Inozytol to związek organiczny z grupy alkoholi polihydroksylowych, który w ograniczonych ilościach może być syntetyzowany w organizmie, głównie w sercu, nerkach i mózgu. Klasyfikowany jest jako modulator ośrodkowego układu nerwowego, gdyż jego suplementacja skutkuje regulacją gospodarki neurofizjologicznej. Ponadto inozytol wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu krwionośnego, gdzie kontroluje profil lipidowy i stężenie glukozy.
Inozytol czasami jest nazywany “witaminą B8”, ponieważ początkowo był zaliczany do witamin z grupy B. Jednak klasyfikacja ta jest niepoprawna, gdyż w toku badań dowiedziono, że wszystkie witaminy z grupy B są związkami azotowymi, zaś inozytol azotu nie zawiera. Dodatkowo organizm ludzki jest zdolny do samodzielnej syntezy tego związku. Zatem z naukowego punktu widzenia nie jest witaminą, lecz substancją witaminopodobną – pseudowitaminą.
Inozytol jest związkiem organicznym, zaliczanym do grupy alkoholi polihydroksylowych. Określany jest mianem witaminy B8, aczkolwiek zaliczanie inozytolu do tej klasy substancji nie jest poprawne. Organizm jest w stanie bowiem sam, w ograniczonych ilościach, go syntetyzować, co zasadniczo kłóci się z definicją witaminy. Pod względem budowy chemicznej jest to cykliczny alkohol sześciowęglowy, analog glukozy, o takim samym wzorze sumarycznym jak ten cukier. Dodatkowo inozytol charakteryzuje się słodkim smakiem. Związek ten posiada 6 reszt wodorotlenowych, a ich epimeryzacja sprawia, że może on występować w postaci 9 izomerów, przy czym najbardziej popularnym jest mio-inozytol (MI) i ta forma jest najczęściej spotykana w przyrodzie. MI to postać inozytolu, w której reszty hydroksylowe przy atomach węgla 1, 2, 3 i 5 znajdują się po tej samej stronie pierścienia, natomiast przy atomach C4 i C6 po jego przeciwnej stronie. Obecność grup -OH warunkuje ponadto znakomitą rozpuszczalność inozytolu w wodzie.
Odkrycia inozytolu dokonał niemiecki chemik Justus von Liebig w roku 1848, kiedy to prowadził badania moczu osób cierpiących na cukrzycę. W tamtych czasach jednak nie zdawano sobie sprawy z tego jak ważna rolę pełni w organizmie witamina B8. W efekcie dopiero po upływie niemal 100 lat, dokładnie w roku 1941, udało się określić udział inozytolu w procesach metabolicznych. Funkcje te opisane zostały w dziełach dwóch uczonych o nazwiskach Gavin i McHenry.
Synteza tej witaminy ma miejsce głównie w mózgu, nerkach i wątrobie. Pozostałe organy są w nią zaopatrywane wraz z przepływającą krwią. Do organizmu może być również dostarczana z pożywieniem, a jej największą przyswajalność z przewodu pokarmowego obserwuje się w jelicie cienkim i grubym. Następnie jest gromadzona w ośrodkowym układzie nerwowym, komórkach mięśniowych serca i mięśni szkieletowych, a także w kościach i gonadach. Aby jednak witamina B8 z pokarmu mogła być wykorzystana, niezbędna jest obecność enzymu zwanego frytazą, występującego w kosmkach i soku jelitowym. Ponadto wchłanianie inozytolu jest efektywniejsze jeżeli jednocześnie zaspokojone zostaje zapotrzebowanie na inne witaminy z grupy B.
