Notoryczne nadużywanie alkoholu – alkoholizm – powoduje ponad 5% chorób na świecie. Ponadto większość alkoholików jest oporna na obecnie dostępne leczenie farmakologiczne lub behawioralne. Ponad 70% osób uczęszczających na jakąkolwiek terapię wraca do nałogu w przeciągu roku. Pewną nadzieję na poprawę tych statystyk budzą doniesienia wskazujące na potencjał ketaminy – silnego środka przeciwbólowego i psychoaktywnego – w skutecznej terapii alkoholizmu. Zespół naukowców z University of Exeter w Wielkiej Brytanii przeprowadził szeroko zakrojony projekt o nazwie Ketamine for reduction of Alcohol Relapse (ketamina dla redukcji nawrotu alkoholizmu, KARE), finansowany z funduszy Medical Research Council. Badacze sprawdzili między innymi w jakim stopniu ketamina pomaga alkoholikom zachować abstynencję w porównaniu z placebo. Dodatkowo, przeprowadzili pilotażowe badanie stosowania ketaminy w połączeniu z opartą na uważności terapią zapobiegającą nawrotom. Wyniki ich pracy zostały opublikowane na łamach czasopisma “The American Journal of Psychiatry” prestiżowego wydawnictwa The American Psychiatric Association (APA).
W tym projekcie wzięło udział 96 pacjentów cierpiących z powodu dotkliwego, odpornego na leczenie alkoholizmu. Zostali losowo przydzieleni do jednej z czterech grup. Osoby z pierwszej grupy otrzymały 3 iniekcje ketaminy (dawka wynosiła 0.8 mg/kg) w ciągu tygodnia oraz terapię psychologiczną. W drugiej grupie ketaminę zastąpił roztwór soli fizjologicznej (placebo), a dostęp do terapii psychologicznej pozostał bez zmian. Osoby z grupy trzeciej otrzymały zastrzyki ketaminy oraz edukację na temat alkoholu, a z grupy czwartej – placebo i spotkania edukacyjne. Badanie zostało przeprowadzone w formacie podwójnie ślepej próby. Oznacza to, że uczestnicy nie wiedzieli, do której grupy zostali przyporządkowani przez naukowców, a naukowcy nie wiedzieli, do której grupy należy dany uczestnik. Po zakończeniu terapii monitorowano stan uczestników przez 6 miesięcy – przede wszystkim określano liczbę dni, w których zachowali oni trzeźwość oraz to, czy powrócili do nałogu.
Wyniki badania były jasne. Uczestnicy, którzy otrzymali ketaminę i psychoterapię, w ciągu sześciu miesięcy po eksperymencie zachowali całkowitą trzeźwość przez 87% dni. We wszystkich pozostałych grupach ten wskaźnik był znacznie niższy. Co więcej, mieli ponad dwukrotnie większe szanse na utrzymanie abstynencji w porównaniu z uczestnikami, którzy przyjęli placebo. Ponadto ci pacjenci mieli niższy wskaźnik depresji oraz lepsze wyniki zdrowotne niż osoby w grupie placebo – niezależnie od tego, czy uczestniczyli w terapii, czy w zajęciach edukacyjnych. Wyniki tego badania pokazują więc, że terapia z wykorzystaniem trzech dawek ketaminy pomaga osobom cierpiącym na alkoholizm zachować trzeźwość w ciągu kolejnych sześciu miesięcy. Odkrycia sugerują możliwy korzystny efekt połączenia leczenia ketaminą z terapią psychologiczną.
“Alkoholizm może zniszczyć życie. Pilnie potrzebujemy nowych, skutecznych sposobów, które pomogą ludziom pożegnać się z nałogiem. Odkryliśmy, że niskie dawki ketaminy podane w kontrolowanych okolicznościach i połączone z psychoterapią pozwalają ludziom zachować abstynencję dłużej, niż sama pomoc psychologiczna. Zazwyczaj po terapii 3 z 4 pacjentów wraca do nałogu już w trakcie pierwszych sześciu miesięcy trzeźwości. Zatem wyniki naszego badania świadczą o ogromnej skuteczności tej potencjalnej terapii” – podsumowuje profesor Celia Morgan, autorka badania.
Przed badaniem uczestnicy pili alkohol codziennie, a w ciągu tygodnia spożywali jego ilość stanowiącą równowartość 50 puszek mocnego piwa (125 jednostek alkoholu). Ci z nich, którzy otrzymali terapię ketaminą, w ciągu kolejnych 6 miesięcy zmniejszyli średnią konsumpcję alkoholu o niemal 90%! Oznacza to, że w tym czasie wypili równowartość zaledwie 5 mocnych piw. Co sprawiło, że ketamina w połączeniu z psychoterapią wykazała tak wysoką skuteczność?
“Doświadczenia opisywane przez osoby, które przyjęły ketaminę sugerują, że lek daje nową perspektywę, która może być pomocna w terapii psychologicznej. Ketamina wywołuje poczucie bycia poza ciałem, które według niektórych może stymulować „stan obserwatora”, a to może pomóc pacjentom zrobić krok wstecz i rozważyć własne myśli oraz emocje. W ten sam sposób działa praktyka uważności. Uczestnicy badania opisali to doświadczenie jako szczególnie pomocne w zmianie relacji z alkoholem” – wyjaśnia autorka badania, Merve Mollaahmetoglu.
To badanie stanowiło dopiero drugą fazę testów klinicznych ketaminy. Oznacza to, że zostało przeprowadzone na ludziach przede wszystkim po to, by określić bezpieczeństwo i wykonalność takiej terapii. Ponieważ jego wyniki wskazują na wysoką skuteczność ketaminy w leczeniu alkoholizmu, naukowcy przygotowują kolejne, większe badania, by ustalić właściwe dawki i optymalny czas trwania terapii. Jednak w żadnym wypadku badacze nie zalecają przyjmowania ketaminy w okolicznościach innych niż kliniczne. Przede wszystkim należy pamiętać, że narkotyki dostępne “na ulicy” często zawierają domieszki innych, niejednokrotnie szkodliwych, substancji. A co najważniejsze, wyniki tego badania pokazały, że ketamina jako taka nie jest środkiem zaradczym. Dopiero jej zastosowanie w połączeniu z terapią pomogło uczestnikom zerwać z nałogiem na dobre. Zatem próba samopomocy przy użyciu ketaminy ma niewielki potencjał terapeutyczny.