Rola oligodendrocytów w ośrodkowym układzie nerwowym jest niezwykle ważna dla prawidłowego funkcjonowania neuronów. Komórki te tworzą bowiem osłonki mielinowe, które chronią aksony i zwiększają wydajność przesyłania impulsów nerwowych. Utrata osłonki mielinowej generuje liczne problemy i jest charakterystyczna przede wszystkim dla stwardnienia rozsianego. Oligodendrocyty powstają ze specyficznych komórek progenitorowych. Jednakże mechanizmy molekularne regulujące ich homeostazę w dorosłym mózgu wciąż są słabo poznane.
Zespół naukowców z University of Buffalo zbadał zjawisko tzw. patologicznego spoczynku komórek progenitorowych oligodendrocytów. Ma ono miejsce, gdy komórki te stają się niezdolne do reagowania i wytwarzania oligodendrocytów w odpowiedzi np. na uraz, co jest kluczowym elementem patologicznych zmian w przebiegu stwardnienia rozsianego. Wyniki badań wykazały, że odpowiedzialna jest za to ekspresja genu kodującego czynnik transkrypcyjny PRRX1. Obecne badania dotyczące tej choroby koncentrują się głównie na środkach farmaceutycznych, które byłyby w stanie indukować różnicowania się komórek progenitorowych oligodendrocytów. Badacze z Buffalo skupili się jednak na innej koncepcji, w myśl której stan pacjentów można byłoby poprawić poprzez blokowanie patologicznego spoczynku.
“Pomysł, że patologiczny spoczynek progenitorów może zapobiec regeneracji w stwardnieniu rozsianym różni się od obecnych strategii przedklinicznych które trafiają do badań – mówi dr Fraser Sim, współautor badania – Stwierdziliśmy, że przełączenie tego genu może spowodować problemy w naprawie mieliny, blokując proliferację komórek progenitorowych oligodendrocytów, prekursorowych komórek macierzystych, odpowiedzialnych za całą regenerację mieliny w dorosłym mózgu.”
Wyniki otrzymane w badaniu z wykorzystaniem zwierzęcego modelu leukodystrofii, w przebiegu której mielina nie jest wytwarzana lub ulega zniszczeniu, pozwoliły stwierdzić że ekspresja PRRX1 wywołała patologiczny spoczynek także w przypadku przeszczepionych ludzkich oligodendrocytów, co uniemożliwiło sprawną regenerację mieliny. Z kolei inhibicja tego genu pozwoliła zapobiec wystąpieniu tego negatywnego efektu, także przy wpływie cytokin prozapalnych, w tym interferonu gamma, który reguluje ekspresję PRRX1.
Uzyskane przez naukowców z Buffalo wyniki otwierają nowy kierunek w badaniach nad możliwościami leczenia stwardnienia rozsianego. Być może dalsze odkrycia pozwolą na opracowanie środka farmakologicznego, który sprawnie przekroczy barierę krew-mózg i zapobiegnie ekspresji PRRX1, pozwalając tym samym na sprawną regenerację uszkodzonych osłonek mielinowych.