Inozytol często nazywany jest “witaminą dobrego samopoczucia”, gdyż jego wpływ na układ nerwowy w szczególności wiąże się ze stabilizacją nastroju. Działanie tej substancji polega na uwrażliwianiu receptorów układu serotoninergicznego. Jej niedobór natomiast skutkuje głównie negatywnymi zmianami na tle psychicznym. Osoby, u których poziom inozytolu jest niski, odczuwają niepokój, często są nerwowe, a czasami nawet doświadczają ataków paniki. Niedobór jest szkodliwy przede wszystkim dla mężczyzn, ponieważ w wielu przypadkach prowadzi do ich impotencji, a także bezpłodności. Ponadto witamina B8 jest ważnym składnikiem płynów ustrojowych, glikolipidów, glikoproteidów oraz wchodzi w skład błon komórkowych. Jest to czynnik lipotropowy (odpowiada za proces spalania tłuszczów w wątrobie) i uczestniczy w procesie miogenezy, czyli powstawaniu włókien mięśniowych.
Inozytol jest modulatorem pracy ośrodkowego układu nerwowego. Udowodniono, że jego suplementacja wpływa korzystnie na przekaźnictwo neurochemiczne w mózgu. Jego rola w tym zakresie polega na stymulowaniu syntezy niektórych neuroprzekaźników, ograniczenie ich wychwytu zwrotnego, a także naśladowanie ich działania i uwrażliwianie odpowiednich receptorów. Ponadto witamina B8 kontroluje poziom cukru i lipidów we krwi, przeciwdziałając tym samym poważnym chorobom układu sercowo-naczyniowego. Inozytol działa również jako anabolik, co determinuje jego popularność wśród sportowców. Wykorzystywany jest także z powodzeniem w terapii zespołu policystycznych jajników, jako naturalna alternatywa dla leczenia hormonalnego.
Pomimo tego, że inozytol jest syntetyzowany naturalnie w organizmie człowieka, warto uzupełniać jego zasoby stosując odpowiednią dietę (pokarmy z wysoką zawartością witaminy B8) bądź suplementację. Najbogatszym źródłem tej substancji są owoce cytrusowe, produkty pełnoziarniste, orzeszki ziemne, nasiona (w tym głównie kiełki pszenicy), a także rośliny strączkowe (przede wszystkim fasola) i drożdże. Warto także pamiętać, aby unikać półproduktów czy potraw przygotowywanych w mikrofalówce, gdyż zazwyczaj są one pozbawione naturalnych składników. Odpowiednio zrównoważona dieta pozwala dostarczyć do organizmu ok. 1 g inozytolu, co wystarcza na pokrycie dziennych wymogów. Ważne jest także to, że zapotrzebowanie zmienia się w różnych sytuacjach, np. osoby żyjące w ciągłym stresie muszą zadbać o jego większa podaż. Ze względu natomiast na fakt, iż substancja ta jest dobrze rozpuszczalna w wodzie, przy nadmiernej ilości przyjmowanych płynów może być z nimi usuwana z organizmu, a wtedy także warto jest pomyśleć o dodatkowej suplementacji.
W ośrodkowym układzie nerwowym odnotowano dość wysokie stężenie inozytolu. Udowodniono, że odgrywa on kluczową rolę w procesie przekazywania informacji pomiędzy neuronami, a dzięki temu umożliwia także utrzymanie zdrowia i komfortu psychicznego.
Inozytol uważany jest za jeden z najlepszych środków ograniczających niepokój i redukujących częstotliwość napadów paniki. Ponadto jest to substancja pochodzenia naturalnego, która jest także syntetyzowana w ludzkim organizmie, a nadmiar jest usuwany na bieżąco wraz z moczem. W efekcie suplementacja nie wiąże się z występowaniem negatywnych efektów ubocznych.
Witamina B8 oddziałuje na receptory układu GABA-ergicznego, zwiększając ich wrażliwość. W rezultacie możliwe jest lepsze tłumienie lęku i niepokoju. Ponadto inozytol określony został jako substancja GABA-mimetyczna, co oznacza, że może on naśladować funkcje tego neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym, a tym samym pomagać w większym stopniu eliminować zbędne impulsu nerwowe i ograniczać nadmierne pobudzenie. Udowodniono, że suplementacja inozytolu skutkuje znaczną poprawą komfortu psychicznego i większym opanowaniem.
