...

Hesperydyna | Witamina P

Witamina P to grupa roślinnych związków zaliczanych do bioflawonoidów. Nazwa pochodzi od słowa “przepuszczalność” (z ang. permeability), ponieważ posiadają one zdolność do wzmacniania naczyń krwionośnych i zapobiegania ich nadmiernej przepuszczalności. Ponadto witamina ta stymuluje powstawanie połączeń międzyneuronalnych oraz poprawia kondycję skóry i kości. Największe stężenie hesperydyny odnotowano w skórce oraz błoniastych częściach owoców cytrusowych.

Ciekawostka:

Hesperydynę zidentyfikowano w owocach cytrusowych. Dlatego też jej nazwa stanowi nawiązanie do łacińskiej nazwy, którą Karol Linneusz nadał rodzinie cytrusów - Hesperideae.

Spis treści:

1. Co to jest Hesperydyna | Witamina P?

1.1. Historia i pochodzenie

Termin “hesperydyna” obejmuje grupę związków odkrytych w roku 1827 przez Lebreton’a. Niemal dziesięć lat później, w roku 1936, węgierscy naukowcy Rusznyáka i Szent-Györgyia, którzy zajmowali się identyfikacją bioflawonoidów w owocach cytrusowych, natknęli się na hesperydynę w soku z cytryn i ekstrakcie z czerwonej papryki. Tę grupę związków nazwano witaminą P od słowa “przepuszczalność” (z ang. permeability), ponieważ posiadają one zdolność do wzmacniania naczyń krwionośnych i zapobiegania ich nadmiernej przepuszczalności, jednak w sposób odmienny, niż ten w jaki robi to witamina C. Określenie “hesperydyna” zaś wywodzi się z dawnej łacińskiej nazwy rodziny cytrusów, Hesperideae, lub od słowa hesperidium, którym określano charakterystyczny owoc tych roślin.

Witamina P to glikozyd flawonowy. W skład jej cząsteczki wchodzą: aglikon (hesperydyna) lub erytiotrion metylowy oraz dołączony dwucukier – rutynoza. Element węglowodanowy to ramnoza i glukoza, która może przyjąć jedną z dwóch form izomerycznych: rutynozę lub neohesperydynę. Główną funkcja hesperydyny w organizmie jest zmniejszanie przepuszczalności naczyń krwionośnych, działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe (hamuje syntezę eikozanoidów) oraz spowalnianie agregacji płytek krwi. Ponadto udowodniono jej przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze działanie.

Przyjmowanie niewystarczającej ilości (hipowitaminoza) witaminy P, może powodować poważne skutki takie jak:
nieszczelność naczyń włosowatych

  • nasilenie bólu w miejscu jego występowania
  • osłabienie i skurcze nóg podczas snu
  • ostry nieżyt błony śluzowej nosa
  • katar sienny
  • pokrzywkę
  • krwawienie siatkówki.

1.2. Klasyfikacja

Witamina P to grupa roślinnych związków zaliczanych do flawonoidów. Szerokie spektrum aktywności biologicznej oraz mnogość działań, jakie generują niektóre z tych związków, pozwala określać je mianem “bioflawonoidów”. W skład tej grupy wchodzą: rutyna, cytryna, flawony, flawonole, katechina, kwercetyna, hesperydyna i inne, które stanowią o przepuszczalności naczyń krwionośnych. Szczególne znaczenie w polepszaniu integralności wyściółki włośniczkowej mają pochodne glikozydowe, których przedstawicielem jest hesperydyna, czyli glikozyd 5,7,3’-trihydroksy-4’metoksyflawonu.

