L-tyrozyna jest jednym z dwudziestu aminokwasów białkowych. W organizmie pełni ona rolę przekaźnika wewnątrzkomórkowego , który może być fosforylowany przez różne kinazy. Ponadto jest ona związkiem wyjściowym w syntezie ważnych neurotransmiterów, takich jak np. dopamina czy norepinefryna.
Nazwa tyrozyna pochodzi od greckiego słowa ‘tyrós’ oznaczającego ser i związana jest z jej odkryciem. Związek ten został otrzymany po raz pierwszy jako produkt degradacji kazeiny białkowej (z sera) w 1846 roku. Dokonał tego niemiecki chemik Justus von Liebig. Natomiast pierwsza synteza laboratoryjna została przeprowadzona w 1883 roku. Wtedy też określono jego strukturę.
Tyrozyna jest jednym z dwudziestu aminokwasów białkowych. Nazwa tego organicznego związku pochodzi od greckiego słow tyros oznaczajacego ser. Zaliczana jest do aminokwasów endogennych, czyli takich, które są wytwarzane w organizmie. Aby synteza ta jednak miała miejsce, konieczna jest obecność innego aminokwasu, a mianowicie fenyloalaniny. Szacuje się, że aż 70% przyjętej droga pokarmową fenyloalaniny jest przekształcane przez wątrobą w tyrozynę.
Biologiczne znaczenie tyrozyny jest ogromne. W organizmie pełni ona rolę przekaźnika wewnątrzkomórkowego, który może być fosforylowany przez kinazy białkowe. Ponadto jest ona związkiem wyjściowym w syntezie bardzo ważnego neuroprzekaźnika – dopaminy. Neurotransmiter ten może z kolei być dalej przekształcany do innych katecholamin, takich jak adrenalina oraz noradrenalina. Tyrozyna odpowiada także za prawidłowe funkcjonowanie gruczołów, np. tarczycy (stymuluje produkcję i wydzielanie trójjodotyroniny i tyroksyny).
Ponadto L-tyrozyna odpowiada za produkcję kolagenu, bardzo ważnego białka (ok. 30% wszystkich protein występujących w organizmie), zapewniającego właściwą sprężystość oraz elastyczność skóry. Aminokwas ten uczestniczy także w syntezie melaniny, czyli naturalnego barwnika warunkującego kolor skóry oraz nadającego zdrowy wygląd włosom.
Tyrozyna występuje w postaci stereoizomeru L. Jej łańcuchem bocznym jest niepolarny pierścień benzenowy, który w pozycji para posiada grupę hydroksylową. Ze względu na budowę ugrupowania bocznego, tyrozynę zalicza się do grupy związków aromatycznych.
Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu niekorzystny jest zarówno nadmiar, jak i niedobór tego aminokwasu. Bardzo rzadko jednak występuje on w zbyt dużej ilości. Pomimo tego, że jest to związek endogenny jego produkcja jest niewielka. Rzadko dochodzi także do przedawkowania przy spożywaniu pokarmów czy nawet podczas dodatkowej suplementacji. Nadmiar tyrozyny wynika więc z naturalnych tendencji organizmu. Poważny problem z nadmiarem tyrozyny występuje u osób, u których upośledzony zostaje któryś ze szlaków metabolicznych tego aminokwasu. Nieprawidłowość ta związana jest z poważną choroba genetyczną – tyrozemia. Jest to schorzenie bardzo rzadkie i przyjmuje się, że cierpi na nie 1 dziecko na 100000 urodzonych. Znacznie większą częstotliwość występowania tej choroby obserwuje się w kanadyjskim mieście Quebec (1/17000).
L-tyrozyna jest związkiem prekursorowym w syntezie neuroprzekaźników katecholaminowych, takich jak dopamina, noradrenalina i adrenalina. Działa na organizm adaptogennie, co oznacza że pozwala na jego przystosowanie się do zmieniających się warunków środowiskowych. Ponadto uczestniczy w syntezie ważnych hormonów (np. tyroksyna), dzięki czemu kontroluje metabolizm organizmu. Jest także związkiem ważnym dla zachowania zdrowego wyglądu skóry.
