...

Shiitake | Lentinula edodes

Shiitake to gatunek grzyba znany w krajach Azji Wschodniej od tysięcy lat i stosowany w tamtejszej kuchni i medycynie. Współczesne badania potwierdzają jego silne właściwości przeciwnowotworowe, zarówno lecznicze jak i profilaktyczne. Ponadto grzyb ten obniża poziom cholesterolu i działa ochronnie na wątrobę. Wykazuje też działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe.

Ciekawostka:

W czasach dynastii Ming (1368 – 1644 r.) twardnik japoński nazywany był “cesarskim jedzeniem”. Uważano wówczas, że jego właściwości są tak potężne, że cieszyć się nim może jedynie cesarz i jego rodzina. Pilnowanie zapasów powierzano zaś jedynie najbardziej zaufanym żołnierzom.

Spis treści:

1. Co to jest Shiitake | Lentinula edodes?

1.1. Historia i pochodzenie

Twardnik japoński jest gatunkiem grzyba z rodziny Omphalotaceae należącej do rzędu pieczarkowców (Agaricales). Jest więc spokrewniony z dobrze znaną pieczarką dwuzarodnikową (Agaricus bisporus), powszechnie uprawianą i dostępną w sprzedaży. Twardnik pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej i naturalnie występuje głównie w Japonii, Korei, Chinach, Wietnamie, Tajlandii. Spotkać go można też na Borneo, Filipinach czy w Papui Nowej Gwinei. Nazwa „shiitake”, pod którą grzyb ten jest znany na świecie, pochodzi od dwóch japońskich słów: „shii” – nazwy drzewa, na którym najczęściej rośnie (Castanopsis cuspidata, gatunek z rodziny bukowatych) i „take” – grzyb.

L. edodes wytwarza owocniki, których kapelusze mają od 5 do 25 cm średnicy i osadzone są na 2-4-centymetrowych trzonach o średnicy od 8 do 13 mm. Początkowo są one wypukłe, z brzegami podwiniętymi, lecz w miarę wzrostu zmieniają kształt i stają się płaskie. Kapelusze młodych owocników mają barwę ciemnobrązową do niemal czarnej, starsze zaś są znacznie jaśniejsze. Trzony zaś są jasne, czerowonobrązowe. Powierzchnia kapelusza jest sucha, pozbawiona śluzu. Pokrywają ją charakterystyczne białe kosmki. Hymenofor jest blaszkowaty, szeroki i gęsty. Początkowo ma jasny kolor, lecz z czasem staje się czerwonawy.

Historia shiitake sięga pierwszych wieków naszej ery. Źródła historyczne podają, że w 199 roku grzyb ten był darem od japońskiego plemienia Kyusuyu dla cesarza Chuai. W Chinach odnaleziono jednak starsze dokumenty potwierdzające jego stosowanie, w których nazywano go „ko-ko” lub „hoang-mo”. Prawdopodobnie to właśnie z Chin wywodzi się tradycja uprawy twardnika japońskiego. Opracowano ją za czasów dynastii Song (960 – 1127 r. n.e.). Za jej autora uważany jest legendarny Wu San Kwunk, którego świątynia znajdowała się niemal w każdej wiosce zajmującej się hodowlą tych grzybów. W roku 1313 chiński autor Wang Cheng opisał jej metody w swej „Księdze rolnictwa”. Znajdują się tam porady jak wybrać odpowiednie drzewa, narzędzia i techniki. Wan Cheng pisze: „Zetnij korę za pomocą siekiery i przykryj kłody ziemią. Po upływie roku zdejmij ziemię i często podlewaj. Uderzaj w kłody drewnianą maczugą, aby wywołać wzrost grzybów. Pojawią się one po deszczu.” W czasach dynastii Ming (1368 – 1644 r.) wierzono, że spożywanie shiitake pozwala zachować młodość i wigor. Grzyby te nazywano „cesarskim jedzeniem”, gdyż uważano, że ich właściwości są tak potężne, że cieszyć się nimi może jedynie cesarz i jego rodzina. Pilnowanie ich zapasów powierzano zaś jedynie najbardziej zaufanym żołnierzom.

