1. Uwagi ogólne, charakterystyka splotu lędźwiowo-krzyżowego
Przed lekturą poniższego artykułu warto przypomnieć sobie podstawowe terminy opisu anatomicznego: np. przyśrodkowy, boczny, tylny, przedni, brzuszny, grzbietowy, górny (dogłowowy), dolny (doogonowy), przekrój strzałkowy, czołowy, poprzeczny. Pomocny w nauce może być atlas anatomii człowieka.
Splot lędźwiowo-krzyżowy (ang. lumbosacral plexus, łac. plexus lumbosacralis) stanowi najbardziej rozbudowany splot w anatomii człowieka. Tworzą go gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych krzyżowych i lędźwiowych oraz nerw guziczny:
- gałęzie brzuszne nerwów krzyżowych (S1-S5) – odchodzą z kanału krzyżowego przez otwory krzyżowe miednicze, gałąź S5 uchodzi z kanału przez piąty otwór krzyżowy, który ograniczony jest przez kość guziczną, wierzchołek kości krzyżowej i więzadło krzyżowo-guziczne boczne
- gałęzie brzuszne nerwów lędźwiowych (L1-L5) – uchodzą z kanału kręgowego przez ostatnie pięć otworów międzykręgowych, ich grubość stopniowo zwiększa się ku dołowi
- gałąź brzuszna nerwu guzicznego (Cx0) – bardzo cienka, uchodzi z kanału krzyżowego przez otwór krzyżowy, dochodzi od dołu do rogu guzicznego i kieruje się ku miednicy mniejszej, przebijając mięsień guziczny i więzadło krzyżowo-kolcowe
Podział anatomiczny splotu lędźwiowo-krzyżowego uwzględnia część górną, czyli splot lędźwiowy (lumbar plexus, plexus lumbalis) oraz część dolną, zlokalizowaną w miednicy mniejszej, zwaną splotem krzyżowym (sacral plexus, plexus sacralis). Punktem podziału ustanowiono linię graniczną miednicy. Należy zaznaczyć, iż nie wszystkie gałęzie brzuszne lędźwiowe wchodzą w skład splotu lędźwiowego. Cała piąta gałąź i dolna część czwartej tworzą twór nerwowy, zwany pniem lędźwiowo-krzyżowym (lumbosacral trunk, truncus lumbosacralis). Przechodzi on do miednicy mniejszej i dołącza do splotu krzyżowego.
Ogólny obszar unerwienia splotu lędźwiowo-krzyżowego obejmuje dolną część tułowia, krocze i całą kończynę dolną. W niniejszym artykule omówiona została część górna splotu, czyli lędźwiowa.
2. Wprowadzenie – splot lędźwiowy
Splot lędźwiowy jest skupiskiem wszystkich gałęzi przednich trzech górnych nerwów lędźwiowych oraz większości włókien przedniej gałęzi czwartego nerwu lędźwiowego (L1-L4). W jego skład wchodzi również kilka włókien od nerwu podżebrowego (Th12). Gałęzie te ulegają zespoleniom przy pomocy krótkich nerwów łączących, zwanych pętlami (ansae). Zlokalizowany jest w jamie brzusznej, przed wyrostkami żebrowymi kręgów lędźwiowych, między warstwą powierzchowną i głęboką mięśnia lędźwiowego większego (musculus psoas major). W brzuścu tego mięśnia rozpoczynają się wszystkie nerwy splotu.
Ustalony podział splotu lędźwiowego uwzględnia:
- nerwy krótkie – inaczej mięśniowe (rami musculares), odchodzą bezpośrednio z korzeni splotu i zajmują się zaopatrzeniem mięśnia lędźwiowego większego (gałęzie L2-L4), mięśnia lędźwiowego mniejszego (gałąź L1) (musculus psoas minor), mięśnia czworobocznego lędźwi Th12, (gałęzie L1-L4) (musculus quadratus lumborum) oraz mięśni międzypoprzecznych bocznych (gałęzie L1-L4) (musculi intertransversarii)
- nerwy długie – ułożone w różnym stosunku do mięśnia lędźwiowego większego, w ich skład wchodzi nerw biodrowo-podbrzuszny, nerw biodrowo-pachwinowy, nerw udowy, nerw skórny boczny uda, nerw płciowo-udowy i nerw zasłonowy
Bliski związek nerwów splotu lędźwiowego oraz mięśnia lędźwiowego większego wiąże się z pokryciem tych struktur przez powięź biodrową i otrzewną ścienną.
