Wśród chorób neurodegeneracyjnych, choroba Parkinsona (PD) to druga najczęściej stawiana diagnoza, ustępująca jedynie chorobie Alzheimera (AD). W atakowanym przez nią mózgu dochodzi do śmierci neuronów kluczowych w produkcji dopaminy – niezwykle ważnego dla funkcjonowania organizmu ludzkiego neuroprzekaźnika. Za nawet 10% przypadków zachorowania odpowiadają wyłącznie czynniki genetyczne. Pozostałe przypadki zdają się być efektem skomplikowanych interakcji genów, wieku i czynników środowiskowych. Choroba Parkinsona częściej dotyka mężczyzn. I nie jest to jedyna różnica dotycząca płci…
Zmiany epigenetyczne to zmiany w zakresie ekspresji genów, które nie są związane ze zmianami w sekwencji nukleotydów DNA. Jedną z modyfikacji epigenetycznych jest metylacja DNA To właśnie na niej zdecydowali się skupić naukowcy z Uniwersytetu Stanowego Michigan. W oparciu o pośmiertną analizę tkanki mózgowej pobranej z płatów ciemieniowych, zespół badaczy porównał próbki pochodzące od 50 pacjentów posiadających diagnozę choroby Parkinsona oraz od 50 osób bez takiej diagnozy. W mózgach chorych pacjentów zidentyfikowano ponad 200 genów z modyfikacjami epigenetycznymi. Jednak po uwzględnieniu płci w prowadzonych analizach okazało się, że w grupach kobiet i mężczyzn geny te były zupełnie inne!
“Różnice między kobietami i mężczyznami można zilustrować za pomocą dwóch kół zawierających geny o różnych modyfikacjach epigenetycznych charakterystycznych dla choroby Parkinsona – jednego dla kobiet, jednego dla mężczyzn. Jeśli te koła będą na siebie zachodzić tak, aby wspólny obszar prezentował geny wspólne dla obydwu płci, będzie on zawierał jedynie pięć genów!” tłumaczy dr Alison Bernstein stojąca na czele zespołu badawczego.
Wspomniane różnice były wyraźne za każdym razem, gdy dane analizowano z uwzględnieniem płci, zarówno w odniesieniu do ludzi, jak i do myszy. Choć charakter zależności między poszczególnymi modyfikacjami epigenetycznymi i chorobą Parkinsona nie jest jeszcze zrozumiały, ogromna ilość dotkniętych nimi genów, które udało się zidentyfikować otwiera nowe możliwości badań. Ponadto żadna z dotychczasowych analiz epigenetycznych nie uwzględniała płci. Różnice międzypłciowe w zakresie ryzyka zachorowania, progresji czy nasilenia choroby oraz ujawnionych po raz pierwszy w tym badaniu modyfikacji epigenetycznych mogą wskazywać nowy kierunek badań nad chorobą Parkinsona, potencjalnymi sposobami jej wykrywania i leczenia.
Modyfikacje epigenetyczne są czynnikami dynamicznymi, wrażliwymi na środowisko, regulującymi ekspresję genów na przestrzeni życia. W związku z tym wskazywane są jako potencjalne mediatory skomplikowanej relacji między płcią, starzeniem się, genetyką, środowiskiem i chorobą Parkinsona.
„To co nazywamy chorobą Parkinsona, w liczbie pojedynczej, w rzeczywistości jest prawdopodobnie chorobami Parkinsona, w liczbie mnogiej” tłumaczy dr Bernstein. „Na podstawie tego badania nie możemy jednak jasno stwierdzić, czy odkryte zmiany epigenetyczne powodują chorobę Parkinsona. Być może to choroba Parkinsona powoduje zmiany epigenetyczne.”
Uzyskane wyniki mają szanse pomóc w identyfikacji modyfikacji epigenetycznych pojawiających się na początku choroby. Geny te mogłyby być potencjalnym celem wczesnych interwencji zapobiegających rozwojowi choroby lub spowalniających jej postępowanie. Mimo korzystnego działania L-DOPA oraz kilku innych preparatów łagodzących objawy, dotychczasowe poszukiwania sposobów przewidywania, zapobiegania czy odwrócenia postępującej choroby Parkinsona były powolne i nie przynoszą satysfakcjonujących efektów.
