Uncaria rhynchophylla to roślina znana od wieków w tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej. Wyniki badań naukowych potwierdziły zdolność jej związków biologicznie aktywnych do stymulacji receptorów serotoniny i dopaminy. Gou-teng wykazuje tez właściwości neuroprotekcyjne, immunomodulacyjne i wspomagające układ krążenia.
Uncaria rhynchophylla powszechnie jest znana pod nazwą Gou Teng. Nazwa ta wywodzi się z języka chińskiego i oznacza dosłownie “hak wędkarski”. Jest to odniesieniem do charakterystycznych haczyków, które występują na łodydze rośliny. Także łacińska nazwa jest związana z tą cechą rośliny. Jej pierwszy człon Uncaria wywodzi się z łacińskiego słowa uncus, które oznacza “hak”. Natomiast człon drugi rhynchophylla oznacza „liście w kształcie rogu”.
Gou-teng (Uncaria rhynchophylla) to roślina z rodziny marzanowatych (Rubiaceae). Jej naturalne miejsce występowania to tereny Chin i Japonii. Jej charakterystyczną cechą jest obecność cierni o haczykowatym kształcie, umożliwiających jej wspinanie się po łodygach i pniach innych roślin. Tradycyjna medycyna chińska oraz Kampo (tradycyjna medycyna japońska) stosowały Gou-teng jako skuteczny lek przeciwko dolegliwościom takim jak ból i zawroty głowy, a także w terapii epilepsji. Wykorzystywano go również w celu łagodzenia agresji, która wynikała z otępienia u osób starszych.
Uncaria rhynchophylla zaliczana jest do roślin o działaniu neuroprotekcyjnym i wspomagającym dobry nastrój. Wykazuje także potencjał jako immunomodulator oraz wpływa dobroczynnie na ogólną kondycję zdrowotną organizmu.
Surowcem zielarskim są łodygi Gou-teng, pozbawione liści, lecz z zachowanymi haczykowatymi cierniami. Składniki w nich zawarte to:
Wykazano, że eter metylowy geisoschizyny oddziałuje na receptory serotoninergiczne 5-HT1A i pobudza je, choć osiąga jedynie 40% siły działania serotoniny. Związki aktywne zawarte w Gou-teng wpływają także na inne typy receptorów tego neuromediatora. Są częściowymi agonistami receptora 5-HT2C oraz 5-HT2A.
Udowodniono również, że eter metylowy geisoschizyny wykazuje wysokie powinowactwo do receptora dopaminergicznego D2, aktywując go w stopniu odpowiadającym 50% siły działania dopaminy. Istnieją także doniesienia wskazujące na to, że ekstrakt z Uncaria rhynchophylla posiada zdolność do hamowania aktywności monoaminooksydazy B, której substratem jest głównie dopamina.
Wyniki badań potwierdziły też zdolność U. rhynchophylla do inhibicji acetylocholinoesterazy – enzymu dezaktywującego acetylocholinę. Odpowiedzialne za ten efekt są zawarte w roślinie alkaloidy, szczególnie eter metylowy geisoschizyny.
Związki aktywne Gou-teng mogą również wpływać na aktywność glutaminianu. Pochodzące z niej alkaloidy, w tym izorynchofilina i rynchofilina, prowadzą do zmniejszenia aktywności receptorów NMDA. Efekt ten nie dotyczy jednak receptorów kainowych oraz AMPA. Czynność tych ostatnich może zostać łagodnie wzmocniona (o 10-20%) pod wpływem U. rhynchophylla.
Wyniki badań naukowych wskazują na to, że Uncaria rhynchophylla wykazuje właściwości neuroprotekcyjne. Zawarte w niej alkaloidy indolowe chronią neurony ośrodkowego układu nerwowego przed szkodliwymi skutkami ekscytotoksyczności glutaminianu. Wydaje się, że efekt ten jest niezależny od blokowania receptora NMDA. Wykazano, że hirustyna, hirusteina, eter metylowy geisoschizyny i rynchofilina zapobiegają obumieraniu neuronów pod wpływem stresu oksydacyjnego wywołanego nadmierną aktywnością głównego neuroprzekaźnika pobudzającego.
Eksperymenty przeprowadzone in vitro wykazały, że hirustyna oraz rynhofilina są w stanie tłumić odpowiedź zapalną komórek mikrogleju wywołaną przez lipopolisacharyd (LPS). Efekt ten uzyskano zarówno w hodowli komórkowej mikrogleju, jak i w skrawkach hipokampa. Stężenia tych związków wymagane do osiągnięcia korzystnych efektów jest wystarczająco niskie, by można było uzyskać je poprzez doustne podanie ekstraktu.