3. Nerwy długie splotu lędźwiowego
Występują w liczbie sześciu i dzielą się na grupę górną oraz dolną. Górna grupa jest tworzona przez trzy gałęzie zaopatrujące ruchowo dolne fragmenty mięśni brzucha i czuciowo skórę powyżej obręczy biodrowej. Zaliczają się do niej nerw płciowo-udowy, nerw biodrowo-pachwinowy i nerw biodrowo-podbrzuszny. Pozostałe nerwy (nerw zasłonowy, nerw udowy, nerw skórny boczny uda) wchodzą w skład grupy dolnej, która kieruje się ku części wolnej kończyny dolnej.
Nerw biodrowo-podbrzuszny (iliohypogastric nerve, nervus iliohypogastricus) odchodzi od pętli splotu lędźwiowego, łączącej brzuszną gałąź pierwszego nerwu lędźwiowego (L1) z dolnym fragmentem nerwu podżebrowego (Th12). Zawiera włókna mieszane zaopatrujące ruchowo dolne części przednich mięśni brzucha, czuciowo skórę okolicy łonowej. Ponadto unerwia również powłoki brzuszne. Odchodzi od splotu w mięśniu lędźwiowym większym. W jego przebiegu wyróżnia się dwa główne odcinki:
- lędźwiowy – bliższy, na mięśniach tylnej ściany brzucha, do tyłu od nerki
- międzymięśniowy – dalszy, między mięśniami przedniej i bocznej ściany brzucha, ulega tam podziałowi na odgałęzienia terminalne
Oddaje on kilka istotnych odgałęzień, które mogą być podzielone na:
- gałęzie otrzewnowe (rami peritonales) – od odcinka międzymięśniowego, zawierają włókna czuciowe do otrzewnej ściennej
- gałęzie mięśniowe (rami musculares) – od odcinka międzymięśniowego, biegnie do mięśnia poprzecznego oraz obu skośnych brzucha
- gałąź skórna boczna (ramius cutianeus laiteralis) – jedyna gałąź czuciowa do kończyny dolnej, odchodzi od pnia zazwyczaj na wysokości połowy długości grzebienia biodrowego, biegnie do skóry przedniej części pośladków na mięśniu pośladkowym średnim i mięśniu napinającym powięź szeroką
- gałąź skórna przednia (ramus cutianeus aniterior) – gałąź końcowa nerwu biodrowo-podbrzusznego, zaopatruje skórę okolicy łonowej
Niekiedy nerw biodrowo-podbrzuszny oraz nerw biodrowo-pachwinowy mogą mieć wspólny początek na jednym pniu i rozdzielać się na różnym poziomie w stosunku do mięśnia lędźwiowego większego. W typowej topografii nerw biodrowo-podbrzuszny unerwia ruchowo dolne części mięśnia poprzecznego, skośnego zewnętrznego i skośnego wewnętrznego brzucha. Włókna czuciowe koncentrują się na skórze brzucha powyżej więzadła pachwinowego, otrzewnej ściennej, okolicy łonowej a także na skórze okolicy biodrowej kończyny dolnej. Uszkodzenie skutkuje osłabieniem czucia w tych regionach. Podsumowanie badań naukowych nad wariantami anatomicznymi tego nerwu opublikowane w maju 2022 roku wskazuje, iż ich znajomość jest istotna w kontekście usprawniania blokady tych nerwów oraz uniknięcia ich jatrogennych uszkodzeń podczas zabiegów operacyjnych.
Nerw biodrowo-pachwinowy (ilio-inguinal nerve, nervus ilioinguinalis) swój początek bierze w pierwszej pętli splotu lędźwiowego. Zawiera włókna mieszane i zaopatruje ruchowo dolne fragmenty mięśni przednich brzucha. Jego gałęzie czuciowe dochodzą do skóry narządów płciowych zewnętrznych. Częściowo unerwia skórę uda poprzez małe gałązki skórne.