Japończycy przejęli uprawę shiitake od Chińczyków, prawdopodobnie między rokiem 1500 a 1600. Obecnie to właśnie w Japonii wytwarza się ich najwięcej. Światowa produkcja tych grzybów wynosi 2 mln ton rocznie i ustępuje jedynie wspomnianej już pieczarce dwuzarodnikowej. Zainteresowanie, jakim się cieszą, spowodowane jest nie tylko ich wyjątkowymi walorami smakowymi i dużą wartością odżywczą, ale także właściwościami leczniczymi, udokumentowanymi przez liczne badania.

1.2. Klasyfikacja

Związki biologicznie czynne zawarte w twardniku japońskim wykazują silne właściwości antynowotworowe oraz immunomodulacyjne. Wpływają one też na obniżenie poziomu frakcji cholesterolu LDL we krwi. Są przeciwutleniaczami, a także mają działanie antydrobnoustrojowe. Suszone owocniki shiitake to także bogate źródło białka i węglowodanów.

1.3. Skład

Najważniejszą substancją chemiczną zawartą w L. edodes i decydującą o leczniczych właściwościach tych grzybów jest lentinan – związek organiczny z grupy β-glukanów, polisacharyd D-glukozy, będący składnikiem ich ścian komórkowych. Zbudowany jest wyłącznie z atomów węgla, tlenu i wodoru, nie zawiera atomów fosforu, azotu, siarki ani żadnych innych pierwiastków. Jego cząsteczki mają strukturę helisy, co wydaje się istotne dla ich aktywności biologicznej. Lentinan jest rozpuszczalny w wodzie oraz stabilny w wysokiej temperaturze i warunkach kwasowego pH, lecz niestabilny w pH zasadowym.

Drugim istotnym składnikiem jest ekstrakt LEM (Lentinus edodes mycelium). Zawiera on występujące w shiitake substancje rozpuszczalne w wodzie. Wytwarzany jest ze sproszkowanego ekstraktu grzybni, pozyskiwanego jeszcze przed pojawieniem się owocników. Najważniejszą jego częścią jest kompleks proteinowo-sacharydowy, zawierający ok. 25% białek i 44% cukrów, w tym ksylozę i arabinozę, ale także glukozę, galaktozę, mannozę i fruktozę. W skład LEM wchodzą też:

  • pochodne kwasów nukleinowych,
  • tiamina (witamina B1),
  • ryboflawina (witamina B2),
  • ergosterol (prowitamina D2),
  • eritadenina,
  • alkaloidy purynowe,
  • ligniny.

Ponadto owocniki shiitake zawierają:

  • białka (w wysuszonych owocnikach do 23%),
  • węglowodany,
  • lipidy,
  • kwasy tłuszczowe (linolenowy, palmitynowy, oleinowy, tetradekanowy, stearynowy, mirystynowy),
  • kwasy organiczne (jabłkowy, szczawiowy, fumarynowy, α-keto-glutarowy, octowy, mrówkowy, mlekowy, glikolowy),
  • niacynę (witamina B12),
  • kwas pantotenowy,
  • kwas foliowy,
  • kwas asparaginowy (witamina C),
  • związki aromatyczne (alkohole, ketony, dulfidy, alkany i in.),
  • matsutakeol (główny związek odpowiedzialny za charakterystyczny smak),
  • błonnik pokarmowy (m. in. heteroglikany, poliuronidy, β-glukany, chityna),
  • składniki mineralne (żelazo, mangan, potas, wapń, magnez, kadm, miedź, fosfor, cynk, selen).

2. Jak działa Shiitake | Lentinula edodes?

2.1. Działanie przeciwnowotworowe

Wkrótce po odkryciu i wyizolowaniu lentinanu stwierdzono, iż wykazuje on aktywność przeciwnowotworową. Zauważono, że hamuje on rozwój guzów powstających po wszczepieniu myszom komórek linii Sarcoma 180, a nawet powoduje ich całkowitą regresję w ciągu pięciu tygodni, nie będąc przy tym toksyczny dla zwierząt. Później udowodniono podobną aktywność lentinanu także wobec innych nowotworów oraz jego działanie zapobiegające onkogenezie chemicznej czy wirusowej.

