Deprywacja snu ma negatywny wpływ na organizm człowieka i prowadzi do licznych problemów zdrowotnych. Pogarsza m.in. funkcje poznawcze, takie jak zdolność do koncentracji i rozwiązywania problemów czy przyswajanie nowych informacji. Osłabia również pamięć, zarówno krótkotrwałą jak i długotrwałą. Holenderscy naukowcy z University of Groningen postanowili sprawdzić, czy utrata pamięci spowodowana deprywacją snu jest trwała. Wyniki okazały się zaskakujące – wspomnienia można przywrócić za pomocą roflumilastu (leku wykorzystywanego w terapii astmy) oraz wardenafilu stosowanego w zaburzeniach erekcji.
“Od początku pracy jako doktorant fascynowało mnie to, że nawet jeden okres deprywacji snu może mieć duży wpływ na procesy pamięciowe i funkcjonowanie mózgu. Wcześniejsze prace pozwoliły nam zidentyfikować niektóre mechanizmy molekularne, które uczestniczą w amnezji. W naszych nowych badaniach sprawdzaliśmy, czy po kilku dniach od nauki nowych informacji można odwrócić amnezję spowodowaną brakiem snu” – mówi profesor Robbert Havkes, współautor badania i pracownik University of Groningen.
Badanie przeprowadzono z udziałem myszy, u których testowano pamięć socjalną i przestrzenną. Zwierzęta podzielono na 2 grupy. Grupa badawcza po zakończeniu zadań była pozbawiona snu w przeciwieństwie do grupy kontrolnej, która służyła jako punkt odniesienia. Podczas badania pamięci socjalnej sprawdzano, czy myszy wybiorą interakcję ze zwierzęciem, którego nigdy wcześniej nie spotkały czy też ze znajomym ze swojej klatki. Pamięć przestrzenną oceniano po wstępnej nauce lokalizacji poszczególnych obiektów w ich środowisku. Następnie naukowcy sprawdzali, czy badane parametry zmienią się w warunkach deprywacji snu.
Okazało się, że brak snu u myszy znacząco pogarsza zdolność do przypominania sobie wcześniejszych interakcji społecznych oraz lokalizacji obiektów. Pierwszego dnia eksperymentu socjalnego zwierzęta wybierały zabawę z nową myszą. Po nieprzespanej nocy ich wybór się nie zmienił, co sugeruje, że zwierzęta nie pamiętały wcześniejszego spotkania. Dodatkowo nie zauważyły przeniesienia obiektów w nowe miejsce, co wskazuje na to, że nie przypomniały sobie ich pierwotnej lokalizacji.
Następnie badacze sprawdzali, czy po zastosowaniu leków zwierzęta przypomną sobie przyswojone wcześniej informacje. Po podaniu roflumilastu zwierzęta ponownie umieszczano w środowisku z innymi myszami i sprawdzano ich interakcje społeczne. Tym razem gryzonie wybierały zabawę z obydwoma myszami (nową i znaną), co oznacza, że ich wspomnienia społeczne zostały przywrócone. Z kolei przywrócenie pamięci przestrzennej sprawdzano po podaniu wardenafilu. Myszy wcześniej pozbawione snu teraz zauważyły, że obiekt został przeniesiony do nowej lokalizacji, co świadczyło o odzyskaniu wspomnień przestrzennych.
Powyższe wyniki sugerują, że deprywacja snu ukrywa wspomnienia u myszy, ale ich nie usuwa. Informacje społeczne mogą być przywrócone za pomocą roflumilastu, a przestrzenne – wardenafilu. Oba leki działają poprzez zwiększenie poziomów kluczowych przekaźników wtórnych (cAMP i cGMP) w mózgu, co poprawia plastyczność synaptyczną i przywraca dostęp do wspomnień. Podobne podejście może być skuteczne w leczeniu utraty pamięci spowodowanej niedoborem snu u ludzi, choć wymaga to jeszcze potwierdzenia w badaniach klinicznych. Być może w przyszłości roflumilast i wardenafil staną się częścią terapii zaburzeń pamięci.