Sildenafil, czyli popularna “Viagra”, to substancja kojarzona w społeczeństwie głównie jako lek stosowany w zaburzeniach erekcji. Co ciekawe, sildenafil pierwotnie był testowany w kontekście leczenia dusznicy bolesnej. Badacze upatrywali w nim możliwego remedium na tę chorobę ze względu na mechanizm jego działania, który polega na rozszerzaniu naczyń krwionośnych, co zwiększa przepływ krwi przez te naczynia. W toku przeprowadzanych badań okazało się jednak, iż sildenafil nie jest zbyt skuteczny w leczeniu dusznicy bolesnej, za to wykazuje bardzo interesujący skutek uboczny. W następnych latach sildenafil pod nazwą handlową “Viagra” funkcjonował już na rynku jako lek, którego głównym zastosowaniem było leczenie impotencji. Naukowcy nie zaprzestali jednak badań nad tą substancją, a owocem tego jest najnowsze odkrycie w kontekście stosowania sildenafilu w profilaktyce demencji na tle naczyniowym, której główną przyczyną jest przewlekłe uszkodzenie małych naczyń krwionośnych w mózgu.
W badaniu z podwójnie ślepą próbą, przeprowadzonym na Uniwersytecie Oksfordzkim, wzięło udział 75 uczestników, którzy przebyli w przeszłości niewielki udar oraz wykazywali łagodne lub umiarkowane objawy choroby małych naczyń mózgowych. Badane osoby przyjmowały sildenafil, placebo oraz cilostazol (lek o właściwościach zbliżonych do sildenafilu). Schemat badania wyglądał następująco: przez trzy tygodnie uczestnik przyjmował jeden z trzech preparatów (sildenafil, cilostazol lub placebo), po czym następowała co najmniej tygodniowa przerwa (washout). Następnie uczestnik przyjmował kolejną substancję przez trzy tygodnie, po czym znów miała miejsce tygodniowa przerwa. W ostatnim etapie badania uczestnik przyjmował trzecią substancję, której jeszcze nie stosował, również przez trzy tygodnie. Kolejność przyjmowania poszczególnych substancji była losowa. Taki schemat umożliwił dokładne porównanie efektów każdego z tych preparatów u tego samego uczestnika, eliminując wpływ zmiennych indywidualnych.
Aby ocenić działanie poszczególnych substancji na układ krążenia w mózgu u badanych osób zastosowano: testy fizjologiczne, ultrasonografię i funkcjonalne skany MRI. Wyniki badania wykazały, że sildenafil wpłynął korzystnie na przepływ krwi w dużych i małych naczyniach mózgowych, co potwierdzono zarówno za pomocą ultrasonografii, jak i rezonansu magnetycznego. Dzięki temu mózg może lepiej regulować dostarczanie tlenu i składników odżywczych do komórek mózgu. Zarówno sildenafil, jak i cilostazol zmniejszyły opór naczyń krwionośnych w mózgu. W porównaniu do cilostazolu, sildenafil wywołał jednak mniej działań niepożądanych, takich jak biegunka. Te wyniki sugerują, że sildenafil może być skuteczną, a zarazem bezpieczną opcją terapeutyczną dla pacjentów z objawami choroby małych naczyń mózgowych.