Pomimo tego, że L-tyrozyna jest naturalnie syntetyzowana w ludzkim organizmie, konieczne jest jej dodatkowe dostarczanie. W tym celu można spożywać produkty bogate w ten aminokwas.
Zawartość tyrozyny w źródłach pokarmowych:
L-tyrozyna jest prekursorem w syntezie bardzo ważnych neuroprzekaźników, zaliczanych do grupy katecholamin. Są to dopamina, noradrenalina oraz adrenalina. Pierwszy z nich odpowiada za wiele procesów mózgowych, szczególnie tych kontrolujących reakcje emocjonalne oraz zdolność do odczuwania bólu czy przyjemności. Neurotransmiter ten wpływa także na poziom energii oraz motywacji do działania. Jego brak z kolei może wiązać się z myśleniem irracjonalnym, a także zaburzeniami pamięci.
Noradrenalina wraz z adrenaliną jest wydzielana w odpowiedzi na pojawiający się stres. Neurotransmitery te pozwalają na właściwe radzenie sobie w trudnych chwilach, częściowo poprzez zmiany fizjologiczne w organizmie, należy pamiętać jednak, że efekt ich działania w organizmie jest odwrotny.
Bardzo ważne jest więc zrównoważenie diety w kierunku przyjmowanych aminokwasów, gdyż może to polepszyć funkcjonowanie mózgu.
Działanie adaptogenne tyrozyny związane jest ze zdolnością do zachowania prawidłowych funkcji poznawczych pomimo wystąpienia silnych sytuacji stresowych. Badania w tym zakresie przeprowadzono na zwierzętach, które stymulowano czynnikami stresowymi (stres związany z lękiem wysokości oraz wystawianie organizmu na skrajnie niskie temperatury). U zwierząt tych obserwowano znacznie lepszą zdolność do adaptacji w zmieniających się warunkach. Wynika z tego, że tyrozyna może być skutecznym środkiem wykorzystywanym do pokonywania przeszkód związanych z chronicznie występującym stresem czy zmęczeniem.
Tyrozyna uczestniczy w budowie białka jakim jest kolagen. Odpowiada on z kolei za właściwy poziom elastyczności oraz sprężystości skóry. Wraz z wiekiem jego produkcja ustaje. Wtedy to właśnie powstają zmarszczki. Aby ograniczyć ich powstawanie, należy stosować dietę wysokobiałkową, dzięki której do organizmu dostarczone zostają bądź tyrozyna, bądź jej prekursor – fenyloalanina.
Ponadto aminokwas L-tyrozyna uczestniczy w syntezie ważnego pigmentu – melaniny – odpowiadającego za kolor skóry oraz jej zdrowy wygląd. Nasilenie produkcji melaniny obserwuje się podczas opalania. Ciemne zabarwienie skóry ogranicza wtedy szkodliwy wpływ promieniowania UV.
L-tyrozyna jest aminokwasem wymaganym przez organizm do syntezy wielu hormonów, przez co kontroluje właściwy poziom metabolizmu organizmu, obniża apetyt, a także monitoruje ilość lipidów utrzymywanych w rezerwach tłuszczowych. Na podstawie badań udowodniono także, że L-tyrozyna bierze udział w tworzeniu uczucia sytości, przez co ogranicza przejadanie się. Taka sama ilość posiłku w diecie wysokobiałkowej, jak i przy innych dietach, skutkuje więc szybszym nasyceniem i redukuje ilość spożywanego pokarmu.
| nazewnictwo |
|---|
|
Nazwa polska: L- tyrozyna |
|
Nazwa angielska: L-Tyrosine |
|
Nr CAS: 60-18-4 |
|
Inne nazwy: Tyr lub Y (nazwy skrótowe stosowane w biochemii) |
| Podstawowe korzyści |
|---|
|
redukcja poziomu stresu |
|
kontrola metabolizmu |
|
poprawa wyglądu skóry |
|
przyspieszenie procesu odchudzania |
|
synteza neuroprzekaźników katecholaminowych |
| Należy do kategorii |
|---|
Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.