Liczne badania na zwierzętach potwierdziły, iż lentinan sam w sobie nie posiada właściwości antyrakowych, a podanie go wraz z czynnikami immunosupresyjnymi, takimi jak β-benzylotioguanozyna czy promieniowanie rentgenowskie, powoduje zmniejszenie jego aktywności. Dzieje się tak, ponieważ karcynostatyczne działanie lentinanu jest efektem jego wpływu na komórki układu odpornościowego, którego dokładny mechanizm molekularny wciąż pozostaje nieznany. Wiadomo, że jego cząsteczki przyłączają się do powierzchni limfocytów lub do swoistych białek w osoczu krwi i powodują zwiększenie liczebności oraz aktywację makrofagów, limfocytów Th (pomocniczych) i Tc (cytotoksycznych) oraz komórek NK (ang. natural killer), w tym komórek LAK (lymphokine-activated killer cells), które działają cytotoksycznie na komórki nowotworowe, co zostało potwierdzone przy użyciu kultur tkankowych. Także badania z wykorzystaniem myszy pozbawionych grasicy, limfocytów B oraz z ciężkim złożonym niedoborem odporności (SCID, ang severe combined immunodeficiency) wykazały, iż komórki układu odpornościowego, wcześniej aktywowane za pomocą lentinanu, po podaniu zwierzętom są w stanie zahamować wzrost guzów. Podanie lentinanu powoduje także zwiększenie wydzielania przeciwciał oraz ilnerleukin IL-1 i IL-2, interferonu (IFN-γ), czynnika martwicy nowotworów (TNF-α, ang. tumor necrosis factor).

Badania laboratoryjne wskazują też na istotną rolę, jaką w przeciwnowotworowej aktywności lentinanu odgrywa oś przysadkowo-nadnerczowa oraz centralny układ nerwowy wraz z serotoniną, histaminą oraz katecholaminami. Prawdopodobnie zdolność tego związku do aktywowania układu immunologicznego może też być związana z czynnikami hormonalnymi. Aktywność lentinanu może zostać znacznie zmniejszona poprzez podanie hydrokortyzonu lub tyroksyny.

Przeprowadzono także liczne badania kliniczne z wykorzystaniem lentinanu. Wykazały one, że związek ten jest skuteczny w leczeniu nieoperacyjnego raka żołądka i nawracającego raka piersi, a także przedłuża życie pacjentów. Podawany dwa razy w tygodniu, wraz z chemioterapią, pacjentom z postępującym rakiem, wpływał na znaczącą poprawę funkcjonowania układu odpornościowego i zwiększenie efektywności terapii przeciwnowotworowej w porównaniu do samej chemioterapii. W badaniu z udziałem 275 pacjentów wykazano, że najlepsze efekty, dotyczące regresji guza, zwiększenia odporności i długości życia, otrzymuje się, podając lentinan przed chemioterapią. W Japonii często wykorzystuje się ten związek chemiczny jako środek wspomagający w terapii przeciwnowotworowej.

Ekstrakt LEM także wykazuje silną aktywność antynowotworową, zarówno przy podaniu doustnym jak i przez iniekcję. Podobnie jak lentinan, poprawia on funkcjonowanie układu odpornościowego u zwierząt laboratoryjnych i u ludzi, stymulując aktywność i cytotoksyczność makrofagów oraz komórek NK. In vivo obserwuje się także zwiększenie aktywności limfocytów T oraz produkcji IL-6, IL-2, interferonu i TNF-α.

Twardnik japoński zawiera jeszcze jeden składnik o działaniu przeciwnowotworowym. Jest nim polisacharyd KS-2, zbudowany głównie z monomerów mannozy i zawierający niewielkie ilości seryny, treoniny, alaniny i proliny. Wykazano, iż u myszy jest on skuteczny przeciwko nowotworom takim jak Sarcoma 180 i guz Ehrlicha zarówno podawany doustnie, jak i dootrzewnowo. Mechanizm jego działania nie został wyjaśniony. Wiadomo jednak, że podobnie jak lentinan i LEM, nie oddziałuje on bezpośrednio na komórki rakowe. Udowodniono, że KS-2 wpływa na podniesienie poziomu interferonu w osoczu krwi oraz na aktywację makrofagów.

Owocniki shiitake mogą być także cennym suplementem diety ze względu na obecność kwasu tiazolidyno-4-karboksylowego (TCA, ang. thiazolidine-4-carboxylic acid) – związku chemicznego o profilaktycznym działaniu przeciwnowotworowym. TCA jest substancją, która efektywnie wychwytuje azotyny i blokuje ich przekształcanie się w rakotwórcze N-nitrozozwiązki. Świeże owocniki L. edodes nie zawierają wykrywalnych ilości TCA. Jest on jednak obecny w grzybach suszonych surowych (w ilości ok. 134 μg/100 g suchej masy) i ugotowanych (ok. 850 μg/100 g).

