Guduchi to roślina pochodząca z tropikalnych regionów Azji. W tradycji ajurwedyjskiej stosowano ją jako tonik wzmacniający siły fizyczne i intelektualne, a także wspomagający oczyszczanie organizmu. Współczesne badania naukowe potwierdziły jej skuteczność także jako środka wspierającego odporność i poprawiającego samopoczucie.
Guduchi przypisuje się nadnaturalne wręcz właściwości ochronne. Wiele z nich jest faktem, wiele niestety wyłącznie mitem. Podanie Tinospora cordifolia w przypadku ukąszenia przez węża raczej nie zaszkodzi, ale też wiele nie pomoże. Natomiast trzymanie go w domu, by zapobiec samym ukąszeniom węży i skorpionów jest równie skuteczne, co trzymanie w szafce suplementu mającego poprawić motywację.
Guduchi to roślina z rodziny miesięcznikowatych (Menispermaceae). Występuje dość powszechnie w tropikalnych częściach Azji: na subkontynencie indyjskim oraz w Chinach, Birmie, Bangladeszu i na Sri Lance, na terenach położonych między 300 a 1200 m n.p.m. Jest to pnący krzew, często osiągający znaczne rozmiary. Wytwarza długie, sięgające gruntu korzenie powietrzne, które z czasem przyrastają na grubość i drewnieją, przypominając łodygi, choć są pozbawione ulistnienia i zgrubień w odcinkach węzłowych. Młode łodygi mają zielonkawy kolor, starsze pokryte są szarą lub kremowo-białą korą o podłużnych lub spiralnych szczelinach. Ułożone naprzemianlegle liście proste osadzone są na ogonkach o długości ok. 15 cm. Ich blaszka o owalnym lub sercowatym kształcie ma wymiary ok 10-20 cm długości i 8-15 szerokości. Przecina ją 7 ułożonych promieniście nerwów. Kwiaty są rozdzielnopłciowe. Męskie zorganizowane są w grupy, żeńskie zaś rozłożone pojedynczo. Niewielkie owoce rosną pojedynczo bądź w grupach, po 2 lub 3. Gdy dojrzeją, przybierają intensywny czerwony lub pomarańczowy kolor.
Tradycyjna medycyna krajów Wschodu najczęściej wykorzystuje jako surowiec suszone pędy Guduchi, ale niekiedy także korzenie oraz liście. Ajurweda stosuje tę roślinę dla ochrony przed chorobami i truciznami oraz jako środek promujący siłę i witalność. Uważa się również, że stanowi swoisty tonik dla mózgu. Według legend jej trzymanie w domu zapobiega atakom węży i skorpionów. W klasycznych tekstach indyjskiego tradycyjnego systemu medycznego wymienia się Guduchi jako lek skuteczny w leczeniu trądu, astmy, anoreksji, żółtaczki, cukrzycy i dny moczanowej. Wskazuje się także na przydatność tej rośliny w leczeniu chorób skóry oraz jako afrodyzjak.
Wyniki badań naukowych udowodniły, że Tinospora cordifolia wykazuje działanie immunomodulacyjne – wzmacnia odporność na infekcje, a także łagodzi objawy alergii. Stymulując pracę wątroby i neutralizując wolne rodniki, przyczynia się do sprawniejszego usuwania z organizmu toksycznych związków chemicznych. Ma również właściwości nootropowe, gdyż wspomaga gospodarkę neuroprzekaźnikową, a tym samym – zdolności poznawcze. W ajurwedzie, ze względu na wielokierunkowe właściwości prozdrowotne, traktowana jest jako adaptogen.
