Utarło się, że ADHD „przechodzi z wiekiem”, kończy się w momencie opuszczenia szkolnej ławki. A prawda jest taka, że 90% osób z tą diagnozą, wchodząc w dorosłość, dalej zmaga się z tymi samymi problemami, tylko w nowym, dorosłym anturażu, gdzie problem z narysowaniem prostego szlaczka jest zastąpiony koniecznością zapłacenia rachunku za prąd. Na świecie około 2,8% osób zmaga się z ADHD, ale wiele nigdy nie otrzyma ani diagnozy, ani wsparcia. To skutkuje tym, że tacy ludzie częściej napotykają trudności w życiu niż osoby neurotypowe – i to na różnych płaszczyznach. Mogą mieć problemy ze znalezieniem i utrzymaniem pracy, zarządzaniem swoimi finansami czy nawet relacjami międzyludzkimi. Niektórzy zmagają się z kryzysem bezdomności, inni wpadają w konflikt z prawem. Dlaczego? Bo ADHD to nie tylko rozbiegane myśli, radio nieustannie grające w głowie. To też większa podatność na stres, rozkojarzenie, impulsywność.
Naukowcy postanowili zbadać, jak wyglądają różnice w oczekiwanej długości życia osób z ADHD i populacji ogólnej, a także zidentyfikować czynniki, które mogą wpływać na tę zmienność. W tym celu wykorzystali zanonimizowane dane zebrane w brytyjskiej dokumentacji medycznej z niemal 800 punktów podstawowej opieki zdrowotnej. W analizie uwzględnili informacje pochodzące od 30 039 pełnoletnich osób ze zdiagnozowanym ADHD oraz grupę kontrolną 300 390 osób neurotypowych dopasowanych pod względem wieku, płci i stanu zdrowia.
Wyniki nie pozostawiają złudzeń – ludzie z ADHD żyją krócej. I to krócej nie o miesiąc czy dwa miesiące, a o lata: średnio o prawie 7 lat dla mężczyzn i o ponad 8 lat dla kobiet. Dlaczego tak się dzieje? Powodów jest kilka. Wpływ mają na to nie tylko kwestie zdrowotne w postaci współtowarzyszących chorób, ale także brak wsparcia i zrozumienia. Wiele osób z ADHD zmaga się z depresją, lękiem, uzależnieniami – a bez odpowiedniej pomocy łatwo wpaść w spiralę problemów.
Profesor Josh Stott, jeden z głównych autorów badania, stwierdził: „To naprawdę smutne, że wielu dorosłych z ADHD nie żyje tak długo, jak mogłoby. To ludzie obdarzeni wieloma talentami i niesamowitym potencjałem, ale żeby mogli w pełni to wykorzystać, potrzebują odpowiedniego wsparcia i leczenia, którego często nie otrzymują. Przez to są bardziej narażeni na stres, życiowe trudności i wykluczenie przez społeczeństwo co odbija się nie tylko na ich samopoczuciu, ale i na zdrowiu.”
Osoby z ADHD patrzą na świat w trochę inny, wyjątkowy sposób. Potrafią całkowicie zatracić się w tematach, które są dla nich interesujące – i to na tyle, że prozaiczne ludzkie sprawy i zadania mogłyby nie istnieć. Przez to ciężko im utrzymać skupienie, wymaga to od nich nakładu sporych wysiłków. Te trudności obecne w codziennym życiu mogą z czasem prowadzić do większej impulsywności, poczucia niepokoju oraz wystąpienia problemów z organizacją czasu. W efekcie osoby z ADHD od samego początku mogą doświadczać trudności w szkole i w pracy, a to często pociąga za sobą konsekwencje w późniejszych latach życia.
Elizabeth O’Nions, jedna z autorek badania, dodaje: “Mnóstwo osób z ADHD żyje długo i cieszy się dobrym zdrowiem. Ale to, że ci ludzie żyją krócej niż mogliby, świadczy o tym, że jest jakiś obszar, w którym nie otrzymują oni odpowiedniego wsparcia. Musimy zrozumieć, jakie są przyczyny tych przedwczesnych śmierci, bo dzięki temu będziemy mogli opracować odpowiednie narzędzia prewencyjne.”
Prawda jest brutalna – ADHD to nie tylko inny sposób myślenia. To szeroki wachlarz problemów, które mogą zniszczyć życie, jeśli osoba nie otrzyma odpowiedniego wsparcia. Ale z drugiej strony, to też sposób na przeżywanie świata znacznie intensywniej niż inni. Sposób na pasję, na kreatywność, na działanie poza schematem. Badania pokazują, że człowiek mający dostęp do terapii i wsparcia lepiej radzi sobie z wyzwaniami natury psychicznej, jest w stanie ograniczyć używanie substancji psychoaktywnych. Terapia, leki, strategie zarządzania czasem, techniki radzenia sobie ze stresem – to narzędzia, które pozwolą tym osobom przekształcić chaos w coś wartościowego. Przy odpowiednim wsparciu osoby z tym zaburzeniem mogą rozwijać swoje talenty, pasje i prowadzić satysfakcjonujące życie.
