Aldosteron to organiczny związek chemiczny z grupy steroidów. Jego synteza zachodzi głównie w warstwie kłębkowatej kory nadnerczy. Hormon ten produkowany jest także przez komórki śródbłonka naczyń krwionośnych, komórki ciałka nerkowego, kardiomiocyty i adipocyty. Aldosteron zaliczany jest do grupy mineralokortykoidów. Oddziałuje na receptory zlokalizowane w nerkach, mózgu, komórkach jelit, gruczołów potowych i ślinianek. Odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu krwionośnego i nerek. Bierze udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Do zaburzeń związanych w wydzielaniem aldosteronu zalicza się hipo- i hiperaldosteronizm, które dzielą się na kilka podtypów.
1. Historia odkrycia aldosteronu
Historia odkrycia aldosteronu rozpoczęła się w latach 30. XX wieku. Naukowcy zauważyli, że usunięcie gruczołów nadnerczy u psa spowodowało u niego znaczną utratę składników mineralnych i zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej. Doprowadziło to do śmierci zwierzęcia. Obserwacje te sugerowały istnienie kluczowego hormonu produkowanego przez nadnercza. Jednak do lat 50. nie został on zidentyfikowany.
W 1953 roku James Simpson wraz z zespołem prowadził badania na zwierzętach, starając się wyodrębnić hormony produkowane przez warstwę kłębkowatą kory nadnerczy. Podczas eksperymentów podawali psom z niewydolnością krew zdrowych. Skutkowało to wzrostem poziomu sodu w moczu. Uznali, że za ten proces odpowiedzialny jest hormon, który nazwali elektrokortyną. Zespół opublikował pracę, w której opisał strukturę chemiczną tego związku.
Niedługo potem grupa badawcza z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco pod kierunkiem doktora Jerome’a Conn’a zmieniła nazwę związku z “elektokortyna” na “aldosteron”. Naukowcy zauważyli, że hormon ten wykazuje unikalne działanie na retencję sodu i wydalanie potasu, wpływając tym samym na regulację objętości krwi oraz na równowagę elektrolitową. Równolegle badania nad aldosteronem prowadził Vincent du Vigneaud. Opisał on rolę tego hormonu w regulacji równowagi elektrolitowej, w szczególności modulacji poziomu sodu i potasu. W 1955 r. za swoje odkrycia otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.
W ciągu ostatnich 60 lat doszło do niezwykle dynamicznego postępu w poznaniu nowych właściwości biologicznych aldosteronu. Zmieniło się dotychczasowe zapatrywanie na patofizjologiczne znaczenie tego hormonu. Badania nad wpływem aldosteronu na organizm człowieka trwają do dziś.
2. Synteza aldosteronu
Aldosteron powstaje z kortykosteronu. Głównym enzymem odpowiedzialnym za syntezę tego hormonu jest syntaza aldosteronu. Dodatkowo w reakcji uczestniczą enzymy 18-hydroksylaza i 18-hydroksydehydrogenaza. Wytwarzanie aldosteronu regulowane jest przez oś podwzgórze-przysadka-nadnercza i układ renina-angiotensyna.
Wytwarzanie aldosteronu zwiększa się pod wpływem wysokiego poziomu angiotensyny II, katecholamin, hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), endorfin i pochodnych kwasu linolowego z tkanki tłuszczowej. Na wzrost jego stężenia ma wpływ także nadmiar potasu w osoczu krwi. Hamująco na wydzielanie aldosteronu wpływają dopamina, somatostatyna i przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ang. A-type natriuretic peptide, ANP).
3. Metabolizm aldosteronu
Niewielka część wytworzonego aldosteronu magazynowana jest w komórkach nadnerczy. Reszta uwalniana jest do krwioobiegu, gdzie tworzy słabe kompleksy z albuminami. Okres półtrwania aldosteronu jest stosunkowo krótki i wynosi około 20 minut.
Uwolniony aldosteron łączy się ze specyficznymi receptorami umiejscowionymi wewnątrz komórki docelowej. Jego właściwości lipofilne pozwalają mu swobodnie przenikać przez błonę komórkową. Połączenie aldosteronu z receptorem prowadzi do zmiany jego konformacji przestrzennej, odczepienia domeny wiążącej DNA i aktywacji białek szoku cieplnego (ang. heat shock protein, HSP). Dopiero wówczas kompleks hormon-receptor staje się aktywny.
