...
Dołącz do nas!

Neuro Blog

Najnowsze i najciekawsze informacje ze świata neuronauki

Tag: geny
Dla wszystkich

„Śmieciowe geny” wykorzystane do tworzenia nowych neuronów

Ludzki genom to nie tylko geny kodujące białka. Tworzą go też sekwencje niekodujące, nazywane często „śmieciowym DNA”. Chociaż wcześniej myślano, że nie jest nam ono do niczego potrzebne (na co mogłaby wskazywać taka nazwa), to w ciągu ostatnich lat ten pogląd zupełnie się zmienił. Naukowcy z National Institutes of Health (NIH) w Stanach Zjednoczonych zajęli się badaniem genów retrowirusowych stanowiących do 8% ludzkiego genomu i nazywanych ludzkimi endogennymi retrowirusami (HERVs, ang. human endogenous retroviruses). W

Przeczytaj całość
Dominika Kawka 2020-07-30
Dla wszystkich

Choroba Parkinsona – czy kobiety i mężczyźni chorują tak samo?

Wśród chorób neurodegeneracyjnych, choroba Parkinsona (PD) to druga najczęściej stawiana diagnoza, ustępująca jedynie chorobie Alzheimera (AD). W atakowanym przez nią mózgu dochodzi do śmierci neuronów kluczowych w produkcji dopaminy – niezwykle ważnego dla funkcjonowania organizmu ludzkiego neuroprzekaźnika. Za nawet 10% przypadków zachorowania odpowiadają wyłącznie czynniki genetyczne. Pozostałe przypadki zdają się być efektem skomplikowanych interakcji genów, wieku i czynników środowiskowych. Choroba Parkinsona częściej dotyka mężczyzn. I nie jest to jedyna różnica dotycząca płci… Zmiany epigenetyczne to

Przeczytaj całość
Małgorzata Juraś-Darowny 2022-11-01
Dla wszystkich

Deseksualizacja seniorów?

Rozród jest procesem, który wymaga wykorzystania znacznych nakładów energii zgromadzonych wcześniej w organizmie. W świecie nauki znana jest teoria głosząca, że osobniki o słabej kondycji fizycznej inwestują mniej w utrzymanie prawidłowych funkcji układu rozrodczego niż osobniki, które cieszą się dobrym zdrowiem. Dla osłabionego organizmu najważniejsze jest bowiem to, aby sam przetrwał. Podczas procesu starzenia się w organizmie pojawia się wiele niekorzystnych zmian anatomicznych, jak i funkcjonalnych. Zgodnie z teorią wspomnianą powyżej, taki osłabiony przez wiek

Przeczytaj całość
Dominika Kawka 2022-08-18
Dla wszystkich

Dlaczego rudowłosych boli inaczej

Rudy kolor włosów związany jest z mutacją w genie kodującym receptor melanokortyny typu 1 (MC1R), który występuje m.in. na powierzchni komórek pigmentowych – melanocytów. Gdy MC1R zostaje aktywowany przez melanokortynę (MSH, ang. melanocyte-stimulating hormone), wytwarzaną w przysadce mózgowej, komórki pigmentowe zaczynają wytwarzać melaninę o brązowo-czarnym zabarwieniu, która nazywana jest eumelaniną. U osób z mutacją w genie MC1R zamiast niej produkowana jest żółto-czerwona feomelanina. Ze względu na przewagę feomelaniny osoby z rudymi włosami mają też jaśniejszą

Przeczytaj całość
Dominika Kawka 2021-04-15
Dla wszystkich

Dzieci powinny czytać

W młodym wieku zachodzą kluczowe procesy plastyczności neuronalnej, które są istotne dla rozwoju mózgu. Dlatego warto wspierać u dzieci zachowania kształtujące ich rozwój, ponieważ mogą okazać się korzystne w dorosłym życiu. Przykładem takiego zachowania jest czytanie książek, czyli jedna z podstawowych umiejętności nabywana przez dzieci w pierwszych latach edukacji szkolnej. Może ono pełnić funkcję edukacyjną lub być miłą formą spędzania wolnego czasu. Okazuje się, że czytanie jest ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój neurologiczny u dzieci,

