Hupercyna A | Huperzia serrata

1.1. Historia i pochodzenie

Hupercyna A jest związkiem roślinnym od dawna wykorzystywanym w tradycyjnej medycynie Chin. W kraju tym przeprowadzono także największą liczbę badań nad jej potencjalnym zastosowaniem terapeutycznym. Zielarze praktykujący tę medycynę używali hupercyny A głównie w celu zmniejszania opuchlizny, łagodzenia obrzęków, aby zbić gorączkę oraz usprawnić krążenie krwi.

Obecnie hupercyna A jest popularnym środkiem o działaniu nootropowym, którego przyjmowanie skutkuje poprawą zdolności poznawczych i pamięci, a także pomaga utrzymać mózg w odpowiedniej kondycji. Pozytywne efekty wynikają ze zdolności tego związku do przekraczania bariery krew-mózg oraz inhibicji działania acetylocholinesterazy (AchE). Enzym ten odpowiada za rozpad jednego z najważniejszych neuroprzekaźników (określanego transmiterem nauki), czyli acetylocholiny. Uważa się, że hupercyna A jest jednym z najsilniejszych inhibitorów AchE.

W Chinach substancja ta ma status lekarstwa, w krajach Ameryki Północnej natomiast została sklasyfikowana jako środek pochodzenia naturalnego, dzięki czemu można go uzyskać w wolnej sprzedaży. Oprócz zasobów roślinnych, hupercyna A otrzymywana jest także metoda syntetyczną w laboratoriach. Liczne badania wykazały, że oba rodzaje mają niemal jednakowe działanie.

1.2. Klasyfikacja

Hupercyna A uznawana jest za substancję o działaniu nootropowym, czyli zwiększającym zdolności poznawcze. Jej suplementacja wpływa korzystnie na poprawę pamięci, łatwiejsze przyswajanie wiedzy oraz podnosi zdolność do koncentracji. Za funkcje te odpowiada głównie acetylocholina. Hupercyna A jest inhibitorem acetylocholinesterazy, czyli enzymu rozkładającego ten neuroprzekaźnik, a tym samym zwiększa jego stężenie. Udowodniono także, że stosowanie hupercyny A pomaga chronić neurony przed uszkodzeniami. Efekty tego działania wynikają z kilku mechanizmów, np. ograniczanie ilości toksycznego glutaminianu. Alkaloid ten jest także popularnie wykorzystywany w odżywkach przedtreningowych dla sportowców.

1.3. Występowanie

Hupercyna A jest alkaloidem pochodzenia roślinnego, wyizolowanym z rośliny z gatunku Huperzia serrata, z rodzaju wrońców, którego popularną nazwą w krajach azjatyckich, czyli obszarze naturalnego występowania, jest Qian Ceng Ta. Roślinę tę spotkać można przeważnie na wysokości od 900 do 3500 m n.p.m. Preferuje miejsca osłonięte przed silnym działaniem słońca, gdzie rośnie w wilgotnych glebach o bardzo wysokiej przepuszczalności.

2.1. Układ nerwowy

2.1.1. Gospodarka acetylocholinowa

Hupercyna A jest jednym z najsilniejszych inhibitorów acetylocholinesterazy (AChE), czyli enzymu rozkładającego acetylocholinę. Neuroprzekaźnik ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mózgu, gdyż odpowiada za przebieg większości procesów myślowych. Ponadto kontroluje pracę mięśni poprzez regulację ich skurczów. Wykazano, że suplementacja tego związku przekłada się na podniesienie stężenia acetylocholiny, a więc polepsza pamięć, poprawia funkcje kognitywne oraz zwiększa zdolność do uczenia się. Badania dowiodły, że alkaloid ten w porównaniu do innych substancji cholinergicznych, jest w stanie efektywniej przekraczać barierę krew-mózg, a także odznacza się znacznie większą bioprzyswajalnością po podaniu doustnym. W rezultacie jest to jedna z najlepszych substancji zwiększająca aktywność acetylocholiny w ośrodkowym układzie nerwowym.

Choroba Alzheimera jest dość częstym schorzeniem, na które cierpią osoby w podeszłym wieku. W jej przebiegu obserwowane jest zmniejszające się stężenie acetylocholiny i wynikający z tego postępujący zanik pamięci. Stosując hupercynę A, można skutecznie ograniczać tempo zachodzących zmian, a tym samym znacznie poprawić jakość życia pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą Alzheimera.

2.1.2. Właściwości neuroprotekcyjne

Wykazano, że hupercyna A jest w stanie skutecznie chronić komórki nerwowe oraz pojawiające się pomiędzy nimi połączenia. Efekt ten wynika z kilku mechanizmów działania. Hupercyna A posiada przede wszystkim właściwości przeciwzapalne, czyli przeciwdziała uszkodzeniom mózgu wywołanym infekcjami. Ponadto jest w stanie ograniczać ilość toksycznego glutaminianu, a tym samym redukować szkody wynikające z jego obecności. Alkaloid ten zmniejsza dodatkowo aktywność kaspazy-3, czyli zapobiega odkładaniu się złogów płytek β-amyloidu, których nadmiar prowadzi do zaniku komórek nerwowych.

W 2005 roku ukazała się także publikacja, według której hupercyna A zwiększa poziom czynnika wzrostu nerwów (NGF, ang. nerve growth factor) u badanych szczurów. Pozwala tym samym na szybszą odbudowę komórek nerwowych i ich sprawniejsze funkcjonowanie.

Naukowcy odnotowali także pozytywny wpływ hupercyny A na redukcję częstości ataków u osób chorych na epilepsję. Zauważono ponadto, że suplementacja tej substancji pomaga przyspieszać naprawę układu nerwowego, który został uszkodzony w wyniku przebytej sepsy.

2.1.3. Świadome śnienie

Udowodniono, że acetylocholina jest bardzo ważnym neuroprzekaźnikiem, dzięki któremu możliwe jest zapamiętanie marzeń sennych. Ponadto odpowiada ona za inicjację snu w fazie REM. Dzięki temu, że hupercyna A jest jednym z najsilniejszych inhibitorów acetylocholinesterazy, substancję tę wykorzystuje się dość często w celu wywołania świadomego śnienia. Wyniki badań sugerują, że stosowanie hupercyny A przed snem powoduje, że sny są dużo żywsze i trwają dłużej.

2.1.4. Gospodarka glutaminergiczna

Hupercyna A jest doskonałym antagonistą receptorów NMDA układu glutaminergicznego. Jest ona więc ich inhibitorem, dzięki czemu pomaga walczyć z uzależnieniami od wielu używek. Ponadto hamowanie działania receptorów NMDA skutkuje przywróceniem wrażliwości układu nerwowego na działania stymulatnów.

2.2. Mięśnie

Stosowanie hupercyny A jest popularne wśród sportowców, którzy chcą poprawić swoje osiągi siłowe. Substancja ta wpływa bowiem pośrednio na aktywację receptorów nikotynowych, a tym samym zwiększa siłę skurczu mięśni. W efekcie tego możliwe jest sprawniejsze operowanie ciężarami podczas treningu. Hupercyna A jest dość popularnym składnikiem stosowanym w produkcji suplementów przedtreningowych.