Padaczka stanowi jedną z najczęstszych chorób przewlekłych kobiet w wieku reprodukcyjnym. Nieleczona zwiększa ryzyko powikłań związanych z ciążą i porodem zarówno u matki, jak i u dziecka. Leczenie padaczki w czasie ciąży jest problematyczne, ponieważ stosowanie niektórych preparatów może przyczynić się do powstania wad wrodzonych płodu. Najnowsze duńskie badanie przeprowadzone z udziałem dzieci matek, które przyjmowały leki przeciwpadaczkowe w ciąży wskazują na inny problem – stosowanie walproinianu w czasie ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia u dziecka niektórych zaburzeń psychiatrycznych, takich jak ADHD, autyzm czy niepełnosprawność intelektualna.
W badaniu wzięło udział 4 546 605 dzieci urodzonych w Danii, Finlandii, Islandii, Norwegii oraz Szwecji w okresie od 1 stycznia 1996 roku do 31 grudnia 2017 roku. Spośród nich wykluczono 54 953 dzieci z towarzyszącymi zaburzeniami chromosomalnymi. Ostatecznie badanie przeprowadzono z udziałem 38 661 dzieci, których matki chorowały na padaczkę. Część kobiet była w czasie ciąży leczona tymi samymi lekami przeciwpadaczkowymi, które stosowały wcześniej. Należały do nich walproinian, lamotrygina, topiramat, lewetyracetam, karbamazepina i okskarbamazepina. Pozostała grupa kobiet nie przyjmowała żadnych leków podczas ciąży. Badacze sprawdzali związek między stosowaniem poszczególnych preparatów a ryzykiem rozwinięcia się chorób psychicznych dzieci. Analiza danych trwała od sierpnia 2021 roku do stycznia 2023 roku.
“Nasze badanie ma na celu zrozumienie potencjalnych działań niepożądanych leków przeciwpadaczkowych stosowanych u kobiet w ciąży. Uwidacznia również ciągły brak wiedzy na temat tego, w jaki sposób różne rodzaje leków mogą wpływać na rozwój psychiczny dziecka” – mówi doktor Jakob Christensen, współautor badania, profesor Uniwersytetu w Aarhus i konsultant w Szpitalu Uniwersyteckim w Aarhus.
Wyniki wykazały związek stosowania pewnych leków przeciwpadaczkowych ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób psychicznych u dzieci przed ukończeniem 18 roku życia. U 42% dzieci matek, które przyjmowały walproinian podczas ciąży, zdiagnozowano zaburzenia psychiczne, takie jak autyzm, ADHD i niepełnosprawność intelektualną. U dzieci, których matki w trakcie ciąży nie przyjmowały żadnych leków, choroby te wystąpiły rzadziej – zdiagnozowano je u 31% badanych.
Podwyższone ryzyko wystąpienia ADHD i zaburzeń lękowych u dzieci wykazano również w przypadku stosowania topiramatu i lewetyracetamu. Z kolei przyjmowanie w czasie ciąży lamotryginy, karbamazepiny i okskarbamazepiny nie wiązało się ze wzrostem zachorowań potomstwa na zaburzenia psychiczne.
Badanie potwierdza, że ciąża jest przeciwwskazaniem dla stosowania walproinianu w ciąży. Naukowcy zalecają również ostrożność w przypadku leczenia topiramatem i lewetyracetamem. Pozostałe leki wydają się bezpieczniejsze w kontekście ryzyka wystąpienia przyszłych chorób psychicznych u dzieci. Nie można jednak całkowicie ocenić ich działania przy większych dawkach. Należy pamiętać, że wpływ leków na organizm zależy od wielu czynników i zawsze należy liczyć się z możliwymi działaniami niepożądanymi. Szczególnym stanem jest ciąża, podczas której zmianie może ulec naturalny przebieg choroby i stopień metabolizmu leków. Z tego powodu ciężarne z współistniejącymi chorobami przewlekłymi powinny znajdować się pod szczególną opieką specjalisty, który dobierze odpowiedni lek i dawkę.