Ustalenie, jakie związki chemiczne znajdują się w Guduchi, przez wiele lat było przedmiotem badań naukowych. Obecnie wiadomo, że w roślinie tej występują terpenoidy, alkaloidy, lignany, steroidy, glikozydy, alkaloidy, seskwiterpeny i olejki eteryczne. Do najważniejszych z nich należą:
Tinospora cordifolia zawiera również:
Wyniki badań przeprowadzonych z wykorzystaniem mysiego modelu wykazały, że doustne przyjmowanie ekstraktu z Tinospora cordifolia wpływa na neuroprzekaźnictwo dopaminergiczne w ośrodkowym układzie nerwowym. Ponieważ efekty suplementacji znikają po podaniu zwierzętom antagonisty receptora D2 (sulpirydu), prawdopodobnie to właśnie białko jest miejscem działania związków biologicznie czynnych zawartych w Guduchi. Naukowcy wnioskują, że w stopniu zależny od dawki zwiększają one powinowactwo receptora D2 do jego naturalnego liganda.
W innych analizach udowodniono, że Guduchi ma znaczenie także dla aktywności innych neuroprzekaźników z grupy monoamin. Jego związki biologicznie czynne wykazują bowiem aktywność inhibitorów monoaminooksydazy (MAO) typu A i B – enzymu unieczynniającego neuromediatory takie jak dopamina czy serotonina. Zanotowano, że zwiększenie ich stężenia osiągnięte w wyniku działania ekstraktu z T. cordifolia jest podobne jak w przypadku podawania zwierzętom imipraminy – trójpierścieniowego leku przeciwdepresyjnego, hamującego wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny.
Istnieją również dowody naukowe wskazujące na to, że biologicznie czynne związki zawarte w Guduchi mogą modulować neuroprzekaźnictwo GABA-ergiczne. W jednym z badań zaobserwowano, iż podanie baklofenu (agonisty receptora GABA-B) zmniejsza efektywność działania tej rośliny. Wyniki te sugerują, że Guduchi może obniżać stężenie GABA w ośrodkowym układzie nerwowym.
Doniesienia naukowe świadczą także o zdolności Tinospora cordifolia do intensyfikacji produkcji acetylocholiny w ośrodkowym układzie nerwowym. Dokładny mechanizm prowadzący do tego efektu nie jest jednak poznany.
Wyniki otrzymane w badaniach z wykorzystaniem szczurów (test zawieszenia za ogon i test wymuszonego pływania) wskazują na antydepresyjny potencjał Tinospora cordifolia. Najprawdopodobniej jest on związany ze zdolnością związków aktywnych zawartych w tej roślinie do podnoszenia stężenia neuroprzekaźników z grupy monoamin: dopaminy i serotoniny. Ich obniżony poziom w ośrodkowym układzie nerwowym przyczynia się do znacznego pogorszenia nastroju i często bywa obserwowany w przebiegu depresji. Także inne wyniki testów z wykorzystaniem modeli zwierzęcych potwierdzają, iż Guduchi może być skutecznym środkiem wspomagającym dobry nastrój.
Tradycyjne zastosowanie T. cordifolia w ajurwedzie obejmuje m.in. poprawę zdolności poznawczych. Współczesne badania naukowe potwierdziły potencjał tej rośliny jako środka wspomagającego pamięć. Testy z wykorzystaniem szczurów wykazały, że podawanie zarówno wodnych, jak i alkoholowych ekstrakty z Guduchi pozwala usprawnić proces uczenia się u tych zwierząt. Były one również skuteczne w przypadku deficytów poznawczych wywołanych poprzez podanie szczurom cyklosporyny. Analiza histopatologiczna ujawniła, iż zapobiegały one zmianom neurodegeneracyjnym powstającym pod wpływem tej substancji.
W innym eksperymencie badano wpływ Tinospora cordifolia na zmiany wywołane ostrą deprywacją snu. Warunki takie prowadzą do szerokiego spektrum zaburzeń nastroju, dysfunkcji poznawczych, a także upośledzają koordynację ruchową także u ludzi. Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem szczurów, które podzielono na trzy grupy. Pierwsza otrzymywała placebo, lecz pozwalano jej spać normalnie. Druga również otrzymywała placebo, ale poddano ją deprywacji snu. Trzecia grupa natomiast otrzymywała etanolowy ekstrakt z Guduchi i również pozbawiona była możliwości spania. Zwierzęta poddano serii testów behawioralnych, których wyniki pozwoliły stwierdzić, że T. cordifolia może być środkiem skutecznie wspomagającym zdolności poznawcze w okresie zbyt małej ilości snu. Zaobserwowano także, że u osobników przyjmujących ekstrakt ekspresja markerów stanu zapalnego i markerów apoptotycznych była znacznie mniejsza, niż u tych, które zostały pozbawione snu i otrzymywały jedynie placebo.
