Urydyna

1.1. Historia i pochodzenie

Urydyna jest związkiem organicznym z grupy nukleozydów, wchodzących w skład kwasów nukleinowych. W ograniczonych ilościach nukleozyd ten wytwarzany jest w wątrobie, jednakże w większości przypadków konieczne jest jego dostarczanie z zewnątrz. Pod względem budowy chemicznej cząsteczka urydyny składa się z zasady pirymidynowej (uracyl), która połączona jest wiązaniem β-N-glikozydowym z rybozą (cukier pięciowęglowy). Nukleozyd ten jest jednym z podstawowych komponentów RNA, gdzie jest w stanie parować się z cząsteczką adenozyny poprzez utworzenie dwóch wiązań wodorowych.

Urydyna pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, pozwalając tym samym na prawidłowy przebieg zachodzących w nim przemian metabolicznych. Po pierwsze uczestniczy ona w transformacjach galaktozy, czyli bardzo ważnego cukru, który obok glukozy i fruktozy jest źródłem paliwa komórkowego. W organizmie nie istnieją jednak szlaki metaboliczne, w których galaktoza może być bezpośrednio wykorzystywana. Cukier ten musi zostać najpierw przekształcony w glukozę, która następnie rozkładana jest w glikolizie. Transformacja galaktozy do glukozy możliwa jest właśnie dzięki urydynie. Ponadto w roku 1957 argentyński lekarz i biochemik Luis Federico Leloir odkrył, że nukleozyd ten w postaci glukozodifosforanu urydyny (UDP-glukoza) jest donorem cząsteczek glukozy wykorzystywanych w syntezie glikogenu.

Urydyna jest również niezbędna w procesie powstawania fosfatydylocholiny, w związku z czym pośrednio przyczynia się do utrzymania układu nerwowego w odpowiedniej kondycji oraz uczestniczy w powstawaniu nowych połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi. Jako składnik RNA, urydyna jest dodatkowo odpowiedzialna za zdolności poznawcze, np. proces zapamiętywania wymaga dużej ilości kwasu rybonukleinowego, który odpowiada za translacje białek synaptycznych.

Urydyna na rynku dostępna jest w kilku formach, różniących się między sobą biodostępnością. Najlepiej przyswajalna jest triacteylourydyna (TAU), która dodatkowo jest doskonale rozpuszczalna w tłuszczach. Kolejna forma to monofosforan urydyny (UMP), czyli nukleotyd urydyny, w którym do pierścienia rybozy przyłączona jest reszta fosforanowa. UMP odznacza się większą biodostępnością od czystej postaci urydyny oraz mniejszą od TAU.

1.2. Klasyfikacja

Urydyna jest związkiem organicznym z grupy nukleozydów, który wchodzi w skład kwasu rybonukleinowego i pełni ważną rolę w prawidłowo funkcjonującym układzie nerwowym. W organizmie wykorzystywana jest do produkcji fosfatydylocholiny, przez co pośrednio przyczynia się do wzrostu poziomu acetylocholiny w ośrodkowym układzie nerwowym. Udowodniono także, że jest to substancja, którą z powodzeniem można stosować w celu leczeniu anemii.

1.3. Występowanie

Pomimo tego, że synteza urydyny ma miejsce w wątrobie człowieka, dla utrzymania prawidłowego stężenia tego nukleozydu w organizmie konieczne jest jego suplementowanie, bądź stosowanie odpowiedniej diety. Urydynę znaleźć można w takich pokarmach, jak: owies, wątroba (wołowa i wieprzowa), drożdże piowowarskie, piwo, ryby czy warzywa, wśród których na szczególną uwagę zasługują: pieczarki i brokuły. Dość znaczną ilość urydyny zawiera także mleko matki, które jest podstawowym źródłem składników odżywczych dziecka, zapewniającym mu prawidłowy rozwój.

2.1. Układ nerwowy

Na podstawie badań udowodniono, że stosowanie urydyny z jednoczesną suplementacją DHA i choliny skutkuje zwiększeniem liczby połączeń synaptycznych w mózgu, a tym samym poprawia jego neuroplastyczność. Ponadto urydyna w organizmie pośrednio wpływa na wzrost ilości produkowanej acetylocholiny oraz uwalnianej dopaminy.

