...

Wielka czwórka neuroregulacji. Podstawowe informacje o najważniejszych neuroprzekaźnikach.

Spis treści:

Z punktu widzenia neuroregulacji najistotniejszymi neuroprzekaźnikami są dopamina, acetylocholina, kwas gamma-aminomasłowy (GABA) i serotonina. Pierwsza z tej czwórki to neuroprzekaźnik pobudzający, odpowiedzialny za zdolność do skupienia uwagi, energię i motywację do działania i działanie układu nagrody. Jej niedobór skutkuje nadmiernym zmęczeniem, pogorszeniem koncentracji, skłonnością do prokrastynacji. Acetylocholina, neuroprzekaźnik przyspieszający, jest kluczowa dla pamięci, procesu uczenia się, i kreatywności i empatii. Zaburzenia jej aktywności skutkują kłopotami z zapamiętywaniem i przypominaniem sobie informacji, zaburzeniami snu czy pogorszeniem koncentracji. GABA, jako neuroprzekaźnik hamujący, odpowiada za odporność na stres, zdolność do wyciszenia się, a także za stabilność nastroju i koncentracji. Jego niedobór wiąże się ze wzrostem wrażliwości na stres, nadmiernym napięciem mięśni i trudnościami z pamięcią. Serotonina jest neuroprzekaźnikiem harmonizującym i warunkuje przede wszstkim dobry nastrój i poczucie komfortu psychicznego. Jej nieprawidłowy poziom może wiązać się z zaburzeniami nastroju, bezsennością, podwyższeniem wrażliwości na ból czy skłonnością do zachowań impulsywnych.

Nie masz dostępu do tych treści

Wygląda na to, że nie masz rangi Specjalista,
aby ją otrzymać musisz wykupić subskrypcję klikając na przycisk poniżej.