2.2. Wpływ na poziom cholesterolu we krwi

Twardnik japoński wykazuje też działanie obniżające poziom cholesterolu we krwi. Odpowiada za to eritadenina, zwana też lentiniacyną. Dodana do pożywienia szczurów w ilości 0,005% powoduje obniżenie poziomu cholesterolu we krwi o 15% w ciągu jednego tygodnia. Działanie to jest lepiej widoczne u zwierząt, które otrzymują pokarm bogaty w tłuszcze, niż u tych, które są na diecie z ich niską zawartością. Początkowo sądzono, że mechanizm aktywności eritadeniny polega na hamowaniu syntezy cholesterolu. Później udowodniono jednak, że związany jest on z modulacją metabolizmu fosfolipidów w wątrobie. Dowodzą tego wyniki badań, w których zaobserwowano obniżenie stosunku fosfatydylocholiny do fosfatydyloetanoloaminy, co sugeruje, że eritadenina może też wpływać na poziom fosfatydylocholiny w osoczu krwi, a także na przyspieszanie wydalania oraz rozkładu cholesterolu. Obniżenie poziomu cholesterolu uzyskano także w eksperymentach z udziałem ludzi, jednak temat ten wciąż wymaga dalszych badań.

Także inne składniki zawarte w shiitake mogą wykazywać potencjał w redukcji stężenia cholesterolu we krwi. U szczurów, do których paszy dodawano 5% oczyszczonego błonnika pokarmowego z L. edodes, nastąpiło w ciągu siedmiu tygodni obniżenie poziomu cholesterolu w wątrobie oraz we krwi. Zmiana ta była większa niż u zwierząt, które otrzymywały błonnik pochodzący z innych źródeł. Równocześnie zwiększyła się u nich ilość wytwarzanych kwasów żółciowych.

2.3. Działanie hepatoprotekcyjne

Badania na szczurach wykazały, że iniekcje ekstraktu LEM są w stanie zahamować wzrost nowotworowych guzów wątroby. Także frakcje polisacharydowe shiitake wykazują działanie ochronne na wątrobę. Zwiększają one wytwarzanie przeciwciał przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, a także ogólnie wspomagają funkcje tego narządu. Lentinan zaś może poprawić stan wątroby, gdy łączy się go z polisacharydami lakownicy lśniącej (Ganoderma lucidum) i wroślaka różnobarwnego (Trametes versicolor). W badaniu na myszach udowodniono, że mieszanina taka jest w stanie przywrócić do normy poziom transaminazy glutaminowo-pirogronowej (GPT, ang. glutamic pyruvic transferase), zwanej też aminotransferazą alaninową, u zwierząt z toksycznym zapaleniem wątroby. Także surowy ekstrakt z L. edodes wykazuje działanie hepatoprotekcyjne.

2.4. Działanie przeciwdrobnoustrojowe

Niektóre z chorób wirusowych, jak zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) wywoływany przez wirus HIV, są trudne do wyleczenia za pomocą konwencjonalnych leków, których zażywanie często powoduje pojawianie się skutków ubocznych. Dlatego też lentinan, a także inne substancje obecne w shiitake, budzą duże zainteresowanie.

Przeciwdrobnoustrojowe działanie lentinanu opiera się na wzmocnieniu odpowiedzi immunologicznej zarówno humoralnej, jak i komórkowej. Związek ten w badaniu na myszach okazał się skuteczny przeciwko wirusowi pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej (VSV), wirusowi zapalenia mózgu, wirusowi białaczki mysiej Abelsona oraz adenowirusowi 12 powodującemu powstawanie guzów. Stymuluje on także niespecyficzną odpowiedź immunologiczną przeciwko wirusowym infekcjom dróg oddechowych. Godne uwagi wyniki otrzymano także przy podaniu lentinanu donosowo przed zainfekowaniem myszy wirusem grypy. Dotyczyły one redukcji miana wirusów w płucach, a także, przy podaniu dożylnym, ochrony zwierząt przed dawką wirusa LD75 oraz znacznemu wydłużeniu czasu przeżycia przy dawce LD100. Zaobserwowano także zwiększenie aktywności makrofagów w obrębie oskrzeli.

