Jednym z wyzwań, z którymi musi poradzić sobie dzisiejszy człowiek jest ogromna ilość napływających zewsząd informacji. Do tradycyjnych ich źródeł dołączył szeroko pojęty internet, w tym media społecznościowe. Dostęp do nich i do prezentowanych za ich pośrednictwem treści jest niezwykle łatwy. Nie stanowi to jednak gwarancji, że napotkane tam informacje będą wartościowe. Wyniki wielu badań potwierdziły, że dostępne w internecie informacje np. dotyczące żywienia w większości nie są zadowalające. Niejednokrotnie są niekompletne, niedokładne, wprowadzające w błąd lub nawet szkodliwe.
Grupą, która wydaje się szczególnie narażona na te potencjalnie niebezpieczne dane, jest nastoletnia młodzież. Cyfrowy, internetowy świat jest bowiem integralnym elementem ich rzeczywistości i miejscem, w którym przede wszystkim szukają informacji. Tymczasem większość badań dotyczących poziomu zaufania do odbieranych informacji, także jeśli chodzi o internet, koncentruje się na osobach dorosłych. Badacze ze słowackich ośrodków naukowych postanowili sprawdzić, jak nastolatkowie radzą sobie z odróżnianiem prawdziwych informacji od fałszywych.
W tym celu naukowcy opracowali specjalny eksperyment. Poprosili grupę 300 osób – uczniów bratysławskich szkół średnich, dziewcząt i chłopców w wieku ok. 17 lat – o przeczytanie kilku krótkich wiadomości dotyczących prozdrowotnych właściwości różnych owoców i warzyw. Część z tych tekstów zawiera prawdziwe informacje, część była fałszywa. Niektóre prawdziwe informacje były podane w sposób neutralny, inne zaś zostały zaopatrzone w elementy redakcyjne – teksty zawierały superlatywy, klikbajtowe tytuły, odwołania do autorytetów, pogrubiony krój pisma oraz błędy gramatyczne. Wszystkie informacje fałszywe były neutralne. Zadaniem ochotników było określenie, czy i na ile dany tekst jest wiarygodny.
Analiza odpowiedzi ujawniła, że 48% ochotników określiła prawdziwe neutralne komunikaty jako bardziej wiarygodne niż komunikaty fałszywe. Jednak 41% uznało je za tak samo godne zaufania. 11% natomiast określiło prawdziwe neutralne komunikaty jako mniej godne zaufania niż fałszywe. Nie zaobserwowano istotnych różnic w postrzeganiu komunikatów neutralnych i tych, które zawierały elementy redakcyjne. Wyjątkiem były jednak klikbajtowe tytuły – ich obecność sprawiała, że ochotnicy postrzegali teksty jako mniej wiarygodne.
“Ponieważ nastolatki często korzystają z internetu, zwykle oczekujemy, że już wiedzą, jak podchodzić do znalezionych tam informacji i jak je oceniać – mówi dr Radomir Masaryk, współautor badania.”
Tymczasem uzyskane przez naukowców wyniki świadczą o tym, że młodzi ludzie niezbyt dobrze radzą sobie z odróżnianiem prawdziwych i fałszywych komunikatów o tematyce zdrowotnej, jeśli te wydają się wiarygodne i rozsądne. Autorzy postulują, że należy położyć większy nacisk na lepszą edukację nastolatków w zakresie korzystania z mediów, ale także w zakresie rozwoju umiejętności takich jak myślenie analityczne i rozumowanie naukowe.