Z punktu widzenia anatomii topograficznej można wyróżnić dwa odcinki tego nerwu: lędźwiowy oraz międzymięśniowy. Na części końcowej w swoim przebiegu towarzyszy powrózkowi nasiennemu, przechodząc przez pierścień pachwinowy powierzchowny, gdzie oddaje końcowe gałęzie skórne. Wyróżnia się następujące grupy jego gałęzi:
- gałęzie otrzewnowe (rami peritoneales) – odchodzą od pnia nerwu w części międzymięśniowej, unerwiają otrzewną ścienną
- gałęzie mięśniowe (rami musculares) – zaopatrują mięsień poprzeczny, skośny wewnętrzny oraz skośny zewnętrzny brzucha
- gałęzie skórne (rami cutanei) – stanowią gałęzie końcowe nerwu biodrowo-pachwinowego, znajdują się w tkance podskórnej.
Wyróżnia się grupę boczną i przyśrodkową; boczna biegnie do uda, natomiast przyśrodkowa może towarzyszyć powrózkowi nasiennemu (u mężczyzny) lub leżeć przy więzadle obłym macicy (u kobiety)
Obszar unerwienia dzielony jest zgodnie z przebiegiem włókien obwodowych:
- ruchowych – gałęzie mięśniowe, jak wyżej
- czuciowych – otrzewna ścienna, skóra wzgórka łonowego, skóra przyśrodkowego odcinka bruzdy pachwinowej, okolicy podpachwinowej oraz przedniej części moszny (u kobiet: warg sromowych większych)
Jedną z metod redukcji bólu pooperacyjnego po zabiegu wycięcia przepukliny pachwinowej Lichtensteina jest przecięcie nerwu biodrowo-pachwinowego (neurektomia). Identyfikacja tego nerwu jest podstawowym krokiem w zmniejszeniu bólu pooperacyjnego, który jest głównym źródłem dystresu pacjentów i powikłaniem tej procedury leczenia.
Nerw płciowo-udowy (genitofemoral nerve, nervus genitofemoralis) odchodzi od drugiej pętli splotu lędźwiowego i zawiera dominujące włókna czuciowe. Jego początkowy odcinek jest zlokalizowany w mięśniu lędźwiowym większym (część śródmięśniowa) oraz na jego powierzchni przedniej, gdzie rozdziela się na dwie gałęzie końcowe:
- gałąź płciowa (ramus genitalis/nervus spermaticus ext.) – jej włókna pochodzą w większości od pierwszego nerwu lędźwiowego (L1), ruchowo zaopatruje błonę kurczliwą moszny, dźwigacz jądra (w mniejszym stopniu również mięsień skośny wewnętrzny oraz poprzeczny brzucha) natomiast czuciowo skórę wzgórka łonowego, moszny (wargi sromowej większej) oraz uda (na powierzchni przyśrodkowej)
- gałąź udowa (ramus femoralis/ramus lumbo-inguinalis) – w jej skład wchodzą włókna nerwowe L1 i L2; jest to nerw czuciowy, jego gałązki przebijają powięź szeroką w okolicy rozworu odpiszczelowego, zaopatrują skórę górnego odcinka trójkąta udowego
W niektórych odmianach tego nerwu nie występuje on jako samodzielny nerw. W takim przypadku gałąź płciowa stanowi odgałęzienie od nerwu biodrowo-pachwinowego, natomiast gałąź udowa jest częścią nerwu udowego lub skórnego bocznego uda. Dużym zróżnicowaniem cechuje się również miejsce podziału na gałęzie terminalne, warunkujące długość pnia.
Naruszenie nerwu płciowo-udowego podczas operacji chirurgicznych może skutkować różnorodnymi powikłaniami moczowodowymi oraz bólem w okolicy pachwiny. Przeszczepy tego nerwu stosuje się przy zaburzeniach erekcji spowodowanych uszkodzeniem nerwu jamistego.
