Encyklopedia

Ciało kolankowate boczne

Ciało kolankowate boczne (ang. lateral geniculate nucleus, LGN) to jedno z jąder wzgórza. Bodźce sensoryczne odbierane przez wszystkie zmysły (poza zmysłem węchu) docierają do wzgórza, które następnie przesyła je do odpowiednich obszarów korowych. W przypadku wzroku projekcje ze wzgórza docierają do płata potylicznego kory nowej, przede wszystkim do pierwszorzędowej kory wzrokowej (V1).

Ciało migdałowate

Ciało migdałowate to znajdująca się w mózgu parzysta niewielka struktura, która odgrywa ważną rolę w procesach emocjonalnych, poznawczych i behawioralnych. Jest to skupisko neuronów ułożonych między biegunem części skroniowej a rogiem dolnym komory bocznej. Pierwszy opis ciała migdałowatego pojawił się na początku XIX wieku. Uznano je wtedy za odrębną część mózgowia.

Ciało modzelowate (Spoidło wielkie mózgu)

Ciało modzelowate (corpus callosum), zwane też spoidłem wielkim mózgu (commissura magna cerebri) jest największą strukturą łączącą półkule mózgu. Występuje wyłącznie u ssaków łożyskowych – pozostałe zwierzęta, w tym torbacze i ssaki jajorodne, są go pozbawione. W rozwoju zarodkowym powstaje ono na skutek zlania się przyśrodkowych powierzchni kory nowej. Miejsce ich połączenia przebijane jest przez aksony, które biegnąc z jednej półkuli do drugiej, łączą jednoimienne okolice mózgu.

Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, w wyniku której dochodzi do całkowitego zniszczenia komórek trzustki produkujących insulinę. Nieleczona prowadzi do zaburzenia czynności i niewydolności wielu narządów. Celem leczenia jest utrzymanie stężenia glukozy na właściwym poziomie. W tym celu stosuje się insulinoterapię oraz metody niefarmakologiczne.

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 to choroba cywilizacyjna. Spowodowana jest zmniejszoną wrażliwością tkanek na działanie insuliny. Jej rozwój związany jest z czynnikami takimi jak otyłość, nieprawidłowa dieta czy niska aktywność fizyczna. Leczenie obejmuje wprowadzenie właściwej diety i aktywności fizycznej. W niektórych przypadkach konieczne jest włączenie farmakoterapii, w tym podawanie insuliny.

Czwartorzędowa kora wzrokowa (v4)

Przez lata czwartorzędowa kora wzrokowa V4 była uznawana za obszar odpowiedzialny za percepcję koloru. Otrzymuje bowiem połączenia wejściowe głównie z obszarów V2 przetwarzających informacje o kolorze i kształcie. V4 wysyła projekcje do kory podskroniowej (ang. inferotemporal, IT), głównego ośrodka rozpoznawania obiektów. Wyniki współczesnych badań wskazują na to, iż pełni ona więcej funkcji. Jest kluczowa m.in. dla zjawiska stałości koloru oraz przebiegu procesów uwagowych.

Czynnik martwicy nowotworów (TNF-alfa)

Czynnik martwicy nowotworów to polipeptyd produkowany głównie przez monocyty i makrofagi, pobudzający komórki do produkcji i uwalniania cytokin. Uczestniczy w reakcjach zapalnych. Indukuje i wzmaga cytotoksyczność monocytów, makrofagów i eozynofili, zwiększa właściwości fagocytorne neutrofili. Indukuje proliferację i różnicowanie limfocytów B i T oraz komórek NK. Jest również zaangażowany w mechanizmy nowotworzenia, patogenezę chorób zapalnych jelit, stwardnienia rozsianego czy insulinooporności.

Czynność endokrynna jąder

Jądra to męskie narządy płciowe wewnętrzne, położone w worku mosznowym. W opracowaniach naukowych opisywane są również jako gruczoły cewkowe złożone o jajowatym kształcie. Jądra pełnią w organizmie mężczyzny dwie ważne funkcje. Pierwsza z nich to wytwarzanie, odżywianie i czasowe przechowywanie gamet męskich. Druga to synteza hormonów płciowych – androgenów, które odpowiadają za prawidłowy przebieg spermatogenezy, wytworzenie drugorzędowych cech płciowych oraz odczuwanie popędu płciowego.

Czynność endokrynna jajników

Jajniki, czyli podstawowe komponenty żeńskiego układu rozrodczego, pełnią dwie ważne funkcje w organizmie. Są to: produkcja hormonów płciowych oraz wytwarzanie dojrzałych komórek jajowych, które mogą ulec zapłodnieniu. Podstawową jednostką odpowiadającą za pełnione przez jajnik funkcje jest pęcherzyk jajnikowy. Jego główną funkcją jest zapewnienie oocytom odpowiedniego środowiska i ich uwolnienie w procesie owulacji.

Dendryt

Dendryty to jedne z dwóch rodzajów wypustek odchodzących od ciała komórki nerwowej, czyli perikarionu. Ich nazwa pochodzi, od greckiego słowa déndron oznaczającego drzewo i odnosi się do ich kształtu. W związku z istnieniem wypustek w neuronie mówi się często o jego biegunowości. W tym przypadku dendryty rozpatruje się jako biegun odbiorczy. To dzięki nim ciało komórki nerwowej otrzymuje informacje pochodzące z innych komórek nerwowych.

