Tongkat ali | Eurycoma longifolia

1.1. Historia i pochodzenie

Tongkat ali (Eurycoma longifolia) to wiecznie zielony, smukły krzew dorastający do ok. 10 m, należący do rodziny Simaroubaceae. Występuje naturalnie na terenach położonych w Południowo-Wschodniej Azji (głównie nizinne lasy znajdujące się w Malezji i Indonezji, Tajlandii, Wietnamie, a także w Laosie). Uprawa tej rośliny jest stosunkowo trudna, dlatego poza obszarami tych krajów Tongkat ali nie występuje. Ze względu natomiast na intensywną eksploatację zaliczany jest do gatunków zagrożonych wyginięciem.

W krajach azjatyckich od pokoleń wykorzystywany jest on przez miejscową ludność jako zioło lecznicze. Często potocznie roślinę tę nazywa się “malezyjskim żeń-szeniem”, ponieważ jej przyjmowanie skutkuje wzmocnieniem i rewitalizacją organizmu, a także podniesieniem libido. Należy pamiętać jednakże, że Tongkat ali nie jest w żaden sposób spokrewniony z gatunkiem panax ginseng.

W tradycyjnej medycynie ludowej w celach leczniczych wykorzystuje się zarówno korzeń, jak i liście Eurycoma longifolia. W przeszłości Azjaci zażywali Tongkat ali, aby zwalczać malarię, gorączkę, a także wrzody. Wierzono, że suplementacja rośliny poprawia równie apetyt oraz sprawność seksualną (silny afrodyzjak).

Na Zachodzie natomiast malezyjski żeń-szeń cieszy się popularnością głównie ze względu na to, że wpływa korzystnie na libido. Został on rozpowszechniony na dużą skalę, a także skomercjalizowany w Stanach Zjednoczonych, gdzie potocznie nazywa się go “long jack”.

1.2. Klasyfikacja

Tongkat ali nazywany też malezyjskim żeń-szeniem to roślina, której suplementacja zwiększa poziom testosteronu, libido, a także poprawia jakość nasienia oraz ruchliwość plemników. W związku z czym często klasyfikowana jest jako afrodyzjak. Ponadto wzrost stężenia męskiego hormonu steroidowego jest zjawiskiem pożądanym wśród kulturystów – Eurycoma longifolia działa anabolicznie na komórki tkanki tłuszczowej oraz przyspiesza produkcję masy mięśniowej.

Tongkat ali oddziałuje również na układ nerwowy – obniża poziom hormonu stresu, a tym samym wykazuje działanie anksjolityczne.

1.3. Skład

Szerokie spektrum działania farmakologicznego Tongkat ali jest ściśle związane z dużą różnorodnością występujących w nim składników bioaktywnych. Jak dotąd udało się wyizolować oraz zbadać 65 różnych związków fenolowych, które ze względu na specyficzną budowę zostały podzielone na kilka klas. Do najważniejszych grup należą:

• kwassinoidy, czyli zdegradowane laktony triterpenowe – eurycomanol, eurycomanone, pasakbumin-B,
• eurylaktony – eurycomalakton, laurycolakton, eurycomadilakton, longilakton oraz hydroksyglaucarubol;
• pochodne skwalenu – eurylen, teurilen, 14-deacetyleurylen i nadtlenek longilenu;
• alkaloidy 6-katynonu – 5,9-dimetoksykatyn-6-on, 9,10-dimetoksykatyn-6-on, 11-hydroksy-10-metoksykatyn-6-on, 10-hydroksy-9-
• metoksykatyn-6-on, 9-metoksy-3-metylkatyn-5,6-dion;
• neolignany difenylowe – na przykład dwa izomery eteru difenylo-2,2-dimetoksy-4-(3-hydroksy-1-propylo)-4-(-1,2,3,-trihydroksy)-propylu.

Ponadto w surowcu malezyjskiego żeń-szenia znaleźć można alkaloidy β-karbolinowe, takie jak harmina czy harmalina, a także eurypeptydy oraz glikosaponiny.

2.1. Leczenie bezpłodności

Bezpłodność jest poważnym problemem klinicznym, która dotyka ludzi pod względem medycznym, ekonomicznym, a także w aspekcie psychologicznym. Prawie 15% wszystkich par boryka się z tym problemem – powodem znacznie częściej są jednak mężczyźni. Na ich niepłodność składać się może wiele czynników, takich jak np.: zahamowanie spermatogenezy czy produkcja dysfunkcyjnych plemników. Ponadto analizy z ostatnich 50 lat pokazują, że ilość spermy oraz nasienia u mężczyzn ciągle się zmniejsza.