Nerw skórny boczny uda (lateral femoral cutaneous nerve, nervus cutaneus femoris lateralis) ma swój początek na pętli między drugim a trzecim nerwem lędźwiowym (L2, L3). Zawiera wyłącznie włókna czuciowe do skóry bocznej powierzchni uda. Ze względu na jego topografię, dzieli się go na odcinek lędźwiowy (w mięśniu lędźwiowym większym, dalej wstępuje na powierzchnię przednią mięśnia czworobocznego lędźwi), biodrowy (najdłuższy, przechodzi po mięśniu biodrowym, pod jego powięzią), pachwinowy (przechodzi przez więzadło pachwinowe) i udowy (między blaszkami powięzi szerokiej). Odcinek udowy oddaje następujące gałęzie:
- gałąź przednia – większa, przechodzi przez powięź szeroką poniżej kolca biodrowego przedniego górnego i zstępuje przy głowie bocznej mięśnia czworogłowego uda
- gałąź tylna – mniejsza, bardziej zmienna osobniczo, przechodzi przez powięź szeroką i kieruje się ku krętarzowi większemu, przebiegając na mięśniu napinającym powięź szeroką
U niektórych pacjentów nerw skórny boczny uda może w ogóle nie występować, a obszar jego unerwienia jest przejmowany przez gałęzie skórne przednie nerwu udowego. W takiej sytuacji gałęzie przechodzą do powierzchni bocznej uda. W innych przypadkach nerw skórny boczny uda przyjmuje tak zwaną postać “dystalną”, która charakteryzuje się przebiciem powięzi udowej znacznie poniżej więzadła pachwinowego.
Główny obszar zaopatrzenia dla gałęzi tylnej obejmuje skórę nad mięśniem napinającym powięź szeroką, okolicę krętarza większego i część okolicy pośladkowej. Natomiast w zakres unerwienia gałęzi przedniej wchodzi skóra na głowie bocznej mięśnia czworogłowego uda do okolicy kolana oraz obszar udowy boczny.
Najczęstsze uszkodzenia nerwu skórnego bocznego dotyczą okolicy pachwinowej przy kolcu biodrowym przednim górnym. Ich skutkiem są zaburzenia czucia na całym obszarze zaopatrzenia (górna część pasma biodrowo-piszczelowego, łac. tractus iliotibialis). Studia przypadków klinicznych informują również o rzadkim występowaniu naczyniako-mięśniaków w obrębie nerwu skórnego bocznego uda (angiomyoma). Są to łagodne zmiany nowotworowe wywodzące się z komórek mięśni gładkich naczyń. Ich główne objawy to parestezje, drętwienie i narastający ból w okolicy bocznej uda.
Kliniczny zespół bólowy wynikający z ucisku lub podrażnienia nerwu skórnego bocznego uda jest znany w literaturze światowej jako “meralgia paresthetica”. Ze względu na swoją topografię, nerw ten jest podatny na ucisk, szczególnie w okolicach:
- pod więzadłem pachwinowym
- w tkance podskórnej uda
- na odcinku od splotu lędźwiowego
- na odcinku przechodzącym przez jamę brzuszną
4. Nerw udowy – wybitna gałąź długa splotu lędźwiowego
Nerw udowy (femoral nerve, nervus femoralis), najsilniejszy nerw całego splotu lędźwiowego (5-7 mm grubości), powstaje z trzech korzeni nerwowych od gałęzi brzusznych L2, L3 i L4. W niektórych przypadkach rozwija się czwarty korzeń, krańcowy, mogący pochodzić od L1 lub L5. Jego początek mieści się między warstwą głęboką a powierzchowną mięśnia lędźwiowego większego. Zawiera zarówno włókna czuciowe, jak i ruchowe, a obszar jego zaopatrzenia obejmuje skórę przedniej i przyśrodkowej powierzchni uda oraz prostowniki uda. Jest to nerw przedmiedniczy, dzielony na następujące fragmenty:
- część lędźwiową – początkową, całkowicie ukrytą w mięśniu lędźwiowym większym
- część biodrową – zlokalizowaną w bruździe między mięśniem biodrowym a mięśniem lędźwiowym większym, przykrytą przez powięź biodrową
- część pachwinową – w rozstępie mięśni