1.3. Występowanie

Największe stężenie witaminy P odnotowano w skórce oraz błoniastych częściach owoców cytrusowych. Dzięki temu np. nieprzefiltrowany sok pomarańczowy, zawierający naturalny miąższ, jest bogatszym źródłem hesperydyny niż sok klarowany. Co więcej, stężenie tego związku wzrasta podczas przechowywania. Największe ilości witaminy P można znaleźć w:

  • sokach cytrusowych
  • wewnętrznej skórce owoców cytrusowych
  • czarnej porzeczce
  • czarnym bzie
  • dzikiej róży
  • wiśniach
  • moreli
  • jeżynach
  • papryce
  • czerwonej kapuście
  • pomidorach
  • czerwonym winie
  • lipie drobnolistnej

2. Jak działa Hesperydyna | Witamina P?

2.1. Wpływ na układ nerwowy

2.1.1. Działanie neuroprotekcyjne

Witamina P jest silnym przeciwutleniaczem. Dzięki jej zdolności do wymiatania szkodliwych wolnych rodników zapobiega uszkodzeniom, które powstają w wyniku ich działania. Udowodniono, że hesperydyna indukuje prawidłowe funkcjonowanie mitochondriów, co zapobiega przedwczesnej śmierci komórek nerwowych. Ponadto związek ten zabezpiecza neurony przed zbyt dużym stężeniem glutaminianu w synapsie. Wysoka ilość tego aminokwasu osłabia siłę połączenia międzyneuronalnego. Co więcej, witamina P podnosi poziom neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF, ang. brain-derived neurotrophic factor), bez którego neurogeneza nie może przebiegać prawidłowo, a także ochrania nerwy i stymuluje przesyłanie impulsów nerwowych.

Wyniki badań in vitro wykazały, że hesperydyna chroni komórki guza chromochłonnego PC-12 przed cytotoksycznością. Świadczy to o wysokim potencjale tego związku jako przeciwutleniacza, co także może mieć znaczenie dla ochrony ośrodkowego układu nerwowego. Jest to spowodowane faktem, iż witamina ta posiada znakomitą zdolność do wychwytywania wolnych rodników, aktywowania kaspazy-3 (proteazy cysteinowej odpowiedzialne za apoptozę komórek) oraz regulacji poziomu wapnia. Jednak przeprowadzone badanie sugeruje, że nie ma to bezpośredniego znaczenia przy doustnej suplementacji, ponieważ taki efekt witaminy P wykazano jedynie przy jej bardzo wysokim stężeniu.

2.1.1.1. Choroba Alzheimera

Choroba Alzheimera (AD, ang. Alzheimer’s disease) wywołuje w organizmie szereg zmian morfologicznych. Udowodniono powstawanie płytek starczych (zewnątrzkomórkowych agregatów peptydu amyloidu β – Aβ), a także splotów neurofibrylarnych (wewnątrzkomórkowych kompleksów hyperfosforylowanego białka Tau), które są zlokalizowane w częściach mózgowia odpowiedzialnych za pamięć, naukę oraz emocje. Peptydy amyloidu β warunkują występowanie krytycznych zmian, istotnych dla rozwoju AD. Aβ bezpośrednio aktywuje czynnik transkrypcyjny (NF-kB, ang. nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells), który inicjuje mechanizmy zapalne. Hesperydyna ma bardzo dobrą biodostępność, przez co z łatwością przekracza barierę krew-mózg, a dzięki swoim przeciwzapalnym właściwościom ma korzystny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Wykazuje działanie neuroprotekcyjne w patogenezie AD, z uwagi na fakt, iż jest inhibitorem NF-kB, jak również bezpośrednio hamuje wytwarzanie peptydów amyloidu β.