Na podstawie badań na szczurach udowodniono, że wodny ekstrakt E. longifolia wpływa korzystnie na płodności u osobników płci meskiej poprzez zwiększenie ilości nasienia, a także podnoszenie liczby i ruchliwości plemników. Standaryzowany na ilość kwassinoidów wyciąg z rośliny oddziałuje na oś podwzgórze-przysadka-gonady i pobudza proces spermatogenezy.

Badania przeprowadzono także na ludziach. Udział w nim wzięło 350 mężczyzn, którym podawano dziennie 200 mg ekstraktu z Tongkat ali. Podczas eksperymentu u ochotników mierzono takie parametry jak objętość wytrysku, liczbę oraz ruchliwość plemników. Po kilku miesiącach kuracji odnotowano znaczną poprawę nasienia w każdym badanym parametrze.

W kolejnym badaniu uczestniczyło 109 panów, których losowo podzielono na dwie grupy. Jedna z nich przyjmowała 300 mg ekstraktu dziennie, drugiej natomiast podawano placebo. Eksperyment ten również trwał kilka miesięcy, jednak już po upływie 12 tygodni ruchliwość plemników zwiększyła się o 44%, a objętość wytrysku o 18%.W grupie przyjmującej Tongkat ali zarejestrowano także znaczny wzrost libido.

2.2. Zwiększenie poziomu testosteronu

Według badań przeprowadzonych w jednym z malezyjskich szpitali, ekstrakt z Eurycoma longifolia zwiększa ilość produkowanego testosteronu. Grupie mężczyzn, u których stwierdzono niski poziom testosteronu, podawano 200 mg dziennie ekstraktu z rośliny. Badanie trwało miesiąc. Przed badaniem średni poziom męskiego hormonu wynosił 5,66 nmol/l. Była to ilość niewiele niższa niż norma wynosząca 6 nmol/l. Po zakończonym eksperymencie, czyli po 30 dniach poziom testosteronu wzrósł do 8,31 nmol/l. Dodatkowo wśród ochotników przeprowadzono ankietę, w której badano ich subiektywne odczucia i większość z nich potwierdziła pozytywne zmiany.

2.3. Działanie anaboliczne

Udowodniono, że ekstrakt z malezyjskiego żeń-szenia może przyspieszać proces spalania tłuszczu oraz proces budowania mięśni. Efekt taki uzyskiwany jest jednak tylko w połączeniu z treningiem siłowym.

Badania w tym kierunku przeprowadzono na Uniwersytecie Malaya w Malezji, w zakładzie zajmującym się badaniem fizjologii ćwiczeń. W eksperymencie uczestniczyło 14 zdrowych mężczyzn, którzy wykonywali co drugi dzień porządny trening. Badanie trwało 5 tygodni, a w każdym z nich zwiększano intensywność wykonywanych ćwiczeń. Połowa losowo wybranych ochotników otrzymywała dziennie 100 mg ekstraktu z Tongkat ali, połowa natomiast placebo. Otrzymane wyniki były dość interesujące. W przypadku masy mięśniowej, czyli masy wolnej od tłuszczów, zarejestrowano dwukilogramowy wzrost u osób przyjmujących wyciąg z rośliny, podczas gdy w grupie placebo nie zaobserwowano żadnych zmian. W grupie badawczej w porównaniu z grupą kontrolną odnotowano także szybsza redukcję tkanki tluszczowej, a także dwukrotny wzrost siły.

2.4. Działanie przeciwlękowe

Badania w tym kierunku przeprowadzono początkowo z udziałem myszy. Wykorzystano w nich dwa testy, sprawdzające poziom lęku u gryzoni: test otwartej przestrzeni oraz test podniesionego labiryntu krzyżowego. U osobników, którym podawano ekstrakt z Tongkat ali zaobserwowano znacznie większą ruchliwość, co wiąże się z redukcja niepokoju. Zmierzone działanie przeciwlękowe wyciągów z rośliny jest podobne do działania diazepamu (silny lek przeciwdrgawkowy i anksjolityczny).

Kolejnemu badaniu poddano ludzi, u których mierzono wpływ wodnego ekstraktu z Eurycoma longifolia na poziom hormonu stresu i nastrój. Grupę ochotników (63 osoby: 32 mężczyzn oraz 30 kobiet) podzielono na dwie grupy: pierwsza przyjmowała wyciąg z rośliny, druga natomiast placebo. Doświadczenie, w którym osoby stymulowano czynnikami stresowymi, trwało 4 tygodnie. Po tym okresie w pierwszej grupie zaobserwowano znacznie niższy poziom kortyzolu oraz lepsze samopoczucie w porównaniu z grupą drugą.