Aktywny kompleks przemieszcza się do jądra komórkowego i łączy z chromatyną. W efekcie powstaje tzw. sekwencja odpowiedzi hormonalnej (ang. hormone response element). Dochodzi do aktywacji puli określonych genów i transkrypcji informacji genetycznej na mRNA. Rozpoczyna się synteza białek indukowanych przez aldosteron (ang. aldosterone-induced proteins, AIP), wpływających na transport jonów sodu, potasu i wodoru. W efekcie dochodzi do fizjologicznej ekspresji działania aldosteronu.
Aldosteron ulega metabolizmowi w wątrobie, gdzie zostaje zdegradowany do innych metabolitów zanim zostanie wydalony z organizmu. Głównym produktem metabolizmu aldosteronu są pochodne kwasów glukuronowych i siarkowych. Tylko około 1% tego hormonu wydalana jest w postaci wolnej.
4. Receptory dla aldosteronu
4.1. Receptory mineralokortykoidowe
Receptory mineralokortykoidowe są polipeptydami składającym się z 984 aminokwasów. Zawierają szereg domen czynnościowych, z których każda ma inną funkcję. Każdy receptor posiada domenę transaktywacyjną, domenę łączącą się z DNA i domenę łączącą się z ligandem.
Domena łącząca się z ligandem zawiera sekwencję aminokwasów, która decyduje o specyfice wiązania receptora z aldosteronem. Kompleks receptor-aldosteron wywołuje efekt związany z działaniem białka HSP oraz ze zmianami ekspresji genów. Efekt związany z działaniem białka HSP jest krótkotrwały. Efekt genomowy jest zaś długotrwały, widoczny zwłaszcza w komórkach mięśni gładkich i limfocytach.
Receptory mineralokortykoidowe znajdują się w nerkach (głównie w korowych cewkach zbiorczych i tubulach łączących nerek), śliniankach przyusznych, jelicie grubym, mięśniach gładkich naczyń krwionośnych, łożysku, mózgu (zwłaszcza hipokampie i podwzgórzu) oraz sercu. Ich obecność obserwuje się także w skórze, przede wszystkim w keratynocytach, mieszkach włosowych i przydatkach skóry. Receptory mineralokortykoidowe znajdują się również w gruczołach łojowych i potowych. Antagonistami receptorów wewnątrzkomórkowych aldosteronu są niektóre diuretyki, np. spironolaktony.
4.2. Receptory błonowe
Receptory błonowe dla aldosteronu to receptory wyspecjalizowane w rozpoznawaniu sygnałowych cząsteczek chemicznych. Wykazują bardzo dużą selektywność dla tego hormonu. Są one aktywowane w momencie niskiego fizjologicznego stężenia aldosteronu. Aktywują uwalnianie wewnątrzkomórkowego wapnia oraz cyklicznego adenozyno-3,5-monofosforanu (cAMP). Są oporne na działanie antagonistów receptorów mineralokortykoidowych.
Receptory błonowe dla aldosteronu znajdują się w nerkach oraz w komórkach mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Ich obecność jest istotna dla szybkiej regulacji gospodarki elektrolitowej zależnej od aldosteronu oraz dla kontroli pracy układu krążenia i ciśnienia tętniczego krwi.
5. Funkcje aldosteronu
5.1. Wpływ aldosteronu na układ nerwowy
Układ renina–angiotensyna–aldosteron bierze udział w aktywacji układu współczulnego. Aldosteron uczestniczy w odpowiedzi organizmu na stres i ma swój udział w regulacji neuroendokrynnej. Jego synteza wzrasta podczas wzmożonego napięcia psychofizycznego.
Nadmiar aldosteronu prowadzi do zmęczenia i osłabienia funkcji poznawczych, a także do drętwienia rąk i nóg oraz do częstych bólów głowy. Z hiperaldosteronizmem związany jest często niedobór magnezu, niezbędnego do prawidłowego działania układu nerwowego i syntezy neuroprzekaźników.