Bibliografia

  1. Bochenek, A. i in., Anatomia człowieka t. IV, PZWL, 2014
  2. Jaśkowski P. Neuronauka poznawcza – jak mózg tworzy umysł. Wyd. Vizja Press&IT. 2009.
  3. Narkiewicz O., Moryś J. Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna. Podręcznik dla studentów i lekarzy, wyd. 1 (dodruk), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, 2003
  4. Kalat J.W. Biologiczne podstawy psychologii. Wyd. PWN. 2006
  5. Drożak J., Bryła J. Dopamina – nie tylko neuroprzekaźnik. Post.Hig. Med. Dośw. 2005.
  6. Vallone D., Picetti R., Borrelli E.: Structure and function of dopamine receptors. Neurosci. Biobehav. Rev., 2000
  7. Braverman E.R. The Edge Effect: Achieve Total Health and Longevity with the Balanced Brain Advantage. Sterling Publishing Company, Inc., 2005
  8. Stefano I. Di Domenico, and Richard M. Ryan, The Emerging Neuroscience of Intrinsic Motivation: A New Frontier in Self-Determination Research, Front Hum Neurosci., 2017
  9. Love T.M., Oxytocin, Motivation and the Role of Dopamine, Pharmacol Biochem Behav, 2015
  10. Soares-Cunha, C. et al., Activation of D2 dopamine receptor-expressing neurons in the nucleus accumbens increases motivation, Nat Commun., 2016
  11. Kato A., Morita K., Forgetting in Reinforcement Learning Links Sustained Dopamine Signals to Motivation, PLoS Comput Biol., 2016
  12. Nieoullon A., Dopamine and the regulation of cognition and attention., Prog neurobiol., 2002
  13. Dreisbach G., Goschke T., How positive affect modulates cognitive control: reduced perseveration at the cost of increased distractibility, I Exp Psychol learn Mem Cogn., 2004
  14. González-Burgos I., Feria-Velasco A., Serotonin/dopamine interaction in memory formation, Prog Brain Res., 2008
  15. Shelly B. Flagel, Jeremy J. Clark, Terry E. Robinson, Leah Mayo, Alayna Czuj, Ingo Willuhn, Christina A. Akers, Sarah M. Clinton, Paul E. M. Phillips, and Huda Akil, A selective role for dopamine in reward learning, Nature, 2011
  16. Brown CL, Beninger RJ., People newly in love are more responsive to positive feedback, Psychol Rep., 2012
  17. Fisher H, Aron A, Brown LL., Romantic love: an fMRI study of a neural mechanism for mate choice, J Comp. Neurol., 2005
  18. Olazábal D.E. et al.New theoretical and experimental approaches on maternal motivation in mammals, Neurosci Biobehav Rev., 2013
  19. DeYoung C.G., Personality Neuroscience and the Biology of Traits, Social and Personality Psychology Compass, 2010
  20. King RJ et al. CSF dopamine levels correlate with extraversion in depressed patients, Psychiatry Res., 1986
  21. Monti JM, Monti D., The involvement of dopamine in the modulation of sleep and waking., Sleep Med Rev, 2007
  22. Dzirasa K. et al. Dopaminergic Control of Sleep–Wake States, journal of Neurosciences, 2006
  23. Tóth B.E  et al. Role of Peripheral and Brain-Derived Dopamine (DA) in Immune Regulation. Advances in Neuroimmune Biology, 2012 
  24. Berczi I., Katafuchi T. Dopamine in Immunoregulation. Advances in Neuroimmune Biology, 2012
  25. Goluch-Koniuszy Z., Fugiel J., Rola składników diety w syntezie wybranych neurotransmiterów. Kosmos. (2016)
  26. Banjari I., Vukoje I., Mandić M.L., Brain food: how nutrition alters our mood and behaviour. Hrana u zdravlju i bolesti, znanstveno-stručni časopis za nutricionizam i dijetetiku. (2014)
  27. Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja. Instytut Żywności i Żywienia. (2012)
  28. Ziemska J., Witaminy B6 i B12 znaczenie dla człowieka Lek w Polsce. (2014)
  29. Kaplan B.J., Crawford S.G., Field C.J., Simpson S.A., Vitamins, Minerals, and Mood. Psychological Bulletin. (2007)
  30. Karwowska K., Wpływ niezdrowej żywności na układ nerwowy. Kosmos. (2016)
  31. Górska T. et al. Mózg a zachowanie. PWN. 1997.
  32. Frątczak A. et al. Modulowanie funkcji układu cholinergicznego w leczeniu schizofrenii – dziś i jutro. Psychiatria i Psychologia Kliniczna,2013
