W przebiegu choroby Alzheimera następuje degeneracja struktur mózgu, upośledzenie zdolności poznawczych, a w końcu śmierć. Procesy, które prowadzą do tego efektu, rozpoczynają się na wiele lat przed pojawieniem się pierwszych objawów. Prawidłowe rozpoznanie tej choroby na jak najwcześniejszym etapie jest niezwykle istotne, gdyż leczenie działa tym lepiej, im wcześniej zostanie rozpoczęte. Dlatego też naukowcy pracują nad opracowaniem skutecznych i prostych metod diagnostycznych.
Specjaliści z różnych ośrodków naukowych, pod kierownictwem Uniwersytetu w Göteborgu, prowadzili badania nad metodą diagnostyczną opartą na pomiarze stężenia białka tau. Złogi jego cząsteczek o nieprawidłowej konformacji, tzw. splątki neurofibrylarne, są jedną z dwóch charakterystycznych cech choroby Alzheimera. Nowa metoda polega na pomiarze stężenia jednego z wariantów tego białka – P-tau 181 – w próbkach krwi za pomocą ultraczułej techniki nazywanej Single Molecule Array (Simoa), która może oznaczać znacznie niższe poziomy biomarkerów białkowych niż inne metody analityczne.
Sam pomiar stężenia P-tau 181 nie jest niczym nowym. Od dawna można go wykonać poprzez badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, w którym stężenie tego biomarkera jest znacznie wyższe niż we krwi. W ciągu ostatnich lat można było też znaleźć neurofibryle za pomocą zaawansowanej techniki pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). Jednak pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego jest bardzo inwazyjne, a badanie PET jest kosztowne. Z tego względu są to metody trudne do stosowania w ośrodkach podstawowej opieki zdrowotnej. Możliwość analizy próbki krwi jest pozbawiona tych ograniczeń, dlatego może być szansą na przebadanie znacznie większej liczby osób niż dotychczas.
Wyniki zespołu badawczego wskazują na to, że w przebiegu choroby Alzheimera poziom P-tau 181 jest znacznie podwyższony. Ma to miejsce również na bardzo wczesnym etapie tego schorzenia, znanym jako łagodne zaburzenia poznawcze. Za pomocą badania PET udowodniono, że występuje on jedynie u tych pacjentów, u których obecne są również płytki beta-amyloidu. Poziom P-tau 181 w osoczu krwi jest również ściśle skorelowany z stężeniem splątków neurofibrylarnych w ośrodkowym układzie nerwowym, które można zarejestrować za pomocą PET. Co więcej, badanie krwi jest w stanie wykryć osoby, u których płytki amyloidowe już występują, ale u których PET jeszcze nie jest w stanie wykryć obecności splątków. Może też z bardzo dobrym skutkiem pomóc odróżnić chorobę Alzheimera od innych chorób neurodegeneracyjnych, takich jak otępienie czołowo-skroniowe czy choroba Parkinsona, w których poziom P-tau 181 utrzymuje się w normie.