- część udową – oddającą gałęzie końcowe
W przebiegu nerwu udowego można wyróżnić gałęzie boczne i gałęzie końcowe. Rozkładają się one w następującej kolejności:
- gałęzie mięśniowe bliższe (rami musculares proximales) – zazwyczaj w liczbie od 3 do 5, w odcinkach biodrowym i lędźwiowym, kierują się do mięśnia lędźwiowego większego i mięśnia biodrowego
- gałęzie stawowe (rami articulares) – do przedniej powierzchni stawu biodrowego
- gałąź do mięśnia łonowego (ramus pectineus) – odchodzi od pnia nerwu udowego powyżej lub poniżej więzadła pachwinowego, dzieli się na kilka gałęzi (2-3), które wnikają do mięśnia; oprócz włókien ruchowych zawiera też czuciowe (do stawu biodrowego) oraz naczyniowe
- gałęzie naczyniowe (rami vasculares) – cechują się istotną zmiennością osobniczą, należy do nich między innymi nerw własny tętnicy udowej (nervus arteriae femoralis propius)
- gałęzie skórne przednie (rami cutanei anteriores) – zazwyczaj występują w liczbie od 3 do 5, unerwiają powierzchnię przednio-przyśrodkową skóry uda, dzieli się je na grupy gałęzi przyśrodkową i boczną; grupa przyśrodkowa zawiera również gałęzie naczyniowe
- gałęzie do mięśnia krawieckiego (rami satorii) – najczęściej w liczbie dwóch: górna (krótka, przechodzi przez mięsień najdłuższy uda) i dolna (silniejsza, biegnie ku środkowej części mięśnia krawieckiego)
- gałęzie mięśniowe dalsze (rami musculares distales) – jest to grupa boczna warstwy głębokiej gałęzi końcowych nerwu udowego, zaopatrują one następujące mięśnie: mięsień prosty uda, głowa boczna mięśnia czworogłowego, głowa pośrednia mięśnia czworogłowego, głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego, mięsień krawiecki (w odcinku dolnym)
- nerw udowo-goleniowy (nervus saphenus) – stanowi przyśrodkową gałąź warstwy głębokiej końcowych gałęzi nerwu udowego oraz najdłuższą gałąź skórną. W jego przebiegu wyróżnia się odcinek udowy (nerw zlokalizowany pod powięzią) oraz goleniowy (nerw zlokalizowany podskórnie, na powięzi); odcinek udowy oddaje gałęzie: skórną do przyśrodkowej powierzchni dolnej części uda, stawową do stawu kolanowego, podrzepkową (ramus infrapatellaris, związaną ze splotem podrzepkowym) oraz naczyniowe do dolnego odcinka tętnicy udowej; od odcinka goleniowego odchodzą gałęzie skórne przyśrodkowe goleni (rami cutanei cruris mediales)
Uszkodzenie nerwu udowo-goleniowego daje poważne objawy w postaci niemożności czynnego zginania w stawie biodrowym oraz prostowania w stawie kolanowym. Zginanie w stawie biodrowym nie jest całkowicie zniesione, ponieważ w ruchu tym uczestniczą także przywodziciele (zaopatruje je nerw zasłonowy). Prostowanie w stawie kolanowym jest jednak całkowicie niewykonalne, włącznie z odruchem rzepkowym. Stanie oraz chodzenie jest utrudnione, szczególnie pod obciążeniem, ponieważ staw kolanowy zgina się w sposób niekontrolowany. Ponadto, obserwuje się zaburzenia czucia w obszarze zaopatrzenia tego nerwu.
Blokada nerwu udowego jest najczęściej wykonywanym typem znieczulenia na obszarze kończyny dolnej, na przykład przy złamaniach kości udowej. Blokada ciągła nerwu udowego (ang. continous femoral nerve block) jest skuteczną metodą leczenia przeciwbólowego w przypadkach zespołów bólowych po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego.
Uszkodzenia nerwu udowego mogą mieć przyczyny jatrogenne, na przykład jako powikłanie operacji w obrębie jamy brzusznej i miednicy. Zabiegami wysokiego ryzyka są szczególnie działania w obrębie stawu biodrowego.