  33. Amenta, F.,  Tayebati, S. Pathways of Acetylcholine Synthesis, Transport and Release as Targets for Treatment of Adult-Onset Cognitive Dysfunction. Current Medicinal Chemistry, 2008
  34. Himmelheber A.M., Sarter M., Bruno J.P., Increases in cortical acetylcholine release during sustained attention performance in rats., Brain Res Cogn Brain Res, 2000
  35. Hasselmo, M. E., & Bower, J. M. Acetylcholine and memory. Trends in Neurosciences, 1993
  36. Watson Ch.J., Baghdoyan H.A., Lydic R., Neuropharmacology of Sleep and Wakefulness, Sleep Med Clin., 2011
  37. Finc, K. Fizjologia snu oraz jej znaczenie dla konsolidacji śladów pamięciowych. In 8. Poznanskie Forum Kognitywistyczne 2013 (p. 37) 
  38. Lavoie P.A., Collier. B., Tenenhouse A. Role of skeletal muscle activity in the control of muscle acetylcholine sensitivity. Experimental Neurology 1977
  39. Tivari P., Dwivedi S. et al. Basic and modern concepts on cholinergic receptor: A review. Asian Pac J Trop Dis. 2013
  40. Mandl P., Kiss J.P., Role of presynaptic nicotinic acetylcholine receptors in the regulation of gastrointestinal motility. Brain Res Bull. 2007
  41. Francis PT, Palmer AM, Snape M, Wilcock GK., The cholinergic hypothesis of Alzheimer’s disease: a review of progress, J Neurol Neurosurg Psychiatry, 1999
  42. Ossowska K. Czy chorobę Alzheimera można wyleczyć? Wszechświat. 2018.
  43. Juel VC, Massey JM. Myasthenia gravis. Orphanet J Rare Dis. 2008
  44. Colby-Morley E., Neurotransmitters and Nutrition Journal of Orthomolecular Medicine. (1983)
  45. Czeczot H., Ścibior D., Rola L-karnityny w przemianach, żywieniu i terapii. Postępy Hig. Med. Dośw. (2005)
  46. Houtepen L.C. et al. Acute stress effects on GABA and glutamate levels in the prefrontal cortex: A 7T 1H magnetic resonance spectroscopy study, Neuroimage Clin, 2017
  47. Laviv T. et al. Basal GABA Regulates GABA(B)R Conformation and Release Probability at Single Hippocampal Synapses. Neuron, 2010
  48. Laviv T. et al. Compartmentalization of the GABAB receptor signaling complex is required for presynaptic inhibition at hippocampal synapses. J Neurosci., 2011
  49. Narvaes R. and Martins de Almeida R. M., Aggressive behavior and three neurotransmitters: dopamine, GABA, and serotonin—a review of the last 10 years, Psychology&Neuroscience, 2014
  50. Miczek K.A., Monoamines, GABA, Glutamate, and Aggression, Biology of Aggression, 2005
  51. Gottesmann C., GABA mechanisms and sleep., Neuroscience, 2002
  52. Lancel M., Steiger A., Sleep and Its Modulation by Drugs That Affect GABAA Receptor Function, Angewandte, 1999
  53. Powers M.E. et al. Growth hormone isoform responses to GABA ingestion at rest and after exercise, Med. Sci Sports Exerc., 2008
  54. Powers M., GABA supplementation and growth hormone response., Med. Sport Sci., 2012
  55. Auteri M., Zizzo M.G., Serio R., GABA and GABA receptors in the gastrointestinal tract: from motility to inflammation., Pharmacol Res., 2015
  56. Delgado T.C., Glutamate and GABA in Appetite Regulation, Front Endocrinol, 2013
  57. de la Vewga A. et al. Individual Differences in the Balance of GABA to Glutamate in pFC Predict the Ability to Select among Competing Options. J Cogn Neurosci. 2014
  58. Halczuk I.et al. Dieta ketogenna – niefarmakologiczna metoda leczenia padaczki lekoopornej u dzieci. Dobrostan a rozwój i zdrowie dzieci i młodzieży. (Data dostępu 01.2019)
  59. Hartman AL i wsp. The neuropharmacology of the ketogenic diet. Pediatr Neurol. 2007 
  60. 13.Bough KJ, Rho JM. Anticonvulsant mechanisms of the ketogenic diet. Epilepsia, 2007
  61. Pogozelski W., Arpaia N., Priore S., The metabolic effects of low‐carbohydrate diets and incorporation into a biochemistry course. Biochemistry and Molecular Biology Education. (2006)
