...

Melisa | Melissa officinalis

Melisa to roślina pochodząca z wybrzeża Morza Śródziemnego, stosowana od wieków przez europejskich zielarzy i medyków. Ceniona jest przede wszystkim z powodu swojej zdolności do łagodzenia niepokoju, ułatwiania zasypiania i poprawiania jakości snu. Ponadto skutecznie wspomaga zdolności poznawcze oraz funkcje układu odpornościowego.

Ciekawostka:

Melisę lekarską chętnie chętnie uprawiano w przyklasztornych ogrodach. Mnisi powszechnie wytwarzali z niej nalewki winne i spirytusowe. W XVII wieku słynna stała się „karmelitańska dusza” – korzenna wódka na bazie liści świeżej melisy produkowana przez karmelitów bosych z Paryża.

Spis treści:

1. Co to jest Melisa | Melissa officinalis?

1.1. Historia i pochodzenie

Melisa lekarska (Melissa officinalis) to wieloletnia roślina z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Pochodzi z terenów wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego, obecnie zaś występuje w Europie oraz na należących do strefy klimatu umiarkowanego obszarach Azji i Ameryki Północnej. W stanie dzikim występuje również w Afryce Północnej – na terenie Maroka, Madery, Wysp Kanaryjskich i Tunezji. Na całym świecie jest natomiast uprawiana. Melisa dorasta do 60-100 cm wysokości. Jej naprzeciwlegle ułożone liście mają okrągłą lub sercowatą blaszkę o karbowanych lub ząbkowanych brzegach. Wydzielają one charakterystyczny, cytrynowy zapach. W okresie wiosennym i letnim w miejscach połączeń łodygi i liści pojawiają się małe, jasnożółte kwiaty.

Pierwsze informacje o zastosowaniu melisy w ziołolecznictwie pochodzą ze starożytnej Grecji i Rzymu. Roślina ta znalazła się w dziele Teofrasta Historia Plantarum, datowanym na 300 rok p.n.e. W VII wieku naszej ery stosowano ją w Hiszpanii, a później w całej Europie, co zostało odnotowane przez ówczesnych naukowców na czele z Paracelsusem. Wraz z konkwistadorami przedostała się do Ameryki Północnej.

1.2. Klasyfikacja

Melisa lekarska znana jest przede wszystkim ze swoich właściwości łagodzących uczucie niepokoju i lęku. Skutecznie wspomaga również terapię bezsenności, ułatwiając zasypianie i poprawiając jakość snu. Wykazuje również pewien potencjał nootropowy, gdyż wpływa na aktywność neuroprzekaźników warunkujących zdolności poznawcze. Zalicza się ją także do immunomodulatorów, ponieważ ma ona zdolność regulowania pracy układu odpornościowego.

1.3. Skład

Surowcem zielarskim są liście i ulistnione wierzchołki pędów melisy (folium melissae). Ich najważniejszym składnikiem jest olejek eteryczny. Zawiera on:

  • cytral A (geranial)
  • cytral B (neron)
  • cytronelal
  • linalol
  • geraniol
  • beta-kariofilen
  • germakren

Ponadto w liściach melisy znajdują się także:

  • kwas kawowy
  • kwas chlorogenowy
  • kwas rozmarynowy
  • kwas ferulowy
  • kwas elagowy
  • kwas galusowy
  • glikozydy luteoliny
  • glikozydy kwercetyny
  • glikozydy apigeniny
  • izokwercytryna
  • hesperydyna
  • naryngenina
  • kemferol
  • rutyna
  • glukuronid luteoliny
  • związki triterpenowe
  • garbniki
  • gorycze
  • śluzy

2. Jak działa Melisa | Melissa officinalis?

2.1. Wpływ na układ nerwowy

2.1.1. Wpływ na neuroprzekaźnictwo

Wyniki badań naukowych wskazują na to, że ekstrakt z melisy hamuje aktywność transaminazy kwasu gamma-aminomasłowego. Enzym ten katalizuje reakcję przekształcania GABA do L-glutaminianu, co przebiega jednocześnie z przekształceniem 2-oksoglutaranu do semialdehydu bursztynowego. Związki chemiczne kluczowe w procesie inaktywacji tego enzymu to kwas ursolowy i kwas rozmarynowy. Również test z wykorzystaniem modelu zwierzęcego potwierdziły, iż doustne przyjmowanie ekstraktu z melisy wpływa na zmniejszenie stężenia transaminazy GABA w obrębie zakrętu zębatego hipokampa oraz na podniesienie koncentracji GABA. Ponadto związki biologicznie aktywne obecne w liściach tej rośliny działają jako pozytywne modulatory allosteryczne receptorów GABA.

