Lęk przed pająkami – arachnofobia – to jeden z najczęściej spotykanych typów fobii – zaburzeń lękowych dotyczących konkretnego obiektu lub sytuacji. Osoby dotknięte arachnofobią cierpią nie tylko z powodu strachu, lecz również przez ograniczenia, które wywołuje on w codziennym życiu. Ponieważ za wszelką cenę unikają zetknięcia z pająkiem, często nie biorą udziału w spotkaniach towarzyskich odbywających się na zewnątrz, nie chodzą do zoo, lub nie podróżują do pewnych krajów.
Choć istnieje skuteczny lek na arachnofobię, pacjenci rzadko z niego korzystają. Chodzi tu bowiem o terapię z udziałem pająków. W jej przebiegu uczestnicy stopniowo i pod opieką terapeuty oswajają się z obecnością tych zwierząt, aż wreszcie objawy fobii ustępują. Niestety ponieważ osoby cierpiące na silną postać tego zaburzenia zazwyczaj są sparaliżowane na myśl o kontakcie z prawdziwym pająkiem, rzadko decydują się na taką terapię.
Interdyscyplinarny zespół naukowców z Uniwersytetu w Bazylei postanowił sprawdzić, czy tacy pacjenci będą skłonni do kontaktu z wirtualnym pająkiem. W tym celu naukowcy pod przewodnictwem profesor Dominique de Quervain stworzyli aplikację mobilną o nazwie “Phobys”. Pozwala ona użytkownikom na interakcję z rzeczywistością rozszerzoną. Innymi słowy, mogą oni na ekranie smartfona zobaczyć ten sam świat ale z dodatkowymi elementami. W tym wypadku – z realistycznym, trójwymiarowym pająkiem. Czy mierząc się z tym zwierzęciem przez pryzmat smartfona, pacjenci z arachnofobią mogą oswoić swoje lęki?
Aby odpowiedzieć na to pytanie szwajcarscy naukowcy przeprowadzili badanie kliniczne. Wzięło w nim udział 66 osób cierpiących na lęk przed pająkami. W ciągu dwóch tygodni połowa z nich odbyła 6 półgodzinnych treningów z aplikacją Phobys, a pozostali – grupa kontrolna – zostali umieszczeni na “liście oczekujących”. Na początku i końcu badania poziom lęku wszystkich uczestników został zmierzony przy pomocy prostego testu. Otóż naukowcy umieścili dorodny okaz pająka w przeźroczystym pudełku i poprosili badanych, by podeszli do niego najbliżej jak potrafią. Wyniki tego testu jednoznacznie wskazały, że trening przy pomocy Phobys pomógł znacząco zmniejszyć strach i obrzydzenie u uczestników.
Aplikacja Phobys posiada 9 różnych poziomów trudności. Użytkownicy mogą więc coraz bliżej podchodzić do wirtualnego pająka, a nawet dotykać go. Po przejściu każdego poziomu następuje oszacowanie poziomu lęku i obrzydzenia w formie krótkiej ankiety. Na podstawie jej wyniku aplikacja decyduje, czy należy powtórzyć bieżący poziom, czy też można przejść do trudniejszego wyzwania. Phobys jest zaprojektowana jak gra komputerowa, a więc wykorzystuje system nagród, animacje i efekty dźwiękowe – wszystko po to, by utrzymać wysoki poziom motywacji uczestników.
To badanie jest jednym z kilku projektów prowadzonych obecnie na Transfaculty Research Platform for Molecular and Cognitive Neurosciences przez profesora Andreasa Papassotiropoulosa i profesor Dominique de Quervain. Pragną oni usprawniać terapię zaburzeń psychicznych przy pomocy najnowszych zdobyczy technologicznych. Zależy im na tym, by ich rozwiązania były dostępne dla jak największej liczby pacjentów. Dlatego aplikację Phobys można pobrać za darmo. Test wstępny, szacujący lęk przed pająkiem, również nic nie kosztuje, a dostęp do treningu można uzyskać po jednorazowej wpłacie wynoszącej 5 dolarów – mniej niż 20 PLN. Osoby cierpiące na łagodną formę arachnofobii mogą korzystać z Phobys na własną rękę. Jednak jeśli lęk przed pająkami przybiera mocną postać, twórcy aplikacji zalecają używać jej pod opieką specjalisty.
