Reishi | Ganoderma lucidum

1.1. Historia i pochodzenie

Ganoderma lucidum jest orientalnym grzybem o bardzo długiej historii stosowania. Od ponad 4 tysięcy lat wykorzystywany jest w chińskiej oraz japońskiej medycynie tradycyjnej w celu leczenia chorób wątroby (głównie przewlekłego zapalenia), hipertonii, artretyzmu, astmy, wrzodów żołądka, a także chorób nerek. W najsłynniejszej chińskiej farmakopei (Ben Cao Gang Mu) zostało zapisane, że użycie Ling Zhi “zmniejsza ciężar ciała”, co oznacza, że suplementacja tej rośliny przedłuża życie. W publikacjach medycznych Ganoderma trafiła na pierwsze miejsce wśród 120 roślin mających istotne znaczenie dla organizmu człowieka.

We współczesnej medycynie chińskiej lakownicy używa się w celu wzmacniania siły organizmu, a także jako lek pomagający w walce z chorobami nowotworowymi. W Chinach grzyb ten jest znany pod nazwą Ling Zhi i uważany jest za symbol nieśmiertelności. Wykorzystuje się go również bardzo często jako motyw zdobienia. W krajach wschodniej Azji natomiast z Ganodermy wyrabia się talizmany, których zadaniem jest ochrona właściciela oraz jego domu przed nieszczęściem.

Naturalnie grzyb ten występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, a także na wielu wyspach. W Europie pojawia się stosunkowo rzadko. W Polsce natomiast jest objęty ochroną, a także przypisano go do roślin o statusie R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego występowania małych obszarów siedliskowych. Rośnie pojedynczo bądź w skupiskach na korzeniach lub dolnych częściach pnia różnych gatunków drzew – przeważnie liściastych, rzadziej iglastych. Jest to duży grzyb zawierający płaski, lśniący kapelusz o średnicy 6-20 cm. Początkowo kapelusz jest jasny lub żółto-czerwony. Z wiekiem ciemnieje i zmienia kolor na purpurowy, następnie purpurowo-czerwony, a ostatecznie jest czerwono-czarny. Jego powierzchni jest nierówna i zazwyczaj zawiera drobne bruzdy.

Nazwa łacińska tej rośliny odnosi się do jej wyglądu. Słowo “lucidus” w języku łacińskim oznacza błyszczący.

Obecnie występowanie lakownicy w przyrodzie jest bardzo rzadkie. W związku z tym konieczna stała się uprawa tej rośliny, w której stosuje się różne tradycyjne metody. Należą do nich: trociny w workach lub w butelkach, a także uprawy na naturalnych polanach. Rodzaj zastosowanej technologii zależy od podstawowych elementów środowiskowych – temperatury, wilgotności i koncentracji tlenu.

1.2. Klasyfikacja

Obecność związków triterpenowych sprawia, że Ganoderma lucidum wykazuje działanie przeciwutleniające. Jest więc zaliczana do antyoksydantów, czyli środków uczestniczących w neutralizacji wolnych rodników. Ponadto udowodniono, że wiele składników aktywnych w lakownicy wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu odpornościowego. Ze względu na to grzyb nazywany jest immunostymulantem.

Ling Zhi został także sklasyfikowany jako adaptogen. Tym ostatnim terminem określa się rośliny, których suplementacja wpływa korzystnie na poprawę zdrowia i samopoczucia, wzmacnia sprawność fizyczną oraz łagodzi skutki stresu.

1.3. Skład

Na podstawie przeprowadzonych badań ustalono, że grzyb ten zawiera niezwykle dużo substancji aktywnych (o wiele więcej niż inne znane rośliny lecznicze). W zarodnikach obecne są węglowodany proste i złożone, aminokwasy, białka, związki nieorganiczne, triterpeny, glukozydy, olejki eteryczne i kwas askorbinowy. Dodatkowo występuje tu betaina, kwas stearynowy, kwas kokosowy, ergosterol i β-sitosterol. Zarodniki Ganodermy są także bogatym źródłem jonów nieorganicznych, takich jak: Mg²⁺, Zn²⁺, Ca²⁺ i Fe²⁺.

Owocnik natomiast zawiera sterole, mleczany, polisacharydy i triterpeny. Bogaty jest także w kwasy ganoderowe: A, B, C, D, E, F i G.

Najbardziej różnorodną grupą związków obecną w owocniku są polisacharydy. Jak dotąd udało się wyizolować oraz scharakteryzować ponad 150 pochodnych tych związków. Cały czas trwają jednak badania nad składem chemicznym rośliny. Najważniejszy wyizolowany polisacharyd oznaczono skrótem GSG (ang. Ganoderma lucidum spores glucan). Dodatkowa analiza tej substancji wykazała, że zawiera ona w swym składzie D-glukozę. Glukan ten posiada właściwości antynowotworowe – charakteryzuje się małym ciężarem cząsteczkowym oraz jest związkiem dobrze rozpuszczalnym w wodzie i może być z powodzeniem stosowany do iniekcji przy leczeniu nowotworów.

