Stwardnienie rozsiane to choroba autoimmunologiczna, w której komórki układu odpornościowego atakują osłonki mielinowe otaczające aksony. Identyfikacja czynników, które się do tego przyczyniają jest bardzo ważnym zadaniem dla naukowców. Wyniki badań międzynarodowego zespołu pracującego na Uniwersytecie Genewskim w Szwajcarii pozwoliły postawić kolejny krok na drodze do ich poznania, a być może także do opracowania skutecznej terapii.
Od dawna przypuszczano, że rozwój stwardnienia rozsianego może być związany z występowaniem infekcji, ale do tej pory nie udało się opisać mechanizmu, który je łączy. Podczas eksperymentu naukowcy zainfekowali myszy dwoma rodzajami patogenów: bakteriami Listeria monocytogenes i wirusem LCMV (lymphocytic choriomeningitis virus) powodującym zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. W obu przypadkach zaobserwowano ilościowo identyczną reakcję limfocytów T CD8+, które wykazują aktywność cytotoksyczną. Jednakże choroba mózgu, która przypominała występujące u ludzi stwardnienie rozsiane, rozwinęła się jedynie u zwierząt z infekcją wirusową.
Dalsza analiza ujawniła, że zakażenie LCMV przyczyniło się do zaatakowania przez znajdujące się w obrębie ośrodkowego układu nerwowego limfocyty T komórek własnego organizmu. Było to spowodowane przez indukcję TOX, czynnika wiążącego DNA i biorącego udział w kontroli ekspresji genów, a także tłumiącego aktywność niektórych czynników transkrypcyjnych: Id2, TCF-1 i Notch. TOX przyczynia się również do zmniejszenia ekspresji receptora CD244 na powierzchni limfocytów T, który stanowi jeden z immunologicznych punktów kontrolnych, hamujących cytotoksyczną reakcję tych komórek. W efekcie dochodzi do nadmiernej aktywności limfocytów T CD8+ i uszkodzenia osłonek mielinowych.
Naukowcy przeprowadzili też drugi eksperyment, który potwierdził rolę TOX w rozwoju stwardnienia rozsianego. Gdy bowiem zainfekowano LCMV myszy, u których ekspresja tego czynnika była zablokowana, nie doszło do autoimmunizacji i ataku limfocytów T na oligodendrocyty.
Nieprawidłową aktywność limfocytów T CD8+ zaobserwowano też w próbkach pobranych od pacjentów cierpiących na stwardnienie rozsiane. Jest więc bardzo prawdopodobne, że i w przypadku ludzi przyczyną rozwoju tej choroby może być indukcja TOX. Hipoteza ta wymaga jednak potwierdzenia. Badacze zapowiadają skupienie się na tym temacie w swojej dalszej pracy.