Przeczytaj całość
Kamila Sroka 2023-08-17
Dla wszystkich

Fosfataza kontroluje powstawanie synaps

Powstawanie nowych synaps stanowi podstawę procesu uczenia się, podczas którego neurony tworzą nowe połączenia pomiędzy sobą. Synaptogeneza nie jest jednak przypadkowym zjawiskiem – liczba nowych synaps, ich umiejscowienie i rodzaje podlegają precyzyjnej kontroli. Identyfikacja biorących w tym udział czynników, zarówno zewnątrz- jak i wewnątrzkomórkowych, jest celem licznego grona naukowców na całym świecie. Zespół naukowców z Belgii i Szwajcarii skupił się na układzie nerwowym muszki owocowej (Drosophila melanogaster), będącej częstym obiektem modelowym, szczególnie dla specjalistów w

Przeczytaj całość
Agnieszka Markowska-Jędra 2019-05-08
Dla wszystkich

Gen lenistwa

Aktywność fizyczna jest jednym z filarów zdrowego stylu życia. Jednak mieszkańcy wielu krajów na świecie często zaniedbują potrzebę ruchu. Prowadzi to do problemów takich jak otyłość, choroby serca, a nawet nowotwory. Według danych zebranych przez agencje rządowe w Stanach Zjednoczonych, koszty związane z brakiem aktywności fizycznej wynoszą 138 mld USD, co stanowi ponad 11% całkowitych wydatków na opiekę zdrowotną. Naukowcy z University of Missouri prowadzili badania mające na celu odkrycie przyczyn braku aktywności. “Bezczynność fizyczna

Przeczytaj całość
Agnieszka Markowska-Jędra 2019-09-11
Dla wszystkich

Gen od sprzątania a choroba Parkinsona

Choroba Parkinsona to postępujące schorzenie ośrodkowego układu nerwowego. Objawia się spowolnieniem ruchowym, sztywnością mięśni oraz drżeniem spoczynkowym. Te symptomy są następstwem zaniku komórek dopaminergicznych, budujących część zbitą istoty czarnej środmozgowia. Do tej pory nie został poznany dokładny mechanizm prowadzący do utraty neuronów w tym obszarze mózgu. Naukowcy potwierdzili jednak, że dziedziczna mutacja w genie PINK1 jest jedną z przyczyn wystąpienia rodzinnej postaci choroby Parkinsona o wczesnym początku. Gdy kodowane przezeń białko nie spełnia swojej roli,

Przeczytaj całość
Dominika Kawka 2021-04-06
Dla wszystkich

Genetyczne podstawy epilepsji

Epilepsja to choroba, która dotyka ok. 1% osób na całym świecie. Jej dokładna przyczyna jest nie jest obecnie znana. Często rozwija się ona wskutek urazu głowy, guza mózgu lub stosowania substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu lub narkotyków. Jej całkowite wyleczenie jest niemożliwe, można jedynie kontrolować jej ataki za pomocą leków lub neurostymulacji. Niekiedy podejmowana jest też decyzja o przeprowadzeniu zabiegu chirurgicznego. Wyniki najnowszych badań pozwalają jednak zbliżyć się do genetycznych uwarunkowań związanych z rozwojem epilepsji.

Przeczytaj całość
Agnieszka Markowska-Jędra 2019-01-14
Dla wszystkich

Geny leworęczności

Dominacja lewej ręki, czyli leworęczność, cechuje 8-15% ludzkości. Tendencja ta pojawia się już w niemowlęctwie i utrwala się ok. drugiego roku życia. Badania z udziałem par bliźniąt wykazały, że 25% zmienności w zakresie ręczności uwarunkowane jest genetycznie, jednakże nie było wiadomo, które dokładnie geny mają na to wpływ. Naukowcy z Uniwersytetu w oksfordzie postanowili odpowiedzieć na to pytanie. W badaniu przeprowadzonym przez brytyjskich naukowców wzięło udział 400 000 osób, w tym ponad 38 000 leworęcznych.

Przeczytaj całość
Agnieszka Markowska-Jędra 2019-09-09

Jak aktywność intelektualna chroni mózg?

