie zostało potwierdzonych w dalszych badaniach, a dane pochodzą od niewielkiej liczby osób” – mówi dr Sabrina Turker z Instytutu Nauk Poznawczych i Mózgowych Maxa Plancka w Lipsku i współautorka badania.
Aby poznać mechanizm przetwarzania języka w mózgu, naukowcy przeprowadzili metaanalizę danych pochodzących z ponad 400 badań neuroobrazowych. Wzięło w nich udział ponad 7000 zdrowych, praworęcznych dorosłych w przedziale wiekowym 18-40 lat. Uczestnicy wykonywali różne zadania lingwistyczne z zakresu semantyki (analizy znaczenia słów), fonologii (analizy systemów dźwiękowych), składni (badania struktury i budowy zdania) oraz prozodii (badania akcentu, rytmu i intonacji). Naukowcy przy pomocy analizy wyników rezonansu magnetycznego i pozytonowej tomografii emisyjnej obserwowali, które rejony mózgu są zaangażowane w poszczególne procesy językowe.
Okazało się, że w przetwarzaniu języka uczestniczy głównie kora czołowo-skroniowa obu półkul mózgu, a w szczególności zakręt czołowy tylny dolny po stronie lewej. Było to widoczne zwłaszcza podczas wykonywania zadań semantycznych i fonologicznych. Z kolei za prozodię odpowiadała prawa półkula mózgu, w tym rejony ciała migdałowatego i zakrętu czołowego tylnego dolnego. Dodatkowo wykazano, że we wszystkich procesach językowych uczestniczą struktury podkorowe i móżdżek. Prawa część móżdżku odpowiadała głównie za produkcję mowy, zadania wizualne i fonologiczne.
“Wyniki naszych badań naukowych wskazują na rolę prawej i lewej części móżdżku w procesach związanych ze znaczeniem języka i przetwarzaniem dźwięków. Wzorce fonetyczne związane są z aktywacją prawego ciała migdałowatego. W poprzednich badaniach naukowych nad językiem nie przywiązywano wagi do tych regionów mózgu” – mówi Gesa Hartwigsen, profesor psychologii poznawczej i biologicznej na Uniwersytecie w Lipsku.
Powyższe odkrycia uzupełniają dotychczasową wiedzę dotyczącą neurobiologicznych modeli przetwarzania języka. Pozwalają lepiej zrozumieć mechanizmy odpowiadające za jego odbieranie i powstawanie. Wyniki te mogą okazać się użyteczne również w przypadku odzyskiwania zdolności mowy po uszkodzeniu mózgu, na przykład w wyniku udaru.