Za odczuwanie lęku i ogólne przygnębienie odpowiedzialne jest również zmniejszenie stężenia serotoniny w mózgu. Badania wykazały, że stosowanie inozytolu poprawia gospodarkę tego neurotransmitera, ponieważ uwrażliwia jego receptory, a dodatkowo działa jako selektywny inhibitor jego wychwytu zwrotnego (SSRI, ang. Selective Serotonin Reuptake Inhibitor). W efekcie aktywność serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym jest zrównoważona, co skutkuje ogólną poprawą samopoczucia.
Serotonina jest neuroprzekaźnikiem regulującym rytm okołodobowy. Oznacza to, że pozwala ona cieszyć się dobrym nastrojem i energią w ciągu dnia, w nocy natomiast odpowiada za właściwy i regenerujący odpoczynek. Serotonina jest prekursorem koniecznym do syntezy melatoniny, nazywanej potocznie hormonem dobrego snu. Suplementacja inozytolu skutkuje zwiększeniem poziomu neurotransmitera serotoninowego, a tym samym i melatoniny, przekłada się więc na łatwiejsze zasypianie, niewybudzanie się w ciągu nocy oraz właściwą resynchronizację mózgu podczas snu.
Wykorzystanie inozytolu w celu leczenia depresji stało się powszechne w momencie, gdy udowodniono, że na ten rodzaj zaburzenia psychicznego znacznie częściej cierpią osoby, u których stężenie witaminy B8 we krwi jest niskie. Według opinii pacjentów ze zdiagnozowana depresją, stosujących terapię tą substancją wynika, że łagodzi ona wahania nastrojów, przeciwdziała ogólnemu zmęczeniu i zwiększa motywację do działania. Ponadto ochotnicy uczestniczący w próbie klinicznej potwierdzili znaczną poprawę ich komfortu psychicznego oraz bardziej pozytywne postrzeganie otaczającego ich świata. Przyczyną depresji jest najczęściej zmniejszenie aktywności serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym. Z kolei dzięki temu, że inozytol reguluje gospodarkę neurochemiczną tego neurotransmitera, to ma potencjalne zastosowanie w leczeniu depresji.
W jednej z przeprowadzonych prób klinicznych wykazano, że suplementacja inozytolu w dawce 12 gram dziennie, może być skuteczną terapią w celu łagodzenia objawów zaburzenia afektywnego dwubiegunowego. W trakcie badania w przeciągu 6 tygodni zauważono redukcję częstotliwości objawów o 17,4%.
Według badań przeprowadzonych przez brytyjskich naukowców z Uniwersytetu w Manchesterze, objawy schizofrenii mogą być z powodzeniem redukowane poprzez suplementację witamin z grupy B, w tym głównie witaminę B6, B8 i B12. Wyniki ich prób klinicznych zostały opublikowane w “Psychological Medicine”. Uczestniczyło w nich łącznie 832 pacjentów i zauważono, że jednoczesne przyjmowanie inozytolu z lekami przeciwko chorobie daje dużo lepsze efekty niż przy stosowaniu wyłącznie terapii farmakologicznej. Naukowcy przekonują także, że skuteczność włączania witamin B do leczenia tego zaburzenia psychicznego umożliwia osiągnięcie najbardziej spektakularnych rezultatów, gdy zrobi się to we wczesnej fazie choroby.
Inozytol jest wyjątkowo skutecznym środkiem redukującym objawy bulimii, czyli zaburzenia odżywiania, które polega na nadmiernym objadaniu się, a następnie na powodowaniu wymiotów. Choroba ta ma podłoże psychiczne i jest bardzo często związana z depresją. Udowodniono, że duża ilości witaminy B8 (ok. 18 g) może być wykorzystywana w terapii tego schorzenia. Wykazano także, że na leczenie inozytolem lepiej reagują kobiety niż mężczyźni.
Inozytol jest substancją dość często wykorzystywaną przy produkcji preparatów wspomagających odchudzanie. Wyniki przeprowadzonych badań sugerują bowiem, że jej suplementacja przyspiesza metabolizm tłuszczów. Próba kliniczna wykonana w 1994 roku udowodniła właściwości lipotropowe inozytolu, które odnoszą się głównie do rozkładu lipidów w wątrobie.