Lentinan jest także skuteczny jako środek wspomagający przy infekcji wirusem HIV. Sam w sobie nie ma wprawdzie zdolności blokowania rozwoju tego wirusa, jednak w połączeniu z 3’-azido-3’-deoksytymidyną (AZT) – nukleozydowym inhibitorem odwrotnej transferazy stosowanym do zwalczania zakażeń HIV – powoduje znacznie silniejsze hamowanie ekspresji antygenów powierzchniowych tego wirusa. W formie zaś siarczanu lentinan jest w stanie całkowicie zapobiegać występowaniu w komórkach efektu cytopatycznego pod wpływem HIV. Właściwości lentinanu potwierdziły badania z udziałem pacjentów zainfekowanych wirusem HIV, u których wystąpiło obniżenie poziomu limfocytów Th i komórek NK. Podany metodą wlewu kroplowego, związek ten przywrócił normalną liczebność komórek układu odpornościowego.

Ekstrakt LEM z kolei wykazuje potencjał jako środek w leczeniu AIDS. Badania in vitro wykazały, że podobnie jak lentinan, zwiększa on hamowanie replikacji wirusa HIV przez AZT. Mechanizm tego działania nie jest znany, jednak LEM aktywuje też makrofagi i stymuluje produkcję IL-1.

Inny rodzaj wodnego ekstraktu z grzybni L. edodes, JLS zawierający rozpuszczalną w wodzie ligninę, także wykazuje zdolność do blokowania replikacji wirusa HIV in vitro. Jest również skuteczny u zwierząt w leczeniu infekcji wirusem opryszczki pospolitej (Herpes simplex) typu 1. Jego działanie przeciwwirusowe in vitro jest nawet 70 razy silniejsze niż LEM. JLS powoduje znaczny wzrost aktywności limfocytów T, komórek NK i makrofagów oraz produkcję IL-6. Ekstrakt ten może być też skuteczny w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby typu B.

Lentinan jest również skuteczny w terapii zakażeń prątkiem gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis) i wywołującej listeriozę Listeria monocytogenes, jak też pasożytniczą przywrą Schistosoma japonicum. Hamuje też wzrost gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus) i drożdżaków Candida albicans, powodujących u chorych z obniżoną odpornością zakażenia oportunistyczne. Związek ten jest również pomocny w regulacji odpowiedzi immunologicznej przeciw patogenom. Przeciwdrobnoustrojowo działa także lentionina – egzopolimer zawarty w owocnikach oraz hodowli komórkowej shiitake. Jest ona skuteczna przeciwko gronkowcowi złocistemu, laseczce siennej (Bacillus subtilis) oraz pałeczce okrężnicy (Escherichia coli).

3. Jak stosować Shiitake | Lentinula edodes?

Nie masz dostępu do tych treści

Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik,
aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej.