  62. Vasquez K.et al. The Effect of Folic Acid on GABAA-B 1 Receptor Subunit. n: El Idrissi A., L’Amoreaux W. (eds) Taurine 8. Advances in Experimental Medicine and Biology. (2013)
  63. Juneja, L., et al. L- Theanine—a unique amino acid of green tea and its relaxation effect in humans. Trends Food Sci Tech 1999.
  64. Nathan, P. J., Lu, K., Gray, M., & Oliver, C. The Neuropharmacology of L-Theanine(N-Ethyl-L-Glutamine): A Possible Neuroprotective and Cognitive Enhancing Agent. Journal Of Herbal Pharmacotherap 2006
  65. Berg J.M., Tymoczko J.L., Stryer L. Biosynteza aminokwasów. W: Biochemia. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
  66. Fanet H., et al. Tetrahydrobioterin (BH4) Pathway: From Metabolism to Neuropsychiatry. Current Neuropharmacology, 2021.
  67. Cellini B., et al. Pyridoxal 5′-Phosphate-Dependent Enzymes at the Crossroads of Host-Microbe Tryptophan
  68. Berger M, Gray JA, Roth BL. The expanded biology of serotonin. Annu Rev Med. 2009
  69. Omar A., et al. Physiology, Serotonin. StatPearls Publishing, 2023.
  70. Lee BH, Hille B, Koh DS. Serotonin modulates melatonin synthesis as an autocrine neurotransmitter in the pineal gland. Proc Natl Acad Sci U S A. 2021
  71. Wurtman R.J., Wurtman J.J., Brain serotonin, carbohydrate-craving, obesity and depression, Obes Res, 1995
  72. Robiolio PA et al. Carcinoid heart disease. Correlation of high serotonin levels with valvular abnormalities detected by cardiac catheterization and echocardiography.Circulation, 1995
  73. Côté F. et al. Disruption of the nonneuronal tph1 gene demonstrates the importance of peripheral serotonin in cardiac function, Proc. Natl. Sci. USA, 2003
  74. Kaplan K. et al. Chronic central serotonin depletion attenuates ventilation and body temperature in young but not adult Tph2 knockout rats., J Appol Physiol., 2016
  75. Hodges M. and Richerson G., Contributions of 5-HT Neurons to Respiratory Control: Neuromodulatory and Trophic Effects, Respir physiol Neurobiol, 2009
  76. Kim DY, Camilleri M., Serotonin: a mediator of the brain-gut connection., Am. J. Gastroenterol, 2000
  77. Camilleri M., Serotonin in the Gastrointestinal Tract, Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes., 2010
  78. Meltzer, H. Y.. Role of serotonin in depression. Annals of the New York Academy of Sciences, 1990
  79. Gross C., Hen R. The developmental origins of anxiety. Nat. Rev. Neuroscience, 2004.
  80. Vashadze ShV. [Insomnia, serotonin and depression]. Georgian Medical News. 2007
  81. Margielewska S. Rola układu odpornościowego w powstawaniu depresji. Wszechświat, 2013.
  82. Stępień A., et al. Rola tryptofanu i serotoniny w patogenezie i leczeniu zespołu jelita drażliwego. Folia Medica Lodziensia, 2014.
  83. Yadav VK, Ryu JH, Suda N, Tanaka KF, Gingrich JA, Schütz G, Glorieux FH, Chiang CY, Zajac JD, et al., Lrp5 controls bone formation by inhibiting serotonin synthesis in the duodenum., Cell, 2008
  84. Bliziotes M, Eshleman A, Burt-Pichat B, Zhang XW, Hashimoto J, Wiren K, Chenu C., Serotonin transporter and receptor expression in osteocytic MLO-Y4 cells., Bone, 2006
  85. Volpi-Abadie J., Kaye A., Kaye A.D. Serotonin Syndrome. Ochsner Journal 2013
  86. Glibowski P., Misztal A., Wpływ diety na samopoczucie psychiczne. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. (2016)
  87. Frederick A. L., Stanwood G. D., Drugs, biogenic amine targets and the developing brain. Dev. Neurosci. 2009
  88. Leszczyńska T., Pistulewski P.M. Wpływ wybranych składników żywności na aktywność psychofizyczną człowieka. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2004
  89. Niedźwiecki A., Markowska-Jędra A., Wróblewski D. Elementy neuroregulacji jako narzędzie w terapii zaburzeń nastroju i zdolności poznawczych. https://neuroexpert.org/materialy-edukacyjne/elementy-neuroregulacji-jako-narzedzie-w-terapii-zaburzen-nastroju-i-zdolnosci-poznawczych/