Istnieją również dowody naukowe wskazujące na to, że związki biologicznie czynne obecne w ekstrakcie z melisy wspomagają neuroprzekaźnictwo cholinergiczne. Szczególnie istotny jest tu kwas rozmarynowy, który hamuje aktywność acetylocholinoesterazy (AChE, enzymu unieczynniającego acetylocholinę) w obrębie kory czołowej i hipokampa. Udowodniono, że ekstrakt z melisy jest w stanie zmniejszyć stężenie mRNA kodującego ten enzym o 52%. Oddziałuje on również na receptory muskarynowe i nikotynowe acetylocholiny, wpływając na ich czynność. Wyniki badań naukowcy wskazują na działanie tych substancji jako agonistów receptorów acetylocholiny.

2.1.2. Wpływ na zdolności poznawcze

Udowodniono, że podanie pojedynczej dawki (300, 600 i 900 mg) standaryzowanego ekstraktu z melisy jest w stanie przyczynić się do znaczącej poprawy dokładności i koncentracji u młodych, zdrowych ochotników. W badaniach z wykorzystaniem modeli zwierzęcych wykazano również, że stosowanie tej rośliny korzystnie wpływa na funkcjonowania pamięci długotrwałej. Zaobserwowano również, że melisa pozwala poprawić wyniki testów sprawdzających zdolności poznawczych, gdy prowadzone są one przy towarzyszących czynnikach stresowych.

2.1.3. Wpływ na nastrój

Melisa znana jest przede wszystkim ze swoich właściwości pomagających łagodzić skutki stresu. Wynikają one ze zdolności zawartych w tej roślinie związków aktywnych do stymulacji neuroprzekaźnictwa GABA-ergicznego. Istnieją również doniesienia świadczące o tym, że substancje te oddziałują także na inne sfery neurogospodarki – determinowane przez dopaminę i serotoninę.

Liczne badania przeprowadzone z wykorzystaniem modeli zwierzęcych potwierdziły jej anksjolityczny i antydepresyjny potencjał. Efektywność melisy była porównywalna do diazepamu, leku z grupy benzodiazepin często stosowanego w przypadku zaburzeń lękowych.

Podobne wyniki otrzymano również w testach klinicznych. Wykazano, że już pojedyncza dawka działa profilaktycznie i jest w stanie zmniejszyć efekt wywoływany przez ekspozycję na stres oraz spowodować zmiany w zapisie fal mózgowych podobne do występujących podczas przyjmowania leków przeciwlękowych. Dłuższe przyjmowanie ekstraktu z tej rośliny pozwoliło natomiast zredukować odczuwanie lęku, niestabilności emocjonalnej, zmęczenia, poczucia winy, objawów psychosomatycznych oraz zaburzeń intelektualnych. Udowodniono również skuteczność melisy w łagodzeniu symptomów zespołu napięcia przedmiesiączkowego u nastoletnich dziewcząt. Korzystne efekty obserwowano nie tylko podczas suplementacji samego ekstraktu, ale również wówczas, gdy uczestnicy testów stosowani produkty spożywcze wzbogacone w wyciąg z M. officinalis, takie jak napój i jogurt.

2.1.4. Wpływ na sen

Wyniki badań naukowych pozwoliły udowodnić, że związki biologicznie aktywne zawarte w ekstrakcie z melisy pomagają wyciszyć się i ułatwiają zasypianie. Test z wykorzystaniem modelu zwierzęcego dowiodły, że działają one usypiająco oraz nasilają sen wywołany przez leki z grupy barbituranów. Przeprowadzono również wiele badań klinicznych, podczas których potwierdzono, iż podobne działanie występuje u ludzi. Ochotnicy regularnie przyjmujący wyciąg z tej rośliny zgłaszali poprawę jakości snu, której nie towarzyszyły negatywne skutki uboczne. Korzystne efekty obserwowane są również u osób, których problemy ze snem mają źródło w przeżywanym stresie lub zaburzeniach lękowych. Odpowiada za to zdolność melisy do stymulacji neuroprzekaźnictwa GABA-ergicznego, które często jest osłabione w przypadku występowania tych stanów. Udowodniono również, że melisa jest skuteczna w leczeniu bezsenności dzieci.

2.1.5. Wpływ na odczuwanie bólu

Testy z wykorzystaniem modelu zwierzęcego potwierdziły, że melisa wykazuje właściwości antynocyceptywne – jej doustne przyjmowanie pomaga złagodzić odczuwany ból. Otrzymane wyniki wskazują na to, że odbywa się to poprzez wpływ na szlak tlenku azotu oraz na neuroprzekaźnictwo cholinergiczne.

