Proces zdrowienia po urazie mózgu obejmuje nie tylko odtworzenie neuronów, które zastąpią obumarłe komórki nerwowe. Równie istotne jest odbudowanie osłonki mielinowej, która otacza aksony, chroniąc je i usprawniając przekazywanie impulsów. Wsparcie tego procesu jest kluczowe także podczas leczenia niektórych chorób, takich jak stwardnienie rozsiane. Jednakże nieprawidłowości w dojrzewaniu oligodendrocytowych komórek progenitorowych, z których powstają oligodendrocyty wytwarzającę tę osłonkę, często prowadzą do zaburzeń mielinizacji. Naukowcy z Oregon Health & Science University od ponad dekady prowadzą badania nad środkiem, który skutecznie promowałby odbudowę osłonki mielinowej.
Badacze odkryli, że w mózgach pacjentów cierpiących na stwardnienie rozsiane gromadzą się cząsteczki kwasu hialuronowego. Powiązali ten fakt z niewydolnością dojrzewania oligodendrocytów. Dalsze analizy procesów zachodzących w mózgu pozwoliły wykazać, że kwas hialuronowy rozkładany jest przez enzymy nazywane hialuronidazami. Powstałe wskutek ich działania małe fragmenty stanowią dla niedojrzałych oligodendrocytów źródło sygnałów hamujących ekspresję genów związanych z produkcją mieliny.
Zespół z Oregon Health & Science University postanowił więc sprawdzić czy związki działające jako inhibitor hialuronidazy mogą przyczyniać się do promowania remielinizacji. Współpraca z ośrodkami naukowymi w innych krajach poskutkowała opracowaniem związku, który neutralizuje ten enzym i przywraca zdolność komórek progenitorowych do dojrzewania i przekształcania się w pełnowartościowe oligodendrocyty.
Cząsteczka zmodyfikowanego związku z grupy flawonoidów, nazywana przez naukowców S3, hamuje działanie części hialuronidaz, a w wysokich stężeniach – także metaloproteinazy macierzy. Testy in vitro wykazały, że działanie to skutkuje przyspieszeniem dojrzewania oligodendrocytowych komórek progenitorowych. Efekt ten potwierdzono również u myszy, u których wywołano zmiany demielinizacyjne ciała modzelowatego – podanie S3 wywołało funkcjonalną remielinizację. Następnym krokiem jest udowodnienie, że związek ten będzie skutecznie działał również u ssaków naczelnych. Obecnie zespół sprawdza, jakie efekty przyniesie nowa cząsteczka w terapii naturalnie występującej u małp choroby nazywanej zapaleniem mózgu i rdzenia makaka japońskiego (ang. Japanese macaque encephalomyelitis) – jedynego spontanicznie występującego u innych naczelnych schorzenia przypominającego stwardnienie rozsiane.
“Myslę, że za około roku dowiemy się cz jest to dokładnie właściwy lek do badania w testach klinicznych z udziałem ludzi – mówi dr Larry Sherman, współautor badania. – Jeśli nie, to z badań na myszach wiemy, że to podejście może zadziałać, Pytanie brzmi czy ten lek można dostosować do większych ludzkich mózgów?”
Jeśli ten etap również zakończy się powodzeniem, zespół będzie przygotowywał nowy lek do testów klinicznych. Być może więc już wkrótce dostępna stanie się nowa, skuteczna metoda ułatwiająca leczenie schorzeń takich jak stwardnienie rozsiane czy choroba Alzheimera, a także pozwalająca wspomóc rozwój urodzonych przedwcześnie niemowląt, u których również niejednokrotnie zachodzą problemy z mielinizacją.
