...

Widzieć to nie znaczy wiedzieć, co się widzi

Wyniki badań naukowych pozwoliły ujawnić mechanizmy odpowiadające za rozpoznawanie bodźców wzrokowych i za ich interpretację.

“Uwierzę, gdy zobaczę!” – mawiamy tak, gdy chcemy podkreślić, że nasza opinia jest oparta o doświadczenie. Pozostaje jednak jedno ważne pytanie – czy widzimy to, co naprawdę jest, czy też to, co nam się wydaje, że jest? Innymi słowy – czy nasze przekonania mogą wpływać na naszą percepcję rzeczywistości? W codziennym życiu nie zastanawiamy się nad tym, czy to co widzimy jest trafnym odzwierciedleniem rzeczywistości czy też może wynika z naszych przekonań. Jednak w przypadku osób cierpiących z powodu klinicznych zaburzeń osobowości – np. schizofrenii – dysocjacja pomiędzy bodźcem wzrokowym a jego interpretacją jest na porządku dziennym. Naukowcy z Uniwersytetu Bolońskiego zbadali, czy te dwa aspekty postrzegania świata są rezultatem odrębnych procesów neuronalnych. Wyniki ich pracy, opublikowane w prestiżowym czasopiśmie “Current Biology”, nie tylko ujawniły dokładne mechanizmy odpowiadające za rozpoznawanie bodźców i za ich interpretację, lecz również pokazały, że istnieje możliwość modyfikacji tych procesów!

Aby sprawdzić, czy istnieje różnica między percepcją bodźca a jego interpretacją, naukowcy przeprowadzili serię eksperymentów, w której łącznie uczestniczyły 92 osoby. Wszystkie wzięły udział w komputerowym teście detekcji wzrokowej. Ten test polegał na przelotnym wyświetlaniu badanym bodźca złożonego z szarych kwadratów, na które w połowie prób nałożone były subtelne, białe okręgi. Zadaniem uczestników było zaś odpowiedzenia – po każdej próbie – czy dostrzegli okręgi czy też nie, a także wskazanie poziomu pewności odnośnie trafności swojej odpowiedzi. W trakcie całej procedury aktywność ich mózgów rejestrował elektroencefalogram (EEG) o wysokiej gęstości elektrod.

Dzięki tej procedurze testowej naukowcy mogli wyodrębnić dwa kluczowe procesy zachodzące w trakcie percepcji wzrokowej. Pierwszy z nich jest bardziej obiektywny i określa zgodność naszej obserwacji z rzeczywistością. Natomiast drugi – bardziej subiektywny – odnosi się do wewnętrznej reprezentacji zewnętrznego bodźca, czyli naszego przekonania o trafności własnego spostrzeżenia. Po analizie danych behawioralnych i fizjologicznych naukowcom udało się przyporządkować tym procesom charakterystyczne dla nich mechanizmy neuronalne. Mianowicie obiektywną reprezentację rzeczywistości odzwierciedlała prędkość oscylacji fal mózgu o częstotliwości alfa. Okazało się, że im szybsze były te oscylacje, tym trafniejszych odpowiedzi udzielali uczestnicy. Zaś subiektywna ocena bodźca, czyli przekonanie o tym, co się widzi, była związana z innym komponentem fal alfa – ich amplitudą. Otóż amplituda sygnału była odwrotnie proporcjonalna do pewności, czy decyzja jest trafna.

“Fale mózgu o częstotliwości alfa od dawna są uznane za wartościowe wskaźniki percepcji u człowieka. Wyniki naszego badania pokazują, że w każdym cyklu tych oscylacji następuje próbkowanie rzeczywistości. Im szybsze są cykle fal alfa, tym więcej próbek możemy uchwycić, co z kolei pozytywnie przekłada się na zgodność percepcji z rzeczywistością. Te wyniki świadczą o tym, że nasza percepcja zachodzi w sposób przerywany, jakby poklatkowo, a nie w sposób ciągły” – wyjaśnia Francesco Di Gregorio, naukowiec z Uniwersytetu Bolońskiego oraz autor badania.
“Amplituda oscylacji alfa jest związana z procesami hamowania aktywności neuronalnej. W świetle tej wiedzy nasze wyniki pokazują, że te procesy odnoszą się bardziej do naszej subiektywnej oceny danego doświadczenia, niż do jego obiektywnej jakości” – dodaje Jelena Trajkovic, doktorantka na Uniwersytecie Bolońskim i autorka badania.