4. Graficzne podsumowanie Shiitake | Lentinula edodes

Bibliografia

  1. Aoki T. “Lentinan.” In: Immunology Studies: Immune modulation agents and their mechanisms, vol. 25, Femchel R. L. and Chirgis M.A., eds. pp. 62-77. 1984
  2. Aoki T. Antibodies to HTLVI and HTLVIII in sera from two Japanese patients, one with possible pre-AIDS. Lancet, 20, 936-937. 1984
  3. Breene W. Nutritional and medicinal value of specialty mushrooms. J Food Prod, 1990, 53, 883-894
  4. Chang, S.T. World production of cultivated edible and medicinal mushrooms in 1997 with emphasis on Lentinus edodes (Berk.) Sing. China. Int. J. Med. Mushr. 1999, 1, 387–409.
  5. Chibata I. et al. Lentinacin: A new hypocholesterolemic substance in Lentinus edodes. Expenentia, 1969, 25, 1237-1238.
  6. Chihara G. The antitumor polysaccharide Lentinanan overview. In: Manipulation of host defense mechanisms, Aoki T., et al., eds. Excerpta Medica, Amsterdam (International Congress Series 576) 1981.
  7. Chihara, G.; Maeda, Y.Y.; Hamuro, J.; Sasaki, T.; Fukuoka, F. Inhibition of mouse Sarcoma 180 by polysaccharides from Lentinus edodes (Berk.). Sing. Nature 1969, 222, 687–688.
  8. Colins R.A, Ng T.B, Polysaccharopeptide from Coriolus versicolor has potential for use against human immunodeficiency virus type 1 infection, Life Sci.1997;60:383–387.
  9. Fujii, T.; Maeda, H.; Suzuki, K.; Ishida, N. Isolation and characterization of a new antitumor polysaccharide, KS-2, extracted from culture mycelia of Lentinus edodes. J. Antibiot. 1978, 31, 1079–1090.
  10. Gordon M., Bihari B., Goosby E., Gorter R., Greco M., Guralnik M., Mimura T., Rudinicki V., Wong R., Kaneko Y. A placebo-controlled trial of the immune modulator, lentinan, in HIV-positive patients: a phase I/II trial. Journal of Medicine. 1998; 29(5-6): 305-330
  11. Hamada C. Inhibitory effects of lentinan on the tumorigenesis of adenovirus type 12 in mice. In: Manipulation of host defense mechanisms, Aoki T., et al., eds. Excerpta Medica, Amsterdam (International Congress Series 576) 1981
  12. Hanafusa T. Intestinal absorption and tissue distribution of immunoactive and antiviral water-soluble [14C] lignins in rats. Yakubutsu Dotai (Xenobiotic Metabolism and. Disposition). 1990; 5: 409-436
  13. Hibbett D. S. A higher-level phylogenetic classification of the Fungi. Mycological Research. 2007; 111(5): 509-547
  14. Hobbs, Ch. Medicinal Mushrooms: An Exploration of Tradition, Healing, and Culture, 2nd Ed.; Botanica Press, Inc.: Santa Cruz, CA, USA, 1995
  15. Hobbs, Ch. Medicinal value of Lentinus edodes (Berk.) Sing. A literature review. Int. J. Med. Mushr. 2000, 2, 287–302
  16. Irinoda K. et al. Stimulation of microbicidal host defence mechanisms against aerosol influenza virus infection by lentinan. Int J Immunopharmacol, 1992, 14, 971-977.
  17. Jasroitia N., Sharma I., Badhani S., Prashar B. Incredible shiitake muschroom. Asian Journal of Pharmacy and Life Science Vol. 2 (1), Jan-March,2012
  18. Kojima H., Akaki J., Nakajima S., Kamei K., Tamesada M. 2010. Structural analysis of glycogen-like polysaccharides having macrophage-activating activity in extracts of Lentinula edodes mycelia. J. Nat. Med. 64: 16–23
  19. Kurashima Y., Tsuda M., Sugimura T. Marker formation of thiazolidine-4-carboxylic acid, an effective nitrite trapping agent in vivo, on boiling of dried shiitake mushroom (Lentinus edodes). Journal of Agricultural and Food Chemistry 38(10) 1990
  20. Matsuoka H. et al. Lentinian potentiates immunity and prolongs the survival time of some patients. Anticancer Res, 1997, 2751-2756
  21. Miles, P.G.; Chang, S.T. Mushroom Biology: Concise Basics and Current Development; World Scientific: Singapore, 1997; 193
  22. Morinaga H. et al. An in vivo study of hepatic and splenic interleukin-1 beta mRNA expression following oral PSK or LEM administration. 1pn J Cancer Res, 1994 85, 1298-1303.
  23. Podbielkowski Z. Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989
  24. Przbylowicz, P.; Donoghue, J. Shiitake Grower’s Handbook: The Art and Science of Mushroom Cultivation; Hunt Publ. Co.: Dubugue, Kendall, 1990; 199.