Starzenie się jest naturalnym procesem, w trakcie którego we wszystkich komórkach organizmu dochodzi do powstania zmian degeneracyjnych. Uważa się, że proces starzenia się mózgu rozpoczyna się już około 30 roku życia i znacząco przyspiesza po ukończeniu 70 lat. Wraz z upływem czasu w mózgu obserwuje się postępujący proces neurodegeneracji, czyli zanikania struktur lub funkcji neuronów. Konsekwencją powstania tych nieodwracalnych zmian jest brak komunikacji między sąsiednimi neuronami i zaburzenia funkcji poznawczych. Zaburzenia te występują m.in. w

Przeczytaj całość
Monika Ruszkowska 2021-12-14
Dla wszystkich

Jak neurony tworzą wspomnienia?

Późnym latem 1953 roku pewien mężczyzna, który w annałach nauki jest znany jako H.M., poddał się eksperymentalnej terapii epilepsji. Aby ograniczyć upośledzające napady drgawek, chirurg usunął kilka obszarów jego mózgu – w tym hipokamp. Po zabiegu ataki epilepsji ustały, lecz dla pacjenta H.M. zatrzymał się czas. Jego umysł niemal całkowicie stracił umiejętność tworzenia stałych wspomnień, pomimo iż uszkodzeniu nie uległy zdolności poznawcze, językowe i uwagowe. Dzięki temu naukowcy odkryli, że pamięć długotrwała jest procesem, który

Przeczytaj całość
Natalia Koperska 2021-01-12
Dla wszystkich

Metabolizm żelaza krokiem do spowolnienia starzenia się?

Podczas starzenia się organizmu dochodzi do postępującego spadku zdolności do utrzymania homeostazy. Wynikiem tego są liczne choroby związane z wiekiem i ostatecznie śmierć. Nie jest tajemnicą, że każdy człowiek starzeje się w swoim własnym tempie. Niektórzy dożywają ponad stu lat w całkiem dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. Inni zaś już po przekroczeniu 50 roku życia borykają się z rozmaitymi schorzeniami. Naukowcy nie ustają w wysiłkach, by poznać przyczyny tego stanu rzeczy. Obecnie wiadomo, że na

Przeczytaj całość
Agnieszka Markowska-Jędra 2020-07-21
Dla wszystkich

Molekularna podstawa depresji?

Na zaburzenia depresyjne (MDD, ang. major depressive disorder) cierpi dziś 350 milionów ludzi na całym świecie. Zaburzenia afektywne dwubiegunowe oraz schizofrenia to dwie kolejne choroby psychiczne, dotykające z roku na rok coraz większą liczbę osób. Wiedza na temat patomechanizmu tych zaburzeń pozostaje jednak wciąż niekompletna. Naukowcy sugerują, że aby poszukiwanie dokładnych przyczyn chorób psychicznych były bardziej efektywne, należy skupić się na pojedynczych czynnikach etiologicznych. W swojej pracy badacze z Medical University of Vienna postanowili zająć

Przeczytaj całość
Dominika Kawka 2020-10-27
Dla wszystkich

Molekularny wyłącznik pamięci

Kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) zawiera informacje genetyczne niezbędne do budowy i funkcjonowania organizmu. Niejako pośrednią formą tej informacji jest kwas rybonukleinowy (RNA), gdyż dopiero na jego podstawie powstają funkcjonalne białka. Jednakże tylko część DNA zawiera dane, które służą do produkcji białek. Reszta to tzw. niekodujące DNA. Produktem jego transkrypcji jest niekodujące RNA. Niewiele obecnie wiadomo o roli tych fragmentów kodu genetycznego. Naukowcy z University of Alabama w Birmingham badali fragment niekodującego RNA o nazwie NEAT1. Opierali

Przeczytaj całość
Agnieszka Markowska-Jędra 2019-07-05
Dla wszystkich

Nagroda Nobla z dziedziny medycyny i fizjologii

Na początku października trzech wybitnych naukowców – Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael W. Young – zostało uhonorowanych najważniejszym wyróżnieniem w dziedzinie medycyny i fizjologii, jakim jest Nagroda Nobla. Doceniono ich za przełomowe odkrycie i wyjaśnienie mechanizmów molekularnych, którymi regulowany jest rytm okołodobowy. Badaniom w tym zakresie naukowcy poświęcili wiele lat życia, gdyż ich początki sięgają roku 1984. Wtedy to udało się wyizolować gen, który określono jako “period”. Parę lat później okazało się, że