Naukowcy postanowili ponadto zbadać, czy te dwa komponenty fali alfa mają przyczynowy wpływ na postrzeganie wzrokowe czy też są jedynie jego korelatami. W tym celu powtórzyli poprzednią procedurę, a dodatkowo zastosowali przezczaszkową stymulację magnetyczną (TMS), która umożliwia nieinwazyjną acz bezpośrednią kontrolę nad aktywnością neuronów. Dzięki niej mogli modyfikować zarówno prędkość oscylacji fal alfa, jak i ich amplitudę – niezależnie od siebie – i sprawdzać jak te zmiany wpływają na percepcję wzrokową. Wyniki ujawniły, iż zewnętrzna modulacja prędkości oscylacji fal alfa korespondowała z modulacją trafności percepcji wzrokowej, zaś zmiana amplitudy tych fal odbijała się w poczuciu pewności odnośnie własnej decyzji. Te rezultaty stanowią dowody na istnienie różnicy pomiędzy tym, co widzimy, a tym, co nam się wydaje, że widzimy – także na poziomie neuronalnym. W przyszłości posłużą one do opracowania nowych terapii chorób neurologicznych i zaburzeń psychicznych, które objawiają się niezgodnością pomiędzy percepcją rzeczywistości a jej faktycznym kształtem.

“Wyniki naszego badania mogą wyjaśnić odmienne doświadczenia poznawcze, takie jak fałszywe wspomnienia lub halucynacje. Otóż prawdopodobnie w tych przypadkach dochodzi do zmniejszenia integracji pomiędzy subiektywnym a obiektywnym procesem neuronalnym kodującym dane doświadczenie. W skrajnych wypadkach zaś, te dwa procesy mogą zachodzić zupełnie niezależnie od siebie, co prowadzi do wrażenia oderwania od rzeczywistości. Nasze wysiłki stanowią znaczący krok w stronę opisania, co właściwie dzieje się w mózgu przy tych zaburzeniach. Ponieważ udało nam się zidentyfikować jeden z tych mechanizmów, możemy opracować odpowiednie terapie, które przywrócą jego prawidłowe działanie ” – wyjaśnia Vincenzo Romei, profesor psychologii i koordynator badania.
Bibliografia

Di Gregorio, F. et al. Tuning alpha rhythms to shape conscious visual perception. Current Biology, 2022

Udostępnij:
Facebook
Twitter
LinkedIn

Ostatnie wpisy:

Podziel się opinią!

polecane wpisy:

Neuropsychologiczne podłoże IBS

Nie masz dostępu do tych treści Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik, aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej. Przejdź do logowania Nie masz jeszcze konta? Dołącz do nas! Logowanie

Jak działają psychobiotyki?

Nie masz dostępu do tych treści Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik, aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej. Przejdź do logowania Nie masz jeszcze konta? Dołącz do nas! Logowanie

Zaburzenia odżywiania u osób starszych

Nie masz dostępu do tych treści Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik, aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej. Przejdź do logowania Nie masz jeszcze konta? Dołącz do nas! Logowanie

Kawa i mózg

Nie masz dostępu do tych treści Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik, aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej. Przejdź do logowania Nie masz jeszcze konta? Dołącz do nas! Logowanie

Archiwum:

Wesprzyj nas, jeśli uważasz, że robimy dobrą robotę!

Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.

Przekaż wsparcie dla NeuroExpert.