2.1. Układ odpornościowy

Na podstawie przeprowadzonych badań udowodniono, że polisacharydy obecne w lakownicy wzmacniają odporność. Dzieje się tak, ponieważ działanie tych związków wiąże się ze zwiększeniem ilości limfocytów T i makrofagów. Japoński profesor Takashi Mizuno z Shizuoka University przekonuje, że warto jest przyjmować Ganodermę w sytuacjach obniżonej odporności.

Wzmacniając funkcjonowanie układu immunostymulującego, lakownica pomaga w skutecznej ochronie organizmu przed infekcjami bakteryjnymi, wirusowymi czy grzybicznymi. Pozwala także zapobiegać grypie i jej objawom. Związki aktywne obecne w tym grzybie potrafią dość skutecznie redukować kaszel, oczyścić plwocinę, a także ograniczyć astmę.

Polisacharydy wyizolowane z Zhang Li okazały się być skutecznym lekiem dla osób zarażonych wirusem Epsteina-Barra. W efekcie lakownica pomaga w leczeniu mononukleozy. Kwasy ganoderowe natomiast działają przeciwko wirusowi HIV. W połączeniu z innymi roślinami o działaniu farmakologicznym, Ganoderma jest powszechnie wykorzystywana w walce z AIDS.

2.1.1. Działanie antynowotworowe

Poprzez wzmacnianie funkcjonowania układu odpornościowego, lakownica pomaga w walce z chorobami nowotworowymi. Dzięki Obecności polisacharydów i niektórych triterpenów, grzyb ten może skutecznie hamować rozwój komórek rakowych. W związku z powyżej opisanymi właściwościami, lakownica jest jednym z najbardziej popularnych oraz efektywnych środków stosowanych w profilaktyce antynowotworowej, a także w walce z chorobą. W przypadku, gdy pacjent poddany zostanie radio- bądź chemioterapii, suplementacja tej rośliny ogranicza skutki uboczne oraz zapobiega nawrotom choroby. Stosuje się ją również, aby polepszyć jakość życia osób dotkniętych nowotworem oraz w celu ograniczania prawdopodobieństw wystąpienia przerzutów.

2.2. Detoksykacja organizmu

Udowodniono, że składniki aktywne obecne w grzybie przyspieszają przemiany metaboliczne substancji toksycznych występujących w wątrobie. Prowadzi to do szybszego usuwania ich z organizmu, co w efekcie przekłada się na ograniczenie szkodliwego wpływu działania tych związków. Często wskazuje się także na użycie Ganodermy w profilaktyce oraz jako środka pomagającego w leczeniu przewlekłego zatrucia oraz innych chorób wątroby.

Dodatkowo lakownica wykazuje działanie detoksykacyjne także w przypadku innych elementów organizmu (nerki, układ krwionośny, układ limfatyczny). Oczyszcza krew poprzez jej filtrację i usuwanie zbędnych oraz szkodliwych składników nagromadzonych w organizmie.

2.3. Układ krążenia

Ganoderma poprawia funkcjonowanie układu krwionośnego poprzez rozszerzanie tętnic wieńcowych. Dzięki temu zwiększony zostaje przepływ krwi i usprawnione jej krążenie, co w efekcie przekłada się na lepsze dotlenienie mięśnia sercowego. Grzyb ten jest więc wykorzystywany w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych (ogranicza ryzyko wystąpienia zawału, zachorowań na tętniaki oraz zapobiega wylewom krwi do mózgu).

Udowodniono także, że lakownica obniża poziom cholesterolu. W związku z tym zapobiega tworzeniu się zmian miażdżycowych. W przypadku, gdy zmiany takie już wystąpiły, pomaga z nimi walczyć.

Ganoderma działa również poprzez rozrzedzanie krwi oraz zmniejsza jej lepkość. Zapobiega tym samym powstawaniu niebezpiecznych skrzepów (ogranicza ryzyko wystąpienia udarów). Składniki aktywne obecne w grzybie nasilają także działanie leków obniżających ciśnienie krwi.

2.4. Układ nerwowy

Suplementacja Ganodermy wpływa na funkcjonowanie centralnego układu nerwowego. W przypadku tym wykazuje korzystne działanie ograniczające objawy neurastenii oraz pomaga w walce z bezsennością. Pierwsze efekty widać już po ok 10-15 dniach, kiedy to znacząco poprawia się jakość snu. Zauważa się także polepszenie apetytu oraz wzrost masy ciała.

W starożytnych zapiskach chińskich można znaleźć także dane dotyczące tego, że Zhang Li jest stosowany w celu poprawy funkcji kognitywnych organizmu oraz wzmacniania pamięci.