Jedną z najbardziej unikatowych cech człowieka jest zdolność do posługiwania się mową. Wszystkie naczelne potrafią komunikować się wokalnie, ale tylko człowiek robi to na tak dużą skalę. Naukowcy z Radboud University i University of Oxford starają się zrozumieć, jakie zmiany zaszły w trakcie ewolucji w mózgu, by stało się to możliwe. W tym celu analizują budowę tego narządu u człowieka i u naszych najbliższych krewnych, szympansów.
“Na pierwszy rzut oka mózgi ludzi i szympansów wyglądają bardzo podobnie – mówi Joanna Sierpowska, współautor badania. – Zastanawiająca różnica między nimi i nami polega na tym, że my, ludzie, komunikujemy się za pomocą języka, podczas gdy naczelne tego nie robią.”
Do tej pory uwaga badaczy skupiała się głównie na pęczku łukowatym – strukturze łączącej płaty czołowe i skroniowe, zaangażowanej w funkcji językowe. Tym razem postanowili oni przyjrzeć się bliżej także dwóm obszarom kory płata skroniowego, które są równie ważne dla ludzkiej zdolności do posługiwania się mową.
Naukowcy wykorzystali skany 50 ludzkich i 29 szympansich mózgów, wykonanych z użyciem techniki obrazowania dyfuzyjnego rezonansu magnetycznego (DWI, ang. diffusion-weighted imaging). W oparciu o te obrazy udało im się zbadać połączenia między przednimi i tylnymi przyśrodkowymi obszarami płata skroniowego u obu gatunków. U ludzi obszary te uważa się za kluczowe dla uczenia się mowy, rozumienia jej i używania. Ich uszkodzenie ma poważne konsekwencje dla funkcji językowych. Obszary te zawierają wiele dróg istoty białej. Naukowcy chcieli dowiedzieć się, czy wzór tych połączeń u ludzi jest w jakiś sposób wyjątkowy.
Wyniki analizy ujawniły, że u szympansów połączenia tylnej części przyśrodkowych obszarów skroniowych ograniczają się głównie do płata skroniowego. U ludzi natomiast pojawiły się także połączenia z płatami czołowymi i ciemieniowymi, wykorzystujące jako drogę anatomiczną pęczek łukowaty, zaś połączenia w obrębie płatów skroniowych są rozszerzone.
“Wyniki naszych badań sugerują, że pęczek łukowaty z pewnością nie jest jedynym motorem zmian ewolucyjnych, przygotowujących mózg do pełnych zdolności językowych – mówi Vitoria Piai, współautor badania. – Nasze odkrycia są czysto anatomiczne, więc trudno w tym kontekście powiedzieć cokolwiek o funkcjonowaniu mózgu. Ale fakt, że ten wzorzec połączeń jest tak wyjątkowy dla nas, ludzi, sugeruje, że może to być kluczowy aspekt organizacji mózgu umożliwiający rozwinięcie się naszych charakterystycznych zdolności językowych.”
Dalsze badania z pewnością pozwolą rzucić więcej światła na anatomiczne i fizjologiczne podłoże ludzkiej zdolności do posługiwania się mową. Przybliżą nas też do odkrycia tajemnic naszego mózgu.