Przeczytaj całość
Magda Piasecka 2017-10-06
Dla wszystkich

Neurologiczne dziedzictwo – kształt czaszki i mózgu współczesnych ludzi zależny od neandertalskich genów

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech współczesnego człowieka, odróżniającą go od pozostałych naczelnych, jest kulisty kształt czaszki i mózgu. Naukowcy od lat próbują ustalić, w jaki sposób gatunek Homo sapiens ewoluował i jak zmieniające się geny wpływały na pojawianie się konkretnych cech fenotypowych. Badacze z niemieckiego Instytutu Antropologii Ewolucyjnej Maxa Plancka i holenderskiego Instytutu Psycholingwistyki Maxa Plancka skupili się na zależnościach między kształtem mózgu a obecnością określonych fragmentów DNA u ludzi współczesnych. “Naszym celem była identyfikacja

Przeczytaj całość
Agnieszka Markowska-Jędra 2018-12-24
Dla wszystkich

Niezręczna matka a epigenetyka

Początkowe etapy życia są kluczowe dla naszego rozwoju. Wczesne okresy rozwojowe – okres prenatalny, wczesnego dzieciństwa oraz dojrzewania – to nie tylko czas kształtowania się biologicznego podłoża późniejszego funkcjonowania, ale również szczególnej wrażliwości organizmu na działanie różnorodnych stresorów. Oddziaływanie czynników, takich jak infekcje czy chroniczny stres pozostawia po sobie biologiczne ślady ujawniające się między innymi na poziomie modyfikacji epigenetycznych – zmian w zakresie ekspresji genów niezwiązanych ze zmianami w samej sekwencji nukleotydów w DNA. Do

Przeczytaj całość
Małgorzata Juraś-Darowny 2023-04-20
Dla wszystkich

Nowy gen pozwoli chodzić?

Wypadki komunikacyjne, sportowe czy choroby takie jak gruźlica mogą doprowadzić do uszkodzenia rdzenia kręgowego, czego rezultatem może być paraplegia – paraliż kończyn dolnych lub tetraplegia – paraliż czterokończynowy. Oba rodzaje porażeń powstają w wyniku zniszczenia włókien nerwowych (aksonów), które przesyłają informacje z mózgu do mięśni i z powrotem. Niestety aksony u osób dorosłych po urazie nie odzyskują w pełni swojej funkcji. Te tworzące drogę korowo-rdzeniową, która kontroluje dowolne ruchy precyzyjne, są szczególnie oporne na regenerację.

Przeczytaj całość
Dominika Kawka 2021-01-25
Dla wszystkich

O asymetrii

Mózg wydaje się najbardziej fascynującym narządem, jaki do tej pory odkryto w ludzkim ciele. I choć psychika podpowiada nam, że skoro mózg ma dwie półkule, to muszą one być symetryczne, naukowcy znów obalają ten mit. Aby lepiej zrozumieć asymetryczność mózgu, dobrze jest przypomnieć sobie, jakie każda z półkul ma funkcje. I mimo że na pierwszy rzut oka bruzdy układają się w symetryczne wzory, to w rzeczywistości mają odmienne cechy. Przyjęło się, że lewa półkula mózgu

Przeczytaj całość
Magda Ciepły 2022-11-10
Dla wszystkich

Obudzić komórki macierzyste

Dawniej naukowcy uważali, że mózg ludzki rozwija się jedynie w okresie płodowym, zaś po narodzinach następuje już jedynie obumieranie jego komórek. Stosunkowo niedawno okazało się to jednak nieprawdą, odkryto bowiem proces neurogenezy, która wciąż zachodzi nawet w bardzo zaawansowanym wieku, głównie w obrębie hipokampa. Pozwala to na zastępowanie uszkodzonych neuronów i zachowanie sprawności układu nerwowego. Naukowcy wciąż badają możliwości wykorzystania tego zjawiska w terapii różnego rodzaju schorzeń, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona czy nawet

Przeczytaj całość
Agnieszka Markowska-Jędra 2019-03-06