5.2. Wpływ aldosteronu na układ moczowy i nerki
Aldosteron, poprzez swoje działanie prozapalne, fibrotyczne i indukujące zmiany w strukturze nerek, odgrywa kluczową rolę w patologii chorób układu moczowego. Powoduje zwiększenie oporu naczyń i wzrost frakcji filtracyjnej. W przypadku uszkodzenia komórek śródbłonka, typowego dla nadciśnienia tętniczego czy przewlekłej choroby nerek, wrażliwość tętniczek doprowadzających na aldosteron wzrasta, powodując spadek zarówno przesączania kłębuszkowego, jak i przepływu krwi przez nerki.
Aldosteron indukuje szereg mechanizmów zapalnych i fibrotycznych w nerkach. Bezpośrednio prowadzi do generowania wolnych rodników tlenowych i ekspresji cytokin prozapalnych. Aktywuje szlak MAPK (ang. mitogen-activated protein kinase), co jest kluczowym czynnikiem uszkodzenia nerek. W jego wyniku dochodzi do wzrostu ekspresji prozapalnych cytokin, infiltracji komórek zapalnych i wzrostu syntezy kolagenu, co prowadzi do włóknienia cewkowo-śródmiąższowego.
Współdziałanie aldosteronu z czynnikami prozapalnymi i substancjami stymulującymi narastanie tkanki łącznej może prowadzić do włóknienia nerek. Znaczącą rolę odgrywa również inhibitor aktywatora plazminogenu-1 (PAI-1), który hamuje biodegradację macierzy pozakomórkowej w mezangium, prowadząc do nefropatii..
Leki blokujące receptory mineralokortykoidowe, takie jak spironolakton czy eplerenon, znalazły zastosowanie w terapii chorób nerek. Hamują one efekt fibrotyczny i zapalny wywoływany przez aldosteron. co spowalnia progresję chorób nerek.
5.3. Wpływ aldosteronu na układ krwionośny
Aldosteron odgrywa znaczącą rolę w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego. Produkowany lokalnie w ścianie naczynia lub w mięśniu sercowym może wywierać bezpośredni wpływ na układ krążenia. Dzieje się to niezależnie od działania aldosteronu wydzielanego z kory nadnerczy.
Aldosteron stymuluje produkcję cytokin prozapalnych i nasila chemotaksję komórek układu odpornościowego. W badaniach eksperymentalnych dotyczących wpływu aldosteronu na nadciśnienie tętnicze obserwowano występowanie nacieku okołonaczyniowego komórek zapalnych i ekspresję czynników nasilających reakcję zapalną w komórkach śródbłonka, miocytach i makrofagach. Towarzyszył temu wzrost metabolizmu kolagenoz typu I i III. Hiperaldosteronizm prowadzi do włóknienia serca poprzez wzrost proliferacji fibroblastów oraz zwiększenie syntezy kolagenu i ich odkładanie w przydance naczyń tętniczych, między innymi w sercu. Synteza kolagenu w fibroblastach i miofibroblastach w dużym stopniu pozostaje pod kontrolą lokalnego mechanizmu produkcji aldosteronu.
Patologiczne działanie aldosteronu koncentruje się w śródbłonku naczyń. Prawidłowo funkcjonujący śródbłonek jest wyznacznikiem zdrowia układu sercowo-naczyniowego. Choroby układu krążenia, takie jak choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca czy miażdżyca naczyń krwionośnych zawsze przebiegają z upośledzeniem jego funkcji. Patologiczne działanie aldosteronu na śródbłonek naczyń może więc mieć poważne skutki dla całego układu krążenia. Te negatywne skutki działania aldosteronu prowadzą do przebudowy układu sercowo-naczyniowego, co może mieć związek z nadciśnieniem tętniczym czy aktywacją układu renina-angiotensyna-aldosteron.
5.4. Wpływ aldosteronu na układ immunologiczny
Przypuszcza się, że występuje korelacja pomiędzy układem renina-angiotensyna-aldosteron a reakcjami immunologicznymi oraz naprawą uszkodzonego śródbłonka. Badania eksperymentalne wykazały, że aldosteron może wpływać na mobilizację komórek śródbłonka i ich funkcję naprawczą, co może mieć istotne znaczenie w uszkodzeniach naczyń i serca.