  25. Sannoumaru Y. et al. Effects of semi-purified fibers isolated from Lagenaria siceraria, Raphanus sativus and Lentinus edodes on fecal steroid excretions in rats. J Nutr Sci Vitaminol, 1996 42, 97-110.
  26. Sarkar S., Koga J, Whitley R. J., Chatterjee S. Antiviral effect of the extract of culture medium of Lentinus edodes mycelia on the replication of herpes simplex virus type 1. Antiviral Research. 1993; 20: 293-303
  27. Singer, R.; Harris, B. Mushrooms and Truffles: Botany, Cultivation, and Utilization, 2nd Ed.; Koeltz Sci. Books: Koenigstein, 1987
  28. Siwulski M., Czerwiñska-Nowak A., Sobieralski K. 2007. Biologia i uprawa twardziaka jadalnego shiitake. PWRiL Poznañ: 224 ss.
  29. Siwulski M., Lisiecka J., Sobieralski K., Sas-Golak I., Jasińska A. Biologia, właściwości żywieniowe oraz uprawa twardziaka jadalnego Lentinula edodes (Berk.) Sing. Postępy Nauk Rolniczych 4/2011: 71-82
  30. Smith, J.; Rowan, N.; Sullivan, R. Medicinal mushrooms. Their therapeutic properties and current medical usage with special emphasis on cancer treatment; Special Report Commissioned by Cancer research UK. The University of Strathclyde in Glasgow, 2002; 256
  31. Stamets, P. Growing Gourmet and Medicinal Mushrooms, 3rd Ed.; Ten Speed Press: CA, USA, 2000
  32. Sugiyama K., Akachi T., Yamakawa A. Eritadenine-induced alteration of hepatic phospholipid metabolism in relation to its hypocholesterolemic action in rats. Nutritional Biochemistry. 1995; 6:80-87
  33. Taguchi, T. et al. Clinical efficacy of lentinan on patients with stomach cancer: end point results of a four-year follow-up survey. Cancer Detect. Prev. 1987, 1, 333–349
  34. Taguchi, T. et al. Clinical trials on lentinan (polysaccharide). In Immunomodulation by Microbial Products and Related Synthetic Compounds; Yamamura, Y. et al., Ed.; Elsevier Science: New York, 1982; 467–475.
  35. Turło J. Biotechnologia grzybów. Zastosowanie w farmacji i suplementacji. Biul. Wydz. Farm. WUM, 2013, 3, 18-26
  36. Wasser S.P. 2005. Shiitake (Lentinus edodes).In: Encyclopedia of dietary supplements. Dekker M. (red.). Inc. New York: 653–664.
  37. Wasser S.P., Weis A. 1999. Therapeutic effects of substances occurring in higher Basidiomycetes mushrooms: a modern perspective. Critical Rev. Immunol. 19: 65–96
  38. Wasser, S.P.; Weis, A.L. Medicinal Mushrooms. Lentinus edodes (Berk.) Singer; Nevo, E., Ed.; Peledfus Publ. House: Haifa, Israel, 1997; 95.
  39. Yamamoto Y. et al. Immunopotentiating activity of the water-soluble lignin rich fraction prepared from LEM, the extract of the solid culture medium of Lentinus edodes mycelia. Biosci Biotechnol Biochem, 1997 61, 1909-1912.
  40. Yamamoto, Y., H. Shiroo, K. Kono, and Y. Ohashi. Immunopotentiating activity of the water-soluble lignin rich fraction prepared from LEM: The extract of the solid culture medium of Lentinus edodes mycelia. Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry1997; 61: 1909–12
  41. Yap, A.T.; Ng, M.L. Immunopotentiating properties of lentinan (1-3)-b-D-glucan extracted from culinary-medicinal shiitake mushroom Lentinus edodes (Berk.) Singer (Agaricomycetideae). Int. J. Med. Mushr. 2003, 5, 352–372.
  42. Zhang X. and Loan H. Effects of some fungal polysaccharides on experimental hepatitis in mice. J Northeast Norm Univ, 4, 101-108. In: Abstr Chinese Med, 1986 1, 527.
  43. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-680/shiitake-mushroom
Shiitake Lentinula edodes
nazewnictwo
Nazwa polska: twardnik japoński
Nazwa zwyczajowa: shiitake
Nazwa łacińska: Lentinula edodes
Inne nazwy: Lentinus edodes, Agaricus edodes, Lepiota shiitake, twardziak jadalny, pieczarka chińska, pieczarka dębowa, Black Forest Mushroom, Snake Butter, Golden Oak Muschroom, Shiitake, Shiang-gu, Hoang-mo, Ko-ko
Podstawowe korzyści
aktywacja układu odpornościowego
redukcja stężenia cholesterolu we krwi
działanie ochronne na wątrobę
wspomaganie leczenia nowotworów
profilaktyczne działanie przeciwnowotworowe
Wesprzyj nas, jeśli uważasz, że robimy dobrą robotę!

Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.

Przekaż wsparcie dla NeuroExpert.