Maca to gatunek rośliny korzeniowej z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Od tysięcy lat wykorzystywana jest w medycynie ludowej Peru. L. meyenii klasyfikowane jest jako roślina adaptogenna, której suplementacja skutkuje wzmocnieniem organizmu oraz poprawą zdolności przystosowawczych do zmiennych warunków środowiska zewnętrznego.
Korzeń Maca ma co najmniej 13 różnych odmian kolorystycznych. Najpopularniejsze z nich to żółta, czerwona i czarna. Różnią się między sobą nie tylko kolorem, lecz także wielkością i kształtem oraz właściwościami. Np. żółta najlepiej wpływa na płodność, podczas gdy czarna - na koncentrację i pamięć. Za różnice kolorystyczne korzeni odpowiedzialne są przede wszystkim antocyjany, barwniki roślinne, których kolor ulega zmianie w zależności od pH.
Maca (Lepidium meyenii) to roślina korzeniowa pochodząca z Ameryki Południowej, gdzie w stanie naturalnym występuje powszechnie w Andach na wysokości ok. 4000-4500 m n.p.m. Jest to jedna z nielicznych roślin rosnących tak wysoko, która przeznaczona jest do spożycia. Zasiedla tereny znajdujące się w ekstremalnych warunkach klimatycznych o glebach nieodpowiednich do wzrostu innych gatunków. Potrafi znieść ciężkie warunki środowiskowe – jest bardzo odporna na działanie silnego wiatru oraz na wpływ wysokich temperatur.
Roślina ta należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae) i rodzaju pieprzyc (Lepidium L.). Charakterystyczne są dla niej korzenie o twardej konsystencji i różnej barwie (od białej, kremowej, żółtej, czerwonej, jasnoszarej, fioletowej, aż do czarnej), kształtem przypominające połączenie rzodkiewki i czosnku. Są to części jadalne rośliny. Ponad ziemią wyrastają liście układające się w kształt rozety, osiągające wysokość do ok. 10-20 cm. Czasami w małych skupiskach wokół podstawy rośliny pojawiają się także kwiaty. Maca dojrzewa po upływie około 8 miesięcy od posadzenia.
Lepidium meyenii od tysięcy lat wykorzystywana jest w medycynie ludowej Peru. Według tej praktyki poleca się spożywanie korzenia Maca przede wszystkim w celu wzmocnienia organizmu, a także jako skuteczny środek zwalczający dokuczliwe objawy miesiączki i menopauzy. Od wieków popularne jest również stosowanie Maca, aby zwiększyć płodność ludzi i zwierząt. Inkowie trudniący się rolnictwem rozpoczęli wykorzystanie Maca około 2000 lat temu na terenach należących do San Blas oraz do Junin (obecnie Peru). Pierwsza pisemna relacja dotyczące używania rośliny pochodzi z 1553 roku. 100 lat później, czyli w roku 1653, hiszpański kapłan Cobo wskazał na jej zastosowanie jako środka stymulującego płodność. Do dnia dzisiejszego maca jest wykorzystywana przez ludność zamieszkującą centralne Andy jako codzienne źródło pożywienia. Do Europy około roku 1549 sprowadził ją kapitan de Soto, który to otrzymał ją w darze. Od tego momentu na kontynencie tym zyskuje coraz to większa popularność.
Maca klasyfikowana jest jako substancja o właściwościach adaptogennych, której suplementacja skutkuje wzmocnieniem organizmu oraz większymi zdolnościami przystosowania się do zmiennych warunków środowiska zewnętrznego. Bogactwo składników aktywnych sprawia, że jest to doskonały środek stosowany w profilaktyce chorób zwyrodnieniowych oraz neurodegeneracyjnych. Ponadto roślina ta wpływa na gospodarkę hormonalną, poprzez stymulowanie pracy poszczególnych gruczołów oraz przysadki mózgowej. Działanie to przekłada się również na odczuwanie komfortu psychicznego, gdyż pozwala np. łagodzić objawy menopauzy. Suplementacja pozwala także zachować zdrowy wygląd skóry oraz pomaga zwalczać m.in. uciążliwy trądzik.