2.2. Wpływ na układ odpornościowy

2.2.1. Działanie immunomodulacyjne

Wyniki licznych badań naukowych pozwoliły udowodnić, żę ekstrakt z melisy wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego i działa jako immunomodulator. Przede wszystkim znane są właściwości przeciwzapalne tej rośliny. Jej olejek eteryczny jest w stanie redukować obrzęk wywołany przez karageninę. Wykazano, że jego składniki biologicznie aktywne są skuteczne zarówno przy podaniu doustnym, jak i podskórnym. Ponadto są one w stanie stymulować pracę układu odpornościowego w stopniu porównywalnym z lewamizolem, zarówno w zakresie odpowiedzi humoralnej, jak i komórkowej.

2.2.2. Działanie przeciwdrobnoustrojowe

Składniki biologicznie aktywne zawarte w ekstrakcie z melisy wykazują działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Szczególnie silne są właściwości cytrolu (geraniolu i nerolu), cytronelalu i trans-kyriofylenu. Testy in vitro potwierdziły ich skuteczność przeciwko bakteriom Gram-dodatnim i Gram-ujemnym oraz przeciwko jednokomórkowym drożdżakom. Wśród mikroorganizmów, których wzrost został zahamowany przez olejek eteryczny melisy, znalazły się patogenne dla człowieka Staphylococcus aureus, Listeria monocytogenes, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae i Candida albicans. Istnieją także dowody na to, że M. officinalis hamuje namnażanie się wirusów opryszczki pospolitej typu 1 i 2, w tym opornych na acyklowir. Udowodniono również jej skuteczność w walce z wirusem grypy, w tym ze szczepem H1N1.

3. Jak stosować Melisa | Melissa officinalis?

Nie masz dostępu do tych treści

Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik,
aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej.