Istnieją także badania kliniczne, których wyniki pozwalają potwierdzić korzystne efekty suplementacji Guduchi. W jednym z nich 30 zdrowych ochotników w wieku od 18 do 30 lat przyjmowało dziennie 500 mg wodnego ekstraktu z tej rośliny lub placebo. Suplementacja trwała 21 dni. W celu oceny jej wpływu na zdolności poznawcze, ochotnicy poddani zostali serii testów badających zdolność do uczenia się, pamięć logiczną i pamięć werbalną. Osoby stosujące T. cordifolia osiągnęły znacznie lepsze rezultaty niż grupa przyjmująca placebo. Nie odnotowano też żadnych niepożądanych skutków ubocznych suplementacji. Korzystny efekt zaobserwowano też w innym badaniu, w którym roślinę tę wykorzystano jako środek poprawiający zdolności poznawcze u dzieci z zaburzeniami behawioralnymi i deficytami psychicznymi.
Wyniki licznych badań naukowych potwierdziły, że zawarte w Guduchi związki należące do alkaloidów, diterpenów, polisacharydów i białek wpływają stymulująco na układ odpornościowy. Mogą one oddziaływać na obecne na powierzchni makrofagów, pobudzając te komórki i zwiększając ich zdolność do fagocytozy. Naukowcy są zdania, że może to prowadzić do podniesienia odporności organizmu na infekcje, a także stanowić element profilaktyki nowotworów, gdyż usprawnia eliminację nieprawidłowych komórek. Udowodniono także, że jeden z polisacharydów, arabinogalaktan, wykazuje aktywność mitogenną w stosunku do limfocytów B. Nasilając ich namnażanie się, związek ten zwiększa intensywność odpowiedzi immunologicznej w przypadku ataku patogenów.
Podczas badań podawanie ekstraktów z Tinospora cordifolia pozwoliło poprawić odporność szczurów na infekcje bakteryjne (Escherichia coli, Staphylococcus aureus). U zwierząt obserwowano zwiększenie ilości limfocytów oraz aktywację makrofagów.
Wyniki badań naukowych świadczą również o potencjale Tinospora cordifolia jako środka łagodzącego objawy alergii. Testy kliniczne z udziałem pacjentów cierpiących na alergiczny nieżyt nosa wykazały, iż suplementacja 900 mg ekstraktu z tej rośliny na dobę przez okres 8 tygodni pozwala na znaczące całkowitą redukcję dolegliwości takich jak: kichanie (u 83% uczestników), katar (u 69%), niedrożność górnych dróg oddechowych (u 61%), swędzenie nosa (u 71%). Efektom tym towarzyszyło obniżenie liczebności neutrofilów i eozynofilów, a także całkowita nieobecność komórek kubkowych w wydzielinie z nosa.
W badaniach z wykorzystaniem świnek morskich, myszy i szczurów wykazano także, że wodny ekstrakt z łodygi Tinospora cordifolia jest w stanie łagodzić objawy astmy oskrzelowej oraz redukować liczebność nieprawidłowych komórek tucznych.
Przeciwzapalne działanie Tinospora cordifolia zostało udowodnione i wydaje się przydatne w leczeniu pacjentów cierpiących na reumatyczne zapalenie stawów, szczególnie w połączeniu z imbirem lekarskim (Zingiber officinale). W jednym z badań klinicznych suplementacja tych roślin trwająca przez 24 tygodnie pozwoliła na znaczną poprawę stanu zdrowia u 44% ochotników. Podobny efekt uzyskano w innym badaniu trwającym 6 tygodni: 43% uczestników zgłosiło złagodzenie objawów przekraczające 75%, zaś u pozostałych wynosiło ono co najmniej 25%.