Aldosteron wywiera także wpływ na układ immunologiczny, co znajduje potwierdzenie w badaniach eksperymentalnych na zwierzętach. U osobników, którym podawano wysokie dawki aldosteronu, wystąpiły nacieki komórek odpornościowych w sercu. Były to m.in. makrofagi, monocyty i limfocyty T. Stwierdzono również obecność białek układu dopełniacza C3 i C5b-9. Natomiast u zwierząt, którym nie podawano aldosteronu, nie zaobserwowano tych zmian.
Aldosteron może mieć jednak niekorzystny wpływ na komórki progenitorowe szpiku kostnego, które biorą udział w naprawie uszkodzonego śródbłonka. Sugeruje się, że aldosteron hamuje różnicowanie komórek szpiku kostnego poprzez redukcję ekspresji VEGFR-2, co prowadzi do zmniejszenia ich potencjału naprawczego.
5.5. Wpływ aldosteronu na układ kostny
Aldosteron uczestniczy w procesie przebudowy tkanki kostnej poprzez wpływ na gospodarkę wapniowo-fosforanową. Nadmiar tego hormonu nasila wydalanie wapnia i magnezu z moczem oraz kałem. W następstwie dochodzi do obniżenia stężeń tych jonów w surowicy krwi. Po kilku tygodniach ekspozycji organizmu na wysokie dawki aldosteronu dochodzi do wzrostu stężenia parathormonu oraz do istotnego obniżenia gęstości mineralnej i wytrzymałości kości. Blokada receptorów mineralokortykoidowych może hamować rozwój osteoporozy.
6. Zaburzenia metabolizmu aldosteronu
6.1. Hiperaldosteronizm pierwotny
Hiperaldosteronizm pierwotny, znany także jako zespół Conna, to stan spowodowany nadmierną produkcją aldosteronu w obrębie kory nadnerczy. Jego przyczyną jest najczęściej obustronny przerost tych gruczołów lub gruczolaki. Rzadziej hiperaldosteronizm pierwotny pojawia się na skutek nowotworu kory nadnerczy lub zaburzeń genetycznych. Poziom aldosteronu wzrasta niezależnie od aktywności układu renina-angiotensyna i nie podlega hamowaniu po obciążeniu sodem.
Podstawowym objawem hiperaldosteronizmu pierwotnego jest nadciśnienie tętnicze. Występuje ono na skutek działania aldosteronu na gospodarkę wodno-elektrolitową oraz nadwrażliwości naczyń krwionośnych na hipotensyjne działanie angiotensyny II. U chorych z hiperaldosteronizmem pierwotnym powikłania narządowe są jednak o wiele bardziej zaawansowane niż u chorych z pierwotnym nadciśnieniem. Pojawiają się znaczne uszkodzenia śródbłonka naczyń. Dochodzi do przerostu lewej komory serca, zwiększenia grubości ścian dużych tętnic, nadmiernej sztywności naczyń krwionośnych i albuminurii. U niektórych pacjentów powstają torbiele w nerkach. Dodatkowo u chorych z gruczolakiem występuje zasadowica hipokaliemiczna, czyli zakłócenie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.
W leczeniu hiperaldosteronizmu pierwotnego stosuje się preparaty będące antagonistami aldosteronu, m.in. spironolakton i eplerenon. Blokują one receptory aldosteronowe i tym samym zmniejszają stężenie hormonu we krwi. Ponadto spironolakton zapobiega znacznej utracie potasu z moczem. Nieleczony hiperaldosteronizm pierwotny prowadzi do uszkodzeń w obrębie układu krążenia, nadciśnienia tętniczego, zwiększenia retencji sodu i niedoboru potasu.
6.1.1. Rodzinny hiperaldosteronizm typu I
Rodzinny hiperaldosteronizm typu I jest bardzo rzadką chorobą genetyczną dziedziczoną autosomalnie dominująco. Dochodzi w niej do zmutowania dwóch genów. Pierwszy z nich to gen CYP11B1 kodujący syntazę aldosteronu. Drugi z genów nosi nazwę CYP11B2. Koduje on 11-hydroksylazę, która z kolei przekształca 11-deoksykortyzol w kortyzol. Choroba ta występuje u 1% pacjentów z pierwotnym hiperaldosteronizmem. Jest to odmiana hiperaldosteronizmu poddającego się leczeniu glikokortykosteroidami (ang. glucocorticoid-remediable aldosteronism, GRA). Oznacza to, że podanie glikokortykosteroidów hamuje wytwarzanie aldosteronu.