W suplementach ułatwiających utratę zbędnych kilogramów inozytol jest często parowany z choliną. Połączenie to ma na celu usprawnienie procesu usuwania lipidów z wątroby, a tym samym przeciwdziała nadmiernemu stłuszczeniu organu. Wyniki najnowszych badań pokazują, że przyjmowanie inozytolu z choliną może redukować poziom triglicerydów we krwi, przede wszystkim w organizmie kobiet. Ponadto, suplementacja skutkuje zwiększeniem poziomu dobrego cholesterolu (HDL, ang. high density lipoprotein) o ok. 22% oraz redukcją stężenia złego cholesterolu (LDL, ang. low density lipoprotein) o ok. 15%. Inozytol w organizmie pomaga więc regulować profil lipidowy i jest powszechnie wykorzystywany w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego (np. miażdżyca).
Udowodniono, że inozytol swoim działaniem naśladuje insulinę, czyli hormon anaboliczny. Dzięki temu witamina B8 jest często wykorzystywana przez kulturystów oraz przez innych sportowców. Dzięki temu, że inozytol nasila anabolizm, jego suplementacja zwiększa wytrzymałość oraz pomaga na szybszy wzrost masy mięśniowej. Dodatkowo udowodniono, że przyjmowanie inozytolu wzmaga absorpcję kreatyny, czyli kolejnego, bardzo cennego w świecie sportowców składnika, odpowiedzialnego za magazynowanie energii w mięśniach.
Wiele niezależnych prób klinicznych wykazało, że przyjmowanie inozytolu skutkuje zwiększeniem wrażliwości na insulinę. Ten efekt działania może być wyjątkowo korzystny dla diabetyków, a także dla osób, cierpiących z powodu insulinooporności. Insulina jest bowiem hormonem odpowiedzialnym za regulację poziomu cukru we krwi. Zmniejszona wrażliwość organizmu na insulinę pojawia się bardzo często u osób z nadwagą i otyłością i jest u nich główną przyczyną rozwoju cukrzycy typu 2. Suplementacja inozytolu ma więc podwójną korzyść, gdyż z jednej strony zapobiega cukrzycy, a z drugiej wspomaga terapię stosowaną w przypadku tego schorzenia.
Zespół policystycznych jajników (PCOS, ang. Polycystic Ovarian Syndrome) jest jedną z najczęstszych przyczyn zaburzeń miesiączkowania, a tym samym bezpłodności u kobiet w wieku rozrodczym. Na podstawie wielu badań naukowych udowodniono, że w przypadku tej dolegliwości wyjątkowo dobre rezultaty osiągane są przy zastosowaniu terapii inozytolem. Jak wynika z opublikowanych danych, witamina B8 redukuje ilość cykli bezowulacyjnych, przywracając tym samym prawidłową czynność jajników oraz ułatwia dojrzewanie komórek jajowych.
Ponadto chorobie tej towarzyszy zwiększone stężenie insuliny i związana z tym insulinooporność. Wysoki poziom tego hormonu wzmaga syntezę androgenów (hormonów męskich) w jajnikach kobiet. Hiperandrogenizm z kolei odpowiada za brak owulacji i zaburzeń miesiączkowania. Stosowanie inozytolu zwiększa wrażliwość komórek na insulinę, a tym samym przeciwdziała niekorzystnym zmianom wynikającym z insulinooporności.
Stosowanie inozytolu w terapii zespołu policystycznych jajników jest naturalną alternatywą dla leczenia hormonalnego, które w odróżnieniu od tej drugiej metody nie wiąże się z występowaniem skutków ubocznych. Wielu lekarzy uważa, że terapia inozytolem jest najlepszym, a zarazem najłagodniejszym sposobem na redukcję objawów PCOS.
Nie masz dostępu do tych treści
Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik,
aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej.
Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.