Korzeń Maca jest bardzo bogatym źródłem aminokwasów, składników odżywczych, kwasów tłuszczowych, witamin i minerałów. Wyniki badań żywieniowych pokazują, że roślina ta zawiera: 59% węglowodanów, 10,2% białka i 8,5% błonnika (celuloza i lignina). Dokładny skład kształtuje się następująco:
Badania pokazały, że suplementacja Maca skutkuje wzrostem poziomu testosteronu, a tym samym ogranicza ryzyko wystąpienia przerostu gruczołu krokowego. Potwierdzono to w jednej z prób klinicznych, w której szczurom płci męskiej podawano ekstrakt Maca. Wyniki tych eksperymentów wskazują także, że roślina ta jest w stanie stymulować aktywność gruczołów, przez co reguluje poziom hormonów. Ponadto w profilaktyce prostaty duże znaczenie mają również związki z grupy antyoksydantów, których rola polega na zmiataniu wolnych rodników, ograniczając tym samym rozwój stanu zapalnego.
W 2006 roku przeprowadzono doświadczenie, w którym w warunkach klinicznych wywołano objawy menopauzy u gryzoni. Zaobserwowano wtedy, że podanie myszom ekstraktu Maca wpływa korzystnie na regulację poziomu ich hormonów płciowych. Wyniki tego badania przedstawiono w International of Biomedical Sciences i stały się one inspiracją dla kolejnych grup badawczych.
Taki efekt działania potwierdzono także 2 lata później. Na podstawie próby klinicznej przeprowadzonej w 2008 roku, której wyniki opublikowano na łamach Menopause, udowodniono, że przyjmowanie 3,5 g ekstraktu Maca dziennie przez kobiety po menopauzie ograniczyło u nich uciążliwe objawy pojawiające się w tym okresie, takie jak napady lęku czy depresja. Ochotniczki deklarowały także mniejszą dysfunkcję seksualną, co według naukowców ma związek ze zwiększeniem poziomu estrogenu.
Mieszkańcy Peru wykorzystują tę roślinę głównie w celu złagodzenia objawów miesiączki i menopauzy. Od lat ludność ta stosuję Maca w leczeniu zaburzeń hormonalnych, nieregularnych menstruacji, a także aby niwelować symptomy klimakterium (uderzenia gorąca, suchość pochwy i utrata energii). Przeprowadzone próby kliniczne potwierdziły, że pomimo tego, iż korzeń peruwiańskiego żeń-szenia nie zawiera fitohormonów, to jego zastosowanie w tym przypadku jest jak najbardziej wskazane.
Maca od bardzo dawna jest wykorzystywana przez rdzenną ludność zamieszkującą Andy jako środek wspomagający leczenie bezpłodności. Badania wykazały, że Maca wpływa korzystnie na przebieg spermatogenezy, a także na dojrzewanie komórek płciowych mężczyzn, przez co może znacząco zwiększać ilość produkowanych plemników. Naukowcy zainteresowani tą rośliną potwierdzili, że wiele lat temu peruwiańczycy nie cierpieli z powodu żadnych dysfunkcji seksualnych, gdyż L. meyenii było obecne w ich codziennej diecie.
Mechanizm tego działania nie został do końca poznany. Specjalista z tej dziedziny, Marc Sklar, za podstawę uważa jednak, że Maca reguluje pracę przysadki mózgowej, a tym samym kontroluje poziomu hormonów płciowych. Ponadto u osobników płci męskiej obserwuje się wzrost ilości produkowanej spermy, skrócenie czasu osiągnięcia erekcji, zwiększone libido oraz zwiększoną liczbę plemników w ejakulacie. U kobiet natomiast na wzrost płodności wpływa przede wszystkim redukcja poziomu lęku i niwelowanie objawów depresji, co znacznie ułatwia zajście w ciąże.