Pierwsze objawy choroby pojawiają się we wczesnym dzieciństwie. Choroba ma ciężki przebieg, zwłaszcza u osób płci męskiej. Występują groźne powikłania narządowe, m.in. udary mózgu. U niektórych pacjentów występują prawidłowe wartości ciśnienia, mimo stwierdzonego nadmiernego wydzielania aldosteronu. Są to osoby będące nosicielami mutacji wadliwych genów. Obraz kliniczny może być jednak różny u nosicieli zmutowanego genu w obrębie jednej rodziny.
6.1.2. Rodzinny hiperaldosteronizm typu II
Rodzinny hiperaldosteronizm typu II jest chorobą dziedziczoną w sposób autosomalny dominujący. W przebiegu tego zespołu może dojść zarówno do rozwoju gruczolaka kory nadnerczy, jak i do obustronnego przerostu tego gruczołu. Po podaniu glikokortykosteroidów nie stwierdza się zahamowania nadmiernego wytwarzania aldosteronu.
Nie występują mutacje genów CYP11B1 i CYP11B2. Prawdopodobnie za rozwój tej odmiany hiperaldosteronizmu odpowiada mutacja niezidentyfikowanego jeszcze genu, zlokalizowanego na chromosomie 7. Choroba ta może być także związana z mutacjami w obrębie wielu genów, co wpływa na skomplikowany obraz kliniczny. Objawy rodzinnego hiperaldosteronizmu typu II są zbliżone do nie uwarunkowanego genetycznie pierwotnego hiperaldosteronizmu.
Uważa się, że rozpoznanie rodzinnego hiperaldosteronizmu typu II u pacjenta stanowi potwierdzenie pierwotnego hiperaldosteronizmu u co najmniej jego dwojga krewnych. Diagnoza jest jednocześnie wykluczeniem pierwotnego hiperaldosteronizmu typu I. Rodzinny hiperaldosteronizm typu II należy podejrzewać u osób, u których rozpoznano pierwotny hiperaldosteronizm, stwierdzono rodzinne występowanie pierwotnego hiperaldosteronizmu oraz wykluczono pierwotny hiperaldosteronizm typu I.
6.2. Hiperaldosteronizm wtórny
Hiperaldosteronizm wtórny polega na nadmiernym wzroście stężenia aldosteronu w osoczu i tkankach, m.in. w tkance tłuszczowej. Nie ma związku z pierwotnym wydzielaniem aldosteronu w nadnerczach.
Hiperaldosteronizm wtórny pojawia się najczęściej na skutek zaburzeń pracy układu reninowo-angiotensywnego, a także w wyniku zawału serca, w przebiegu marskości wątroby z wodobrzuszem czy w ostrej fazie nadciśnienia tętniczego. Zdarza się, że wtórny hiperaldosteronizm powstaje na skutek słabego dopływu krwi do nerki. Może to być spowodowane zbyt małą objętością płynów ustrojowych lub zwężeniem tętnicy nerkowej. Aldosteron może być też uwalniany przez tkankę nowotworową położoną poza nadnerczami. U kobiet czasowy wtórny hiperaldosteronizm może pojawić się podczas przyjmowania estrogenów.
Głównym objawem wtórnego hiperaldosteronizmu jest oporne na leczenie nadciśnienie tętnicze. Mogą też pojawić się obrzęki pochodzenia wątrobowego, niskie stężenie potasu we krwi oraz utrata tego pierwiastka z moczem. W leczeniu hiperaldosteronizmu wtórnego dąży się do eliminacji przyczyny jego powstania. U pacjentów ze zwężeniem tętnicy nerkowej przeprowadza się zabieg angioplastyki. Spośród środków farmakologicznych stosuje się potas oraz spironolakton.