5. Nerw zasłonowy
Nerw zasłonowy (obturator nerve, nervus obturatorius) jest mieszanym nerwem zaopatrującym mięśnie przywodziciele uda oraz skórę przyśrodkowej powierzchni uda. Swój początek bierze na dwóch korzeniach:
- górnym – włókna od L2 i L3
- dolnym – włókna od L4
Przebiega częściowo w miednicy mniejszej, opuszczając ją przez otwór zasłonowy. Ze względu na swoją topografię, nerw zasłonowy dzielony jest na trzy odcinki:
- odcinek lędźwiowy – w początkowej części zlokalizowany jest w mięśniu lędźwiowym większym, kieruje się do miednicy mniejszej, ma długość około 8 cm
- odcinek miedniczy – znajduje się w obrębie miednicy mniejszej, biegnie w kierunku otworu wewnętrznego kanału zasłonowego, na swojej drodze spotyka tętnicę biodrową wewnętrzną, moczowód i nasieniowód lub więzadło obłe macicy; jest to najdłuższy odcinek nerwu zasłonowego, o długości powyżej 12 cm
- odcinek kanałowy – w kanale zasłonowym nerw zasłonowy towarzyszy naczyniom, wytwarzając powrózek naczyniowo-nerwowy (nerw, tętnica, żyły)
Najważniejsze gałęzie nerwu zasłonowego to:
- gałąź mięśniowa do zasłaniacza zewnętrznego
- gałąź stawowa (ramus articularis, articular branch) – do torebki stawu biodrowego
- gałąź przednia (ramus anterior, anterior branch) – zawiera włókna mieszane i jest pierwszym odgałęzieniem końcowym, opuszcza kanał zasłonowy między ścięgnistym górnym brzegiem zasłaniacza zewnętrznego i więzadłem łonowo-udowym, oddaje
- gałęzie mięśniowe (do mięśnia smukłego, przywodziciela krótkiego, przywodziciela długiego i mięśnia łonowego) i
- gałąź skórną (pole zaopatrzenia jest zmienne osobniczo, głównie na powierzchni przyśrodkowej dalszej uda)
- gałąź tylna (ramus posterior) – w większości ruchowa, stanowi drugie odgałęzienie końcowe nerwu zasłonowego, zakończenia oddaje w blaszce tkanki łącznej między przywodzicielem krótkim a wielkiem, jej odgałęzienia to: gałąź stawowa (przyśrodkowa powierzchnia stawu biodrowego), gałęzie mięśniowe (do przywodziciela wielkiego, czasami dodatkowo do przywodziciela krótkiego), okostnowe (kość udowa, jama szpikowa), gałąź stawowa (staw kolanowy) oraz gałąź naczyniowa (nerw własny tętnicy podkolanowej)
Podsumowując, czuciowy obszar zaopatrzenia nerwu zasłonowego obejmuje część skóry powierzchni przyśrodkowej uda, fragment stawu biodrowego, powierzchnię tylną stawu kolanowego, tętnicę udową i podkolanową oraz okostną kości udowej. Unerwienie ruchowe obejmuje następujące mięśnie: mięsień łonowy (wspólnie z nerwem udowym), przywodziciel długi, krótki, przywodziciel wielki (razem z nerwem kulszowym) oraz mięsień zasłaniacz zewnętrzny.
Uszkodzenie nerwu zasłonowego powoduje zaburzenie ruchów przywodzenia uda oraz osłabienie prostowania i zginania w stawie biodrowym. Często porażenie następuje wskutek złamania miednicy. W rzadkich wypadkach może stanowić powikłanie pooperacyjne. Wyniki badań naukowych dowodzą, iż metodologiczna blokada nerwu zasłonowego pod kontrolą USG jest najskuteczniejszą metodą jego znieczulenia, w porównaniu do dostępu pachwinowego lub łonowego. W niektórych sytuacjach klinicznych, na przykład przy ciężkich złamaniach miednicy z porażeniem nerwu udowego, wykonuje się transfer nerwu zasłonowego po stronie przeciwległej, aby przywrócić funkcję nerwu udowego (jeśli nie jest możliwe jego pobranie po stronie uszkodzenia).
6. Podsumowanie
W niniejszym artykule omówiono anatomię opisową splotu lędźwiowego z elementami anatomii topograficznej. Uwzględniono aspekty kliniczne, ze szczególnym naciskiem na uszkodzenia nerwów splotu. Nerwy krótkie, zwane również gałęziami mięśniowymi, zaopatrują mięśnie w swoim bezpośrednim sąsiedztwie (mięsień czworoboczny lędźwi, mięsień lędźwiowy większy, mięsień lędźwiowy mniejszy, mięśnie międzypoprzeczne boczne). Nerwy długie występują w liczbie sześciu i są następujące: nerw płciowo-udowy, nerw biodrowo-pachwinowy, nerw biodrowo-podbrzuszny, nerw udowy, nerw zasłonowy oraz nerw skórny boczny uda.