Na całym świecie w ostatnich latach obserwuje się istotny wzrost zapadalności na choroby nowotworowe. Według danych statystycznych Krajowego Rejestru Nowotworów ze stycznia 2023 r. około 1,17 mln Polaków zmaga się z nowotworem. Jest to jedna z głównych przyczyn zgonów w Polsce, tuż po chorobach układu krążenia. W prawidłowo funkcjonującym organizmie zmutowane komórki są zwalczane przez układ odpornościowy. Zdarza się jednak, że komórki te wymkną się spod nadzoru immunologicznego i rozpoczną niekontrolowane podziały, co zapoczątkuje rozwój nowotworu. Rolę w procesie nowotworzenia odgrywają m.in. czynniki środowiskowe i genetyczne. Istotne znaczenie ma również styl życia, czyli uprawiana aktywność fizyczna oraz sposób, w jaki się odżywiamy. Podejmując zatem odpowiednie działania, możemy zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór.
Temat aktywności fizycznej i jej roli w zapobieganiu nowotworów są przedmiotem badań wielu badaczy na całym świecie. Hiszpańscy naukowcy dokonali przeglądu dostępnej literatury, aby wyjaśnić mechanizmy zaangażowane w przeciwnowotworowe działanie ruchu. Ćwiczenia fizyczne mogą wpływać na układ odpornościowy w różnorodny sposób, co może przyczynić się do zmniejszenia zachorowalności na nowotwory i śmiertelności z ich powodu.
Jak się okazało, regularna aktywność fizyczna, trwająca 20-60 minut każdego dnia, stymuluje leukocyty do zwalczania komórek nowotworowych. Potwierdzają to badania przedkliniczne przeprowadzone na modelach zwierzęcych. Naukowcy wyjaśniają, że w czasie ćwiczeń dochodzi do zjawiska limfocytozy. Polega ono na mobilizacji puli komórek odpornościowych związanej ze śródbłonkiem naczyniowym, co prowadzi do wzrostu ich stężenia w krwiobiegu. Limfocytoza dotyczy przede wszystkim komórek NK, limfocytów T CD8+ i limfocytów T γδ. Zjawisko to wywołane jest zwiększonym ciśnieniem krwi i działaniem sił ścinających oraz pobudzeniem receptorów β2-adrenergicznych na powierzchni limfocytów.
W ciągu 24 godzin od zaprzestania aktywności fizycznej następuje przejściowa limfopenia, podczas której wcześniej zmobilizowane komórki trafiają do narządów docelowych. Na skutek tego zjawiska w krwiobiegu zmniejsza się liczba starych limfocytów T a zwiększa się liczba młodych, tzw. dziewiczych limfocytów T. Ponadto w badaniach in vitro wykazano, że w tym oknie czasowym leukocyty wykazują zwiększoną zdolność cytotoksyczną i zdolność do zabijania komórek nowotworowych. Literatura wskazuje również, że przeciwnowotworowe działanie ćwiczeń fizycznych wynika ze zmniejszenia ogólnoustrojowego stanu zapalnego. Co ciekawe, jest to zależne od zwiększenia różnorodności mikrobioty jelitowej i zmniejszenia liczebności bakterii chorobotwórczych związanych z promocją progresji nowotworów.
Warto jednak pamiętać, że wpływ ruchu na układ odpornościowy może zależeć od wielu czynników, w tym od rodzaju i intensywności ćwiczeń, indywidualnych cech organizmu oraz ogólnego stanu zdrowia. Ponadto każdorazowo przed rozpoczęciem nowej aktywności fizycznej przez osoby zmagające się z chorobą nowotworową zaleca się konsultację z lekarzem prowadzącym i fizjoterapeutą. Ważne jest, żeby dobrać odpowiedni rodzaj ćwiczeń, aby stymulować organizm, a nie go przeciążyć.