Zmniejszenie odczynu zapalnego pod wpływem ekstraktu z Guduchi obserwowano także w innych badaniach. U szczurów za jego pomocą udało się znacząco zredukować proinflamacyjne działanie karageniny. W przypadku ostrego stanu zapalnego roślina ta okazała się nawet bardziej efektywna niż kwas acetylosalicylowy. Naukowcy przypuszczają, że jej właściwości mogą wynikać ze zdolności do hamowania cyklooksygenazy 1 i 2 (COX-1 i COX-2), podobnie jak dzieje się to w przypadku niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Wyniki licznych badań wykazały, iż Tinospora cordifolia może stanowić środek wspomagający profilaktykę przeciwmiażdżycową. Wynika to z wpływu tej rośliny na stężenie cholesterolu we krwi. Analiza przeprowadzona z wykorzystaniem szczurów z cukrzycą wywołaną przez podawanie alloksanu wykazała, że suplementacja ekstraktu z Guduchi przez okres 6 tygodni spowodowała znaczącą redukcję poziomu cholesterolu, zarówno w osoczu krwi, jak i w obrębie tkanek. Dodatkowo zaobserwowano, że u zwierząt tych poziom glukozy w osoczu krwi obniżył się do wartości bliskich normie dla osobników zdrowych. Redukcji uległo również stężenie wolnych kwasów tłuszczowych.
Wyniki badań z wykorzystaniem modeli zwierzęcych wskazują na hepatoprotekcyjny potencjał Tinospora cordifolia. Ekstrakt z tej rośliny zapobiega obumieraniu komórek wątroby wskutek działania tetrachlorku węgla. W testach in vitro wykazano również, że może on działać korzystnie w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B. U myszy suplementacja przez okres dwóch tygodni pozwoliła zwiększyć syntezę białka w wątrobie. Zaobserwowano także wzrost stężenia enzymów biorących udział w procesie oczyszczania organizmu z wolnych rodników: transferazy S-glutationu, peroksydazy glutationowej, reduktazy glutationowej, dysmutazy ponadtlenkowej i katalazy.
Podczas testów klinicznych pacjenci z zapaleniem wątroby przez 4 tygodnie przyjmowali 3 razy dziennie po 2000 mg ekstraktu z Guduchi. Porównanie wyników przed rozpoczęciem i po zakończeniu terapii wykazało znaczącą redukcję objawów choroby.
Wyniki testów in vitro świadczą o tym, że związki biologicznie aktywne zawarte w Guduchi mogą działać jako fitoandrogeny. Ekstrakt z tej rośliny wpływa bowiem na zwiększenie proliferacji komórek prostaty. Efekt ten jest całkowicie znoszony przez flutamid, który jest antagonistą receptora androgenowego. Obecnie nie są jednak dostępne rezultaty analiz z wykorzystaniem modeli zwierzęcych, które potwierdziłyby te właściwości Tinospora cordifolia. Wykazano jednak, że u szczurów roślina ta może wpływać na zmniejszenie masy jąder i obniżenie spermatogenezy.
| nazewnictwo |
|---|
| Nazwa polska: - |
| Nazwa zwyczajowa: Guduchi |
| Nazwa łacińska: Tinospora cordifolia |
| Inne nazwy: heart-leaved moonseed, giloy, makabuhay, Amrita, Giloe, Giloya, cinnodbhava, Tippa-teega, shindilakodi |
| Podstawowe korzyści |
|---|
| wsparcie pamięci i koncentracji |
| poprawa nastroju |
| zwiększenie odporności na infekcje |
| łagodzenie objawów alergii |
| stymulacja oczyszczania organizmu |
| Należy do kategorii |
|---|