Depresja

Depresja jest chorobą, która przejawia się przewlekłym i dominującym pogorszeniem nastroju, zmniejszeniem energii i aktywności oraz utratą zainteresowań. Stanowi jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych i jest główną przyczyną niepełnosprawności wynikającej ze stanu zdrowia, tuż za chorobą niedokrwienną serca. Rozpowszechnienie depresji w ciągu całego życia waha się w zakresie od 14,4 do 18%. Na świecie choruje ponad 350 milionów osób, a w Polsce około 1,5 miliona.

Długotrwałe osłabienie synaptyczne (LTD)

1. Czym jest LTD? Długotrwałe osłabienie synaptyczne (LTD, ang. long-term depression) to proces wygaszenia przekaźnictwa synaptycznego. Jest podstawowym elementem w procesie plastyczności synaptycznej. Zachodzi pod

Długotrwałe wzmocnienie synaptyczne (LTP)

Długotrwałe wzmocnienie synaptyczne (LTP, z ang. Long-term potentiation) jest szeroko badanym zjawiskiem obserwowanym w kilku regionach ośrodkowego układu nerwowego (OUN). LTP to mechanizm neuronalny, który stanowi podstawę tworzenia pamięci i uczenia się, powodujący zwiększenie intensywności przewodzenia synaptycznego. Polega on na intensyfikacji przekazywania sygnału pomiędzy dwoma aktywnymi neuronami.

Dopamina

Dopamina – jeden z głównych neuroprzekaźników. Pod względem budowy chemicznej jest związkiem organicznym należącym do grupy amin katecholowych, które to są podzespołem szerokiej grupy neuroprzekaźników nazywanych aminami biogennymi. Do związków katecholowych dopaminę można zaliczyć dlatego, że posiada ona strukturę pirokatechiny. Tę ostatnią stanowi pierścień benzenowy zawierający przyłączone do niego dwie grupy hydroksylowe (-OH) oraz grupę aminową (-NH2).

Drugorzędowa kora wzrokowa (V2)

Drugorzędowa kora wzrokowa (V2) otacza V1 i jest głównym odbiorcą jej projekcji. Jest to ostatni poziom układu wzrokowego, na którym za pomocą metod cytoarchitektonicznych rozróżnić można neurony otrzymujące informacje ze szlaków wielko- i drobnokomórkowych. V2 wysyła projekcje w dwa osobne, choć niezupełnie niezależne, regiony trzeciorzędowej kory wzrokowej V3. Informacje o ruchu bodźca przesyłane są do obszaru grzbietowego V3, a o jego kształcie i kolorze – do obszaru brzusznego V3.

Elektroencefalografia (EEG)

EEG to nieinwazyjna metoda diagnostyczna służąca do badania bioelektrycznej czynności mózgu. Specjalne elektrody rejestrują zmiany potencjału elektrycznego na powierzchni skóry pochodzące od aktywności neuronów kory mózgowej. Ich zapis pozwala na diagnozowanie różnych zaburzeń neurologicznych i neurofizjologicznych oraz badanie procesów poznawczych.

Elektroencefalografia ilościowa (qEEG)

Elektroencefalografia ilościowa (qEEG) polega na przetwarzaniu i matematycznym opisywaniu danych pochodzących z EEG. Metoda ta jest szeroko stosowana w medycynie i nauce, a także w biohackingu. Wykorzystuje się ją w diagnostyce depresji, stanów lękowych, epilepsji i innych chorób, a także w terapii/

Endometrioza

Endometrioza to choroba, w przebiegu której komórki endometrium pojawiają się w organizmie poza jamą macicy: często na jajnikach, jajowodach, okolicy otrzewnej, ale także w układzie pokarmowym, oddechowym, a nawet w mózgu. Do objawów należą dokuczliwe bóle menstruacyjne i zaburzenia płodności. Diagnostyka i terapia niejednokrotnie bywają trudne. Leczenie polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów.

Endorfiny

Endorfiny to substancje białkowe o charakterze neuroprzekaźników naturalnie obecnych w mózgu. Nazywane są także wewnętrznymi morfinami, ponieważ wykazują bardzo podobne działanie. Endorfiny odpowiadają za występowanie w naszym organizmie stanu euforii, odczuwanie zadowolenia z samych siebie oraz ogólnie dobre samopoczucie. Przez to nazywane są także “hormonami szczęścia”. Neurotransmitery te należą do peptydów, których mechanizm działania opiera się na łączeniu i aktywacji receptorów opioidowych, odpowiedzialnych również za działanie substancji takich jak morfina i heroina.

Epigenetyka

Epigenetyka to dziedzina nauki, której przedmiotem zainteresowania są procesy poprzez które środowisko wpływa na zdrowie i zachowanie człowieka. Badania w tej dyscyplinie są istotne, ponieważ według holistycznej koncepcji zaproponowanej w latach 70. XX w. przez ministra zdrowia Kanady Marca Lalonde’a środowisko wpływa na zdrowie człowieka aż w około 50%. Mechanizmy epigenetyczne są podstawą adaptacji do zmieniających się warunków środowiska.

Epilepsja

Epilepsja, czyli inaczej padaczka, jest przewlekłą chorobą mózgu charakteryzującą się trwałą predyspozycją do generowania nawracających napadów o różnej morfologii. Samo słowo epilepsja wywodzi się się z języka greckiego, w którym oznacza “być atakowanym, drgać”. Napad padaczkowy, według definicji opracowanej przez Międzynarodową Ligę Przeciwpadaczkową w 2005 roku, oznacza występujące w sposób przemijający dolegliwości i/lub objawy spowodowane nieprawidłową, nadmierną lub synchroniczną czynnością bioelektryczną w mózgu…

Popularne słowa kluczowe