Właściwości neuroprotekcyjne Gou-teng przekładają się na potencjał tej rośliny we wspieraniu zdolności poznawczych i zapobieganiu ich pogarszaniu się. Udowodniono, że podawanie jej ekstraktu przez okres ośmiu tygodni pozwala zachować funkcje kognitywne w zwierzęcym modelu choroby Alzheimera. Wykazano również, że Uncaria rhynchophylla przeciwdziała obumieraniu neuronów hipokampa w warunkach niedokrwienia (występującego np. podczas udaru). Dootrzewnowe podanie ekstraktu w momencie wystąpienia niedokrwienia oraz 90 minut później pozwoliły zachować 70-75% komórek nerwowych. Wyniki innego badania świadczą o tym, że Gou-teng jest w stanie złagodzić patologiczne zmiany powstające w mózgu w przebiegu choroby Parkinsona.
Tradycyjne zastosowanie Gou-teng obejmowało łagodzenie agresji, która często towarzyszy postępującemu otępieniu. Wyniki badań wykonanych przy wykorzystaniu modelu zwierzęcego świadczą o tym, że Gou-teng wykazuje działanie przeciwlękowe w stopniu porównywalnym lub wyższym niż buspiron stosowany jako lek referencyjny. Maksimum pozytywnych efektów obserwowano po tygodniu przyjmowania ekstraktu, choć pojedyncza dawka również była skuteczna.
Uncaria rhynchophylla jest immunomodulatorem, który pomaga utrzymać prawidłowe funkcje układu odpornościowego. Wyniki badań naukowych świadczą o tym, że zawarte w niej triterpenoidy oddziałują na receptory powierzchniowe obecne na komórkach dendrytycznych. Stymuluje to dojrzewanie limfocytów T, przy czym ich profil przesunięty jest z Th2 w kierunku Th1. Obserwuje się również wzrost cytotoksyczności limfocytów Tc w stosunku do komórek nowotworowych.
Wiadomo, że limfocyty Th1 pośredniczą w powstawaniu reakcji alergicznych, w tym atopowego zapalenia skóry. Badania z wykorzystaniem modelu zwierzęcego wykazały, że doustne przyjmowanie wodnego ekstraktu z Uncaria rhynchophylla przez okres sześciu tygodni pozwala zmniejszyć powstawanie zmian skórnych w wyniku kontaktu z alergenem. Naukowcy badają również potencjał przeciwzapalny Gou-teng. Możliwe, że roślina ta oddziałuje na makrofagi i hamuje aktywację czynnika transkrypcyjnego NF-kB (ang. nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells) wywołaną poprzez stymulację LPS.
Wyniki badań naukowych pozwoliły potwierdzić, że ekstrakt z Gou-teng wykazuje potencjał kardioprotekcyjny. Ujawniono jego właściwości antyarytmiczne u świnek morskich i szczurów, u których indukowano arytmię za pomocą chlorku wapnia. Związkiem aktywnym odpowiedzialnym za ten efekt jest najprawdopodobniej izorynchofilina. Hirsutyna również działa ochronnie na komórki serca – zapobiega ich uszkodzeniu pod wpływem niedotlenienia. Prawdopodobnie efekt ten wynika ze zdolności tego związku do stymulowania aktywności dysmutazy ponadtlenkowej (SOD). Właściwości przeciwutleniające Gou-teng przyczyniają się również do ochrony czerwonych krwinek przed skutkami peroksydacji zawartych w nich lipidów.
Wodny ekstrakt z Uncaria rhynchophylla działa wazorelaksacyjnie. Udowodniono, że zawarte w nim związki biologicznie czynne wpływają na komórki śródbłonka naczyń. Najprawdopodobniej efekt relaksacyjny osiągany jest za pomocą jednego z dwóch mechanizmów: poprzez blokowanie kanałów wapniowych (co zapobiega pobudzeniu komórek) lub poprzez stymulację uwalniania tlenku azotu (który powoduje rozszerzenie naczyń).
| nazewnictwo |
|---|
| Nazwa polska: - |
| Nazwa zwyczajowa: Gou Teng |
| Nazwa łacińska: Uncaria rhynchophylla |
| Inne nazwy: Uncariae uncis cum ramulus, Choto-ko, Choto-san, pulvis uncariae, Diao-teng-san |
| Podstawowe korzyści |
|---|
| korzystny wpływ na nastrój |
| wsparcie pracy układu nerwowego |
| ochrona zdolności poznawczych |
| działanie immunomodulacyjne |
| wspomaganie układu krążenia |
| Należy do kategorii |
|---|
