Naukowcy badający językowe zdolności człowieka odkryli region mózgu odpowiedzialny za rozpoznawanie słów na podstawie bodźców wzrokowych i nadali mu nazwę „obszar wzrokowej formy słów” (ang. visual word form area, VWFA). Znajduje się on w zakręcie wrzecionowatym kory skroniowej i choć należy do układu wzrokowego, jest połączony głównie z obszarami mózgu odpowiedzialnymi za przetwarzanie mowy. Do tej pory VWFA został zidentyfikowany jedynie w mózgach osób dorosłych umiejących czytać i pisać. Badanie przeprowadzone przez zespół naukowców pod przewodnictwem Zeynep Saygin na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Ohio miało na celu nieinwazyjne sprawdzenie, czy VWFA znaleźć można także w mózgach noworodków. Wyniki tego badania zostały opublikowane w czasopiśmie “Scientific Reports” wydawnictwa Nature.
W niniejszym badaniu naukowcy przeanalizowali skany mózgów 40 niemowląt oraz 40 dorosłych. Celem było wykazanie istnienia połączeń między VWFA a ośrodkami mowy w mózgach noworodków i porównanie ich z siecią neuronalną mózgów dorosłych. Dane zostały zebrane w ramach dwóch projektów: Developing Human Connectome Project oraz Human Connectome Project. W pierwszym z nich brały udział noworodki nie starsze niż tydzień, a w drugim dorośli. Wyniki porównania ujawniły istnienie zaskakujących podobieństw w funkcjonalnej organizacji kory mózgu. Obszary zaangażowane w przetwarzanie języka miały silniejsze projekcje do VWFA niż do innych obszarów układu wzrokowego. Ponadto aktywność VWFA była pozytywnie skorelowana z aktywnością obszarów językowych w korze czołowej. Korelacji tej nie zaobserwowano pomiędzy VWFA a innymi regionami kory czołowej.
Rezultaty badania pokazują, że także w mózgach niemowląt, które nie miały kontaktu z pismem ani nie są w stanie mówić VWFA jest wyspecjalizowany w rozpoznawaniu słów. Naukowcy przypuszczają, że ta specjalizacja umożliwia dzieciom szybsze opanowanie umiejętności czytania w przyszłości. Wyniki ich badania wspierają tzw. „hipotezę łączności” (ang. Connectivity Hypothesis), zgodnie z którą przyszła funkcja danego obszaru mózgu zależy w dużej mierze od jego połączeń z innymi regionami ośrodkowego układu nerwowego.
„Nasze badanie podkreśla znaczenie posiadania odpowiednich połączeń mózgu dla przyszłego rozwoju jego funkcji. Wraz z ekspozycją na język mówiony i pisany, łączność między VWFA i obszarami mowy będzie ulegać wzmocnieniu” – opowiada Zeynep Saygin, autorka badania, profesor psychologii na Uniwersytecie Ohio.
„Warto zastanowić się, jak i dlaczego mózg – już w okresie prenatalnym – tworzy funkcjonalne moduły, które są wrażliwe na specyficzne bodźce – takie jak słowa, twarze albo przedmioty” – dodaje Jin Li, doktorantka Wydziału Psychologii i jedna z autorek badania.
Wyniki tego badania wskazują, iż predyspozycje poznawcze mózgu kształtują się już w okresie prenatalnym. A zatem żaden człowiek nie rodzi się jako „tabula rasa”, niezapisana tablica. Wprost przeciwnie – połączenia neuronalne mózgu wytworzone przed narodzinami mogą być kluczowe w procesie rozwoju funkcji poznawczych. Obecnie zespół Saygin przeprowadza skany mózgów dzieci trzy- i czteroletnich, aby zbadać funkcjonowanie VWFA i jego selektywność na bodźce wizualne przed nabyciem zdolności czytania. Kolejne badania umożliwią wgląd w procesy rozwoju sieci neuronalnych oraz zdolności poznawczych. W przyszłości ich wyniki mogą okazać się kluczowe w diagnostyce i leczeniu zaburzeń neurorozwojowych takich jak ADHD, dysleksja, a nawet autyzm.