Naukowcy przekonują, że włączenie Maca do codziennej diety bądź suplementacja rośliny pozwalają utrzymać prawidłowy poziom funkcji poznawczych oraz przeciwdziałać niekorzystnym zmianom pojawiającym się wraz z wiekiem. Upośledzenie zdolności kognitywnych pojawiające się u osób starszych wynika z niewłaściwej pracy mitochondriów. Dysfunkcja tych struktur skutkuje zaburzeniem homeostazy komórek nerwowych i komunikacji międzyneuronalnej, w efekcie czego dochodzi do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak np. choroba Alzheimera czy Parkinsona. Maca stymuluje pracę mitochondriów, a tym samym przeciwdziała upośledzeniu zdolności poznawczych. Ten efekt działania został potwierdzony w jednej z prób klinicznych przeprowadzonych na myszach, którym podawano ekstrakt z rośliny przez pięć tygodni. Po tym czasie odnotowano znaczną poprawę w zakresie zapamiętywania oraz większą zdolność do koordynacji i wytrzymałość psychiczną gryzoni.
Udowodniono także, że peruwiański żeń-szeń nasila i przyspiesza przebieg neurogenezy, czyli stymuluje powstawanie nowych komórek nerwowych, a także połączeń pomiędzy nimi. W efekcie obserwuje się większą zdolność do przyswajania wiedzy, łatwiejsze zapamiętywanie, oraz wzrost inteligencji.
Suplementacja L. meyenii skutkuje zwiększoną zdolnością przystosowania się do niekorzystnych zmian środowiska zewnętrznego, w związku z czym roślina ta zaliczana jest do grupy adaptogenów. Ze względu na to, że Maca jest bogatym źródłem składników aktywnych, jej przyjmowanie pozwala na dostarczenie do organizmu wielu związków, które są niezbędne w okresach wzmożonego wysiłku zarówno psychicznego, jak i fizycznego.
Udowodniono ponadto, że roślina ta sprawdza się doskonale w terapii przewlekłego lęku oraz pomaga redukować poziom stresu, wynikający najczęściej ze zmiennych warunków środowiskowych. Najlepszym potwierdzeniem tego efektu działania jest to, iż NASA wpisała L. meyenii na listę suplementów niezbędnych dla amerykańskich astronautów i włączyła tę roślinę do ich codziennej diety, aby pomóc im przystosować się do niekorzystnych warunków. Maca nie tylko wzmacnia odporność, ale także zwiększa wrażliwość na przeżycia traumatyczne. Jest to roślina chętnie stosowana w stanach wyczerpania psychicznego, silnego rozdrażnienia i niepokoju, a także w okresach rekonwalescencji pacjentów. Wykazano również, że poprawia ona samopoczucie osób cierpiących na zespół chronicznego zmęczenia.
Wykazano, że peruwiański żeń-szeń posiada niewiarygodne właściwości przeciwzapalne, dzięki czemu suplementacja skutkuje znacznym zwiększeniem odporności organizmu oraz jego ogólnym wzmocnieniem. Ten efekt działania potwierdzono w badaniu przeprowadzonym w 2007 roku, w którym udowodniono, że obecne w roślinie składniki aktywne kontrolują profil lipidowy, metabolizm glukozy, a część z nich jest ponadto silnymi antyoksydantami. dzięki temu regularne stosowanie Maca zmniejsza ryzyko rozwoju dysfunkcji układu sercowo-naczyniowego, chorób serca bądź cukrzycy.
Dodatkowo przeprowadzone próby kliniczne sugerują, że Maca może przeciwdziałać osteoporozie u kobiet, którym usunięto jajniki bądź są po okresie przekwitania. W sytuacjach takich dochodzi do ograniczonej produkcji estrogenów, a tym samym mniej wapnia może być odkładanych w kościach. Dochodzi także do nasilenia procesów katabolicznych, skutkiem których jest utrata gęstości kości. Przyjmowanie peruwiańskiego żeń-szenia wpływa korzystnie na wzrost poziomu estrogenu, a tym samym zapobiega niekorzystnym zmianom w kościach. Ponadto suplementacja przeciwdziała powstawaniu ubytków w tkance chrzęstnej, przez co może być stosowana w profilaktyce zapalenia stawów.