4. Graficzne podsumowanie Melisa | Melissa officinalis

Bibliografia

  1. Abdellatif F. et al. Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oil from leaves of Algerian Melissa officinalis L. EXCLI J. 2014
  2. Allahverdiyev A. et al. Antiviral activity of the volatile oils of Melissa officinalis L. against Herpes simplex virus type-2. Phytomedicine. 2004
  3. Astani A., Navid M.H., Schnitzler P. Attachment and penetration of acyclovir-resistant herpes simplex virus are inhibited by Melissa officinalis extract. Phytother Res. 2014
  4. Astani A., Reichling J., Schnitzler P. Melissa officinalis extract inhibits attachment of herpes simplex virus in vitro. Chemotherapy. 2012
  5. Awad R. et al. Bioassay-guided fractionation of lemon balm (Melissa officinalis L.) using an in vitro measure of GABA transaminase activity. Phytother Res. 2009
  6. Birdane Y.O. et al. Anti-inflammatory and Antinociceptive Effects of Melissa Officinalis L. in Rodents. Revue Méd. Vét., 2007
  7. Bounihi A. et al. In Vivo Potential Anti-Inflammatory Activity of Melissa officinalis L. Essential Oil. Adv Pharmacol Sci. 2013
  8. Cases J. et al. Pilot trial of Melissa officinalis L. leaf extract in the treatment of volunteers suffering from mild-to-moderate anxiety disorders and sleep disturbances. Med J Nutrition Metab. 2011
  9. Cerny A., Schmid K. Tolerability and efficacy of valerian/lemon balm in healthy volunteers (a double-blind, placebo-controlled, multicentre study). Fitoterapia 1999
  10. Dimpfel W., Pischel I., Lehnfeld R. Effects of lozenge containing lavender oil, extracts from hops, lemon balm and oat on electrical brain activity of volunteers. Eur J Med Res. 2004
  11. Dobros N. Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym. Postępy Fitoterapii 2017
  12. Drozd J., Anuszewska E. The effect of the Melissa officinalis extract on immune response in mice. Acta Pol Pharm. 2003
  13. Guginski G. et al. Mechanisms involved in the antinociception caused by ethanolic extract obtained from the leaves of Melissa officinalis (lemon balm) in mice. Pharmacol Biochem Behav. 2009
  14. Hăncianu M. et al. Chemical composition and in vitro antimicrobial activity of essential oil of Melissa officinalis L. from Romania. Rev Med Chir Soc Med Nat Iasi. 2008
  15. Hasanein P., Riahi H. Antinociceptive and antihyperglycemic effects of Melissa officinalis essential oil in an experimental model of diabetes. Med Princ Pract. 2015
  16. Heydari N. et al. Effect of Melissa officinalis capsule on the mental health of female adolescents with premenstrual syndrome: a clinical trial study. International Journal of Adolescent Medicine and Health 2018
  17. Ibarra A. et al. Effects of chronic administration of Melissa officinalis L. extract on anxiety-like reactivity and on circadian and exploratory activities in mice. Phytomedicine. 2010
  18. Jalali P. et al. Melissa officinalis efficacy against human influenza virus (New H1N1) in comparison with oseltamivir. Asian Pacific Journal of Tropical Disease 2016
  19. Kennedy D.O. et al. Modulation of mood and cognitive performance following acute administration of Melissa officinalis (lemon balm). Pharmacology Biochemistry and Behavior 2007
  20. Kennedy D.O., Little W., Scholey A.B. Attenuation of laboratory-induced stress in humans after acute administration of Melissa officinalis (Lemon Balm). Psychosom Med. 2004
  21. Komiya M., Takeuchi T., Harada E. Lemon oil vapor causes an anti-stress effect via modulating the 5-HT and DA activities in mice. Behav Brain Res. 2006
  22. Koul S., Khosa R.L. Immunomodulatory activity of phytoconstituent of Melissa officinalis. Der Pharmacia Lettre, 2013
  23. Müller S.F., Klement S. A combination of valerian and lemon balm is effective in the treatment of restlessness and dyssomnia in children. Phytomedicine. 2006
  24. Ożarowski A. et al. Ziołolecznictwo – poradnik dla lekarzy. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 1976
  25. Ozarowski M. et al. Influence of the Melissa officinalis Leaf Extract on Long-Term Memory in Scopolamine Animal Model with Assessment of Mechanism of Action. Evid Based Complement Alternat Med. 2016
  26. Perry N. et al. EUROPEAN HERBS WITH CHOLINERGIC ACTIVITIES: POTENTIAL IN DEMENTIA THERAPY. International Journal of Geriatric Psychiatry 1996
  27. Pineau S., Legros C., Mattei C. The Medical use of Lemon Balm (Melissa officinalis) and Valerian (Valeriana officinalis) as Natural Sedatives: Insight into their Interactions with GABA Transmission. Int J Clin Pharmacol Pharmacother 2016
  28. Rehman S. et al. Comparative analysis of the aroma chemicals of Melissa officinalis using hydrodistillation and HS-SPME techniques. Arabian Journal of Chemistry 2013
  29. Scholey A. et al. Anti-Stress Effects of Lemon Balm-Containing Foods. Nutrients. 2014
  30. Soulimani R. et al. Neurotropic action of the hydroalcoholic extract of Melissa officinalis in the mouse. Planta Med. 1991
  31. Taiwo A.E. et al. Anxiolytic and antidepressant-like effects of Melissa officinalis (lemon balm) extract in rats: Influence of administration and gender. Indian J Pharmacol. 2012
  32. Velićanski A.S et al. Antioxidant and Antibacterial Activity of the Beverage Obtained by Fermentation of Sweetened Lemon Balm (Melissa officinalis L.) Tea with Symbiotic Consortium of Bacteria and Yeasts. Food Technol Biotechnol. 2014
  33. Wake G. et al. CNS acetylcholine receptor activity in European medicinal plants traditionally used to improve failing memory. J Ethnopharmacol. 2000
  34. Yoo D.Y. et al. Effects of Melissa officinalis L. (lemon balm) extract on neurogenesis associated with serum corticosterone and GABA in the mouse dentate gyrus. Neurochem Res. 2011
  35. Zarei A. et al. A Brief Overview of the Effects of Melissa officinalis L. Extract on the Function of Various Body Organs. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences 2015
  36. https://examine.com/supplements/melissa-officinalis/
  37. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-437/lemon-balm
Melisa Melissa officinalis
nazewnictwo
Nazwa polska: melisa lekarska
Nazwa zwyczajowa: melisa
Nazwa łacińska: Melissa officinalis
Inne nazwy: rojownik, pszczelnik, matecznik, starzyszek, cytrynowe ziele, lemon balm, common balm, balm mint, Sweet Mary, Cure-All, Zitronenmelisse, Limonnoje miata aptecznaja, erva-cidreira
Podstawowe korzyści
łagodzenie objawów niepokoju
wsparcie pracy układu nerwowego
poprawa jakości snu
wspomaganie odporności
zmniejszanie odczuwania bólu
Wesprzyj nas, jeśli uważasz, że robimy dobrą robotę!

Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.

Przekaż wsparcie dla NeuroExpert.