2.1.1. Pamięć

W niezależnych badaniach przeprowadzonych zarówno na szczurach, jak i na ludziach udowodniono, że suplementacja urydyny znacznie przyspiesza proces zapamiętywania nowych informacji, a także ułatwia ich późniejsze odtworzenie. Ponadto stosowanie urydyny wraz z choliną polepsza głównie pamięć wzrokową oraz logiczne myślenie. Za efekt ten odpowiada zdolność urydyny do nasilania procesu powstawania nowych połączeń pomiędzy neuronami. W jednej z prób klinicznych wykazano nawet, że nukleozyd ten jest w stanie zwiększyć zdolności poznawcze u osobników z uszkodzonym hipokampem. Jak się więc okazuje urydyna oprócz usprawnienia procesów myślowych, przyspiesza również regenerację struktur mózgowych. Wynika to z faktu, iż nukleozyd ten jest wykorzystywany w organizmie do produkcji fosfatydylocholiny, która z kolei jest jednym z najważniejszych lipidów budujących błony biologiczne, w tym także komórek nerwowych.

Z fosfatydylocholiny w organizmie wytwarzana jest również acetylocholina, czyli jeden z głównych neuroprzekaźników pobudzających, odpowiadający za tempo pracy mózgu czyli za szybkość z jaką przetwarzane są docierające do niego informacje oraz łączone z tymi zapisanymi we wcześniejszych wspomnieniach. W efekcie wzrost poziomu fosfatydylocholiny skutkuje zwiększeniem produkowanej w mózgu acetylocholiny, a tym samym ułatwia proces zapamiętywania.

Zaburzenia gospodarki neuroprzekaźnika acetylocholinowego są jedną z głównych przyczyn powstawania choroby Alzheimera, której najbardziej dotkliwym objawem jest zapominanie. Przeprowadzone badania pokazują, że chorobie tej można zapobiec stosując właśnie urydynę.

2.1.2. Bezsenność

Próby kliniczne na szczurach wykazały, że suplementacja urydyny poprawia jakość odpoczynku nocnego. U gryzoni tych wykorzystano deprywację snu, a po podaniu urydyny odnotowano większą liczbę fal mózgowych o najmniejszej częstotliwości, które pojawiają się w chwili najgłębszego snu. Oznacza to, że stosowanie urydyny pozwala na lepszy wypoczynek nocny, podczas którego możliwe jest całkowite zregenerowanie sił i resynchronizacja mózgu.

2.1.3. Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane (SM, ang. sclerosis multiplex) jest bardzo poważną chorobą o podłożu neurologicznym, w przebiegu której dochodzi do stopniowego zaniku osłonek mielinowych komórek nerwowych, a tym samym niemożliwe jest przekazywanie sygnałów pomiędzy neuronami. Urydyna jest jednym z podstawowych składników mieliny, dlatego suplementacja tego nukleozydu powstrzymuje rozwój choroby. Udowodniono, że najlepsze efekty w tym przypadku otrzymuje się, gdy stosowany jest monofosforan urydyny (UMP).

2.1.4. Zaburzenie afektywne dwubiegunowe

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe to choroba maniakalno-depresyjna, która powstaje w następstwie dysfunkcji mitochondriów. Wykazano, że urydyna przeciwdziała zaburzeniom pracy tych struktur, a tym samym ogranicza ryzyko wystąpienia schorzenia. W jednym z badań, w którym uczestniczyli pacjenci ze zdiagnozowaną chorobą dwubiegunową, zauważono, że podawanie im urydyny w znacznym stopniu zmniejszyło u nich objawy depresji. Wyniki tej próby klinicznej sugerują więc, że oprócz zastosowania urydyny w profilaktyce choroby, nukleotyd ten jest wykorzystywany również w celu poprawy jakości życia pacjentów i redukcji negatywnych symptomów.

2.2. Układ krwionośny

Badanie, w której pacjentów ze zdiagnozowana anemią podzielono na dwie grupy, przy czym jednej podawano witaminę B12 wraz z urydyną, drugiej natomiast placebo, wykazało, że stosowanie nukleozydu w terapii tej choroby jest rozwiązaniem bezpiecznym oraz przynosi zadowalające rezultaty. Ochotnicy uczestniczący w tej próbie klinicznej po włączeniu urydyny do leczenia zgłaszali redukcję poziomu odczuwanego bólu, a także ograniczenie innych symptomów choroby i ogólną poprawę jakości życia.