Wielokrotne próby kliniczne wykazały, że Maca poprawia ukrwienie narządów płciowych, przez co posiada właściwości prolibidalne (afrodyzjak). Roślina ta wzmacnia aktywność seksualną zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, również poprzez stabilizację gospodarki hormonalnej obu płci. Dzięki temu, że nasila produkcję testosteronu i estrogenu nazywana jest czasami “peruwiańska viagrą”. Jej przyjmowanie jest jednak wolne od negatywnych skutków ubocznych.
Maca jest naturalnym środkiem pomagającym zachować zdrowy wygląd skóry. Udowodniono, że suplementacja sproszkowanego korzenia rośliny może być stosowana w celu leczenia trądziku, a nawet przewlekłej egzemy. Za efekt ten odpowiada najprawdopodobniej regulacja poziomu hormonów, gdyż właściwa praca gruczołów ma zasadnicze znaczenie dla kondycji skóry. Wpływ czynników środowiska zewnętrznego znacząco zaburza gospodarkę hormonalną, w efekcie czego na skórze mogą pojawić się zmiany chorobowe. Maca poprzez modulację pracy układu endokrynnego stymuluje produkcję kolagenu, pobudza wzrost włosów, zwiększa tolerancję na światło, poprawia nawilżenie skóry oraz leczy trądzik.
Maca jest bardzo często stosowana przez osoby aktywnie uprawiające sport. Udowodniono bowiem, że suplementacja tej rośliny dodaje energii, zwiększa wytrzymałość fizyczną, pozwala na szybszą regenerację organizmu oraz poprawia kondycję mięśni. Dla budowy masy mięśniowej szczególne znaczenie mają obecne w korzeniu Maca sterole roślinne, witamina C i wapń. Wysoka zawartość węglowodanów oraz alkaloidów sprawia natomiast, że jest to doskonałe źródło energii. W efekcie Maca uważana jest za “naturalny doping”, którego stosowanie nie wiąże się z występowaniem negatywnych skutków ubocznych, tak jak to ma miejsce w przypadku sterydów anabolicznych. Działanie to potwierdzono w jednym z badań, w którym myszy karmiono ekstraktem Maca. Po tygodniu eksperymentu, zauważono, że myszy z grupy badawczej były w stanie przepłynąć dystans o 30% dłuższy niż te w grupie kontrolnej. Kolejną próbę kliniczną przeprowadzono z udziałem mężczyzn trenujących kolarstwo. Już po 14 dniach suplementacji Maca czas w jakim pokonywali trasę o długości 40 km znacznie się skrócił.
Korzeń Maca obfituje w związki, które swoim działaniem przypominają ludzkie hormony (szczególnie płciowe). W związku z tym suplementacja skutkuje podniesieniem poziomu testosteronu, który ma właściwości anaboliczne, czyli promuje wzrost masy mięśniowej, zmniejsza ilości tkanki tłuszczowej, a także poprawia wydolność. Wielu sportowców sięga po suplementy wspomagające syntezę testosteronu. Maca jest naturalną alternatywą dla tych preparatów.
| nazewnictwo |
|---|
| Nazwa polska: pieprzyca peruwiańska |
| Nazwa zwyczajowa: Maca |
| Nazwa łacińska: Lepidium meyenii |
| Inne nazwy: Lepidium peruvianum, Maca root, Peruvian Ginseng, Maca-maca, Trawa pieprzowa, Pieprzowe ziela, Maino, Ayak Chicira, Ayak Willku, Maino, Ginseng Andin |
| Podstawowe korzyści |
|---|
| stabilizacja nastroju |
| regulacja gospodarki hormonalnej |
| stymulacja neurogenezy |
| funkcja prolibidalna |
| zwiększenie wydolności fizycznej |
| Należy do kategorii |
|---|
Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.
