Choroba Alzheimera to schorzenie neurodegeneracyjne będące przyczyną nawet 70% wszystkich przypadków otępienia. Szacuje się, że do 2050 roku cierpieć na nią będzie jedna na 85 osób. Nim pojawią się pierwsze objawy, w ośrodkowym układzie nerwowym przez wiele lat zachodzą patologiczne procesy prowadzące do wyniszczenia komórek nerwowych i struktur mózgu. Najczęściej wykrywa się tę chorobę u osób po 65. roku życia. Średnia długość życia po otrzymaniu diagnozy to 7 lat, jedynie niecałe 3% pacjentów przeżywa więcej niż 14 lat. W krajach rozwiniętych jest to jedna z chorób, której terapia pochłania jedne z największych nakładów finansowych, lecz mimo to brakuje naprawdę skutecznej metody jej leczenia. W 2012 roku prowadzonych było ponad 1000 badań klinicznych, mających na celu znalezienie skutecznej terapii.
Wykazano, że podejścia oparte na przezczaszkowej stymulacji elektromagnetycznej, takie jak przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (tMS), przezczaszkowa stymulacja prądem stałym oraz głęboka stymulacja mózgu, są w stanie wywołać efekt stymulujący bądź hamujący aktywność neuronów. Mogą one jednak zapewnić tylko minimalną poprawę zdolności poznawczych u pacjentów z chorobą Alzheimera lub nie zapewniają ich wcale. Zespół badawczy z firmy NeuroEM Therapeutics, Inc. opracował nową metodę nazwaną przezczaszkowym leczeniem elektromagnetycznym (TEMT, ang. transcranial electromagnetic treatment). Jest to technika różniąca się od przezczaszkowej stymulacji elektromagnetycznej tym, że wykorzystuje prostopadłe fale elektryczne i magnetyczne wysyłane ze źródła promieniowania, w przeciwieństwie do fal rozchodzących się promieniście i powracających do przewodnika w tMS. Częstotliwość wykorzystanego promieniowania znajduje się w zakresie fal radiowych (ok. 1 GHz), które łatwo przenikają przez ludzką czaszkę i tkanki mózgu.
Wiele metod terapeutycznych celuje w duże agregaty beta-amyloidu i duże splątki neurofibrylarne zbudowane z ufosforylowanego białka tau. Tymczasem wyniki najnowszych badań świadczą o tym, że głównym czynnikiem patologicznym w chorobie Alzheimera mogą być mniejsze, rozpuszczalne fragmenty tych złogów. Pewną trudność stanowi fakt, że leki muszą łatwo przekraczać barierę krew-mózg i oddziaływać na obie formy tych agregatów. Wyniki badań z wykorzystaniem homogenatów ludzkich mózgów pochodzących od pacjentów cierpiących na chorobę Alzheimera wykazały, że TEMT skutecznie dezorganizuje oligomery beta-amyloidu, białka tau oraz alfa-synukleiny.
Podczas badań przedklinicznych z wykorzystaniem transgenicznych myszy z chorobą Alzheimera stosowano TEMT przez godzinę rano i późnym popołudniem. Ponieważ każda metoda terapeutyczna stosowana w leczeniu tego schorzenia musi być bezpieczna przez długi okres czasu, należało sprawdzić ten aspekt, zanim rozpoczęto testy kliniczne. Dlatego też testy kontynuowano przez 8 miesięcy. Dzięki temu ustalono, że nie powoduje ono żadnych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. Zespół przeszedł zatem do badań z udziałem ludzi.
W ramach tych testów klinicznych ośmiu pacjentów z łagodną lub umiarkowaną formą choroby Alzheimera. Przez okres dwóch miesięcy stosowali oni specjalnie zaprojektowane urządzenie MemorET™. Jest ono przeznaczone do stosowania przez chorego w domu, umożliwia pełną mobilność i komfort wykonywania codziennych czynności. Jego oprogramowanie uniemożliwia wykonanie więcej niż dwóch zabiegów w ciągu 24 godzin, przy czym przerwa między nimi musi wynosić co najmniej 7 godzin. Dzięki temu nie zachodzi ryzyko “przedawkowania” terapii. W sumie u każdego z ochotników zastosowano 120 zabiegów. Po zakończeniu testu zarejestrowano u nich znaczącą poprawę w zakresie zdolności poznawczych. Potwierdzono także, iż zastosowana metoda była bezpieczna i nie wiązała się z niekorzystnymi działaniami ubocznymi. Korzystny efekt utrzymał się przez dwa tygodnie po zakończeniu leczenia, gdy pacjenci poddawani byli badaniu kontrolnemu.
“Być może najlepszym wskazaniem. że da miesiące leczenia miały klinicznie istotny wpływ na pacjentów z chorobą Alzheimera w tym badaniu jest to, że żaden z pacjentów nie chciał zwrócić urządzenia po zakończeniu badania – mówi dr Gary Arendash, współautor badania.”
Firma NeuroEM Therapeutics planuje rozpoczęcie jeszcze w tym roku rekrutacji 150 kolejnych ochotników do dalszego etapu badań klinicznych. Jeśli i tym razem wyniki będą optymistyczne i jeśli potwierdzone zostanie bezpieczeństwo TEMT, firma zamierza wnioskować do amerykańskiej Agencji Żywności i Leków (FDA) o zatwierdzenie MemorEM™ jako środka do leczenia choroby Alzheimera.