6.3. Hipoaldosteronizm pierwotny
Hipoaldosteronizm polega na obniżonym wydzielaniu aldosteronu. Do najważniejszych przyczyn hipoaldosteronizmu pierwotnego należą pierwotna niedoczynność kory nadnerczy o różnej etiologii, wrodzone defekty syntezy steroidów nadnerczowych (m.in. niedobór syntazy aldosteronu), działanie inhibitorów steroidogenezy (np. ketokonazolu czy mitotanu), a także obustronne usunięcie nadnerczy (adrenalektomia). Konsekwencją niedoboru aldosteronu jest zwiększona utrata sodu z moczem. W terapii pacjentów z hipoaldosteronizmem pierwotnym podstawowe zastosowanie ma fludrokortyzon, a w stanach zagrożenia życia – hydrokortyzon.
6.4. Hipoaldosteronizm wtórny
Przyczyną hipoaldosteronizmu wtórnego jest zahamowanie czynności układu renina–angiotensyna–aldosteron. W patomechanizmie tego zaburzenia biorą udział niektóre leki stosowane w celu obniżenia syntezy aldosteronu. Należą do nich inhibitory konwertazy angiotensyny czy też leki hamujące wydzielanie reniny. Do leków mogących wywołać czasowy hipoaldosteronizm wtórny należą także niesteroidowe leki przeciwzapalne, cyklosporyna, beta-blokery czy heparyna. Objawy hipoaldosteronizmu mogą wystąpić również w przypadku przedawkowania blokerów receptora aldosteronu.
6.5. Hipoaldosteronizm rzekomy
Hipoaldosteronizm rzekomy, zwany także pseudohipoaldosteronizmem, to stan, w którym dochodzi do niewrażliwości tkanek docelowych na działanie mineralokortykosteroidów. Przyczyną tego zaburzenia mogą być defekty genetyczne (wówczas ma on charakter trwały), bądź też patologie w obrębie układu moczowego (wówczas zjawisko to jest chwilowe i zazwyczaj odwracalne). Wśród postaci uwarunkowanych genetycznie wyróżnia się hipoaldosteronizm rzekomy typu I i hipoaldosteronizm rzekomy typu II.
6.5.1. Hipoaldosteronizm rzekomy typu I
Hipoaldosteronizm rzekomy typu I to choroba genetyczna dziedziczona autosomalnie recesywnie. Mutacje dotyczą receptorów dla mineralokortykosteroidów (tzw. postać nerkowa) lub kanału sodowego ENaC (tzw. postać wielonarządowa).
W hipoaldosteronizmie rzekomym typu I stwierdza się wysokie stężenie aldosteronu w osoczu i podwyższoną aktywność reniny. Przebieg kliniczny postaci nerkowej może być bardzo zróżnicowany. Niektórzy pacjenci mają nie mają w ogóle objawów, u innych możliwe są okresy remisji. W terapii stosuje się suplementację chlorku sodu (NaCl) lub wodorowęglanu sodu (NaHCO3 ). Zazwyczaj około drugiego roku życia dochodzi do samoistnej normalizacji stężeń elektrolitów w osoczu, z jednoczesnym wysokim poziomem aldosteronu. Przebieg wielonarządowej postaci tej choroby jest na ogół cięższy i nie obserwuje się samoistnej poprawy w okresie wczesnego dzieciństwa.
Chwilowy hipoaldosteronizm rzekomy typu I może pojawić się u pacjentów leczonych antybiotykami w wyniku zakażeń układu moczowego lub na skutek leczenia chirurgicznego nefropatii. Oporność cewek nerkowych na aldosteron ustępuje zwykle zaraz po wyleczeniu. Niekiedy jednak dochodzi do powstania trwałej oporności na aldosteron u pacjentów po ciężkich zabiegach chirurgicznych.
6.5.2. Hipoaldosteronizm rzekomy typu II
W hipoaldosteronizmie rzekomym typu II przyczyną są mutacje kinaz serynowo-treoninowych (WNK1 i WNK4). Kinazy te regulują aktywność kotransportera sodowo-chlorkowego i kanału potasowego ROMK. Hipoaldosteronizm rzekomy typu II spowodowany jest pierwotnym defektem cewkowym, prowadzącym do nadmiernej reabsorpcji chlorku sodu z jednoczesnym zwiększeniem objętości płynu pozakomórkowego. W przebiegu choroby obserwuje się zaburzenia gospodarki sodowej.