2.1.2. Stymulacja neurogenezy

Udowodniono, że hesperydyna stymuluje powstawanie połączeń międzyneuronalnych. Indukuje synaptogenezę i zwiększa poziomy białek synaptycznych w hipokampie. Witamina P wpływa na synapsy w dwojaki sposób. Bezpośrednio stymuluje ich formowanie, jednocześnie zwiększając aktywność presynaptyczną, jak również wspomaga synaptogenne działanie astrocytów (największych komórek glejowych), poprzez wydzielanie transformującego czynnika wzrostu beta 1 (TGF-β1, ang. transforming growth factor β1) i aktywację sygnalizacji TGF-β1 za pomocą efektorów – białek Smad 2/3. TGF-β1 to cytokina z rodziny międzykomórkowych czynników sygnalizacyjnych, która jest zaangażowana w kilka etapów rozwoju i funkcjonowania mózgu, w tym wytwarzanie astrocytów i tworzenie synaps. Sygnalizacja TGF-β1 jest wyrażana podczas rozwoju mózgu poprzez komórki progenitorowe astrocytów w korze mózgowej, jak również dojrzałe astrocyty. Kontrolują one równowagę pomiędzy synapsą pobudzającą a hamującą, w korze mózgowej, poprzez wzbudzanie odrębnych szlaków TGF-β1. Wykazano, że hesperydyna ma zdolność do aktywowania tych ścieżek.

2.1.3. Wpływ na nastrój

Z przeprowadzonych badań wynika, że systematyczna suplementacja witaminy P ma działanie przeciwlękowe oraz poprawia nastrój. Najprawdopodobniej przyczyną tych efektów jest jej zdolność do blokowania czynności osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA, ang. hypothalamic-pituitary-adrenal axis), której pobudzenie skutkuje zwiększeniem wytwarzania kortyzolu. Inni naukowcy dowiedli, że wspomaganie dobrego nastroju, spowodowane zażywaniem tej witaminy, może wynikać również z jej oddziaływania na układ opioidowy ośrodkowego układu nerwowego. Hesperydyna wykazuje działanie przeciwdepresyjne pośrednio poprzez układ serotogeniczyny. Odpowiada za aktywację receptora serotoninowego 5-HT1A. Ponadto dowiedziono, że przeciwdepresyjne właściwości hesperydyny mogą wynikać z hamującego efektu, jaki wywiera ona na szlak sygnałowy NO / cGMP.

2.1.4. Wspomaganie funkcji poznawczych

Wykazano, że hesperydyna zapobiega oraz niweluje zmiany neurodegradacyjne, powstałe w obszarach mózgu odpowiedzialnych za funkcje poznawcze. Naukowcy sugerują, że jest to możliwe dzięki zdolności tej witaminy do zwiększania poziomu neurotroficznego czynnika BDNF w hipokampie. Badania na modelach zwierzęcych wykazały, że nawet niewielki spadek poziomu BDNF może prowadzić do redukcji plastyczności synaptycznej w obrębie tej części mózgowia. Wówczas pogorszeniu ulega umiejętność zapamiętywania, pamięć przestrzenna, a także zdolność do wyszukiwania wspomnień z pamięci długotrwałej oraz tworzenie nowych.

2.2. Wpływ na układ krążenia

Wyniki badań wykazały, że witamina P obniża przepuszczalność naczyń krwionośnych oraz ogranicza agregację trombocytów (płytek krwi). Hesperydyna hamuje aktywność leukocytów (krwinek białych) oraz ich migrację do naczyń. Co więcej, odpowiada ona za odpływ chłonki (płynu tkankowego spływającego do naczyń chłonnych) oraz zwiększa napięcie ścian żył. Ponadto zapobiega obrzękom nóg, powstających z powodu nadmiernego zatrzymywania wody w organizmie.

2.2.1. Działanie przeciwmiażdżycowe

Przeciwutleniające właściwości hesperydyny wpływają na fakt, iż posiada ona zdolność do obniżania poziomu cholesterolu we krwi, jak również zmianę proporcji jego frakcji. Udowodniono, że związek ten zwiększa stężenie lipoprotein o dużej gęstości (HDL, ang. high density lipoprotein), wpływających korzystnie na prawidłowe funkcjonowanie organizmu, jednocześnie redukując poziom cholesterolu LDL (ang. low-density lipoprotein). To działanie jest wynikiem zdolności hesperydyny do hamowania reduktazy 3-Hydroksy-3-metyloglutarylo-koenzymu A (HMG-CoA), a także acylotransferazy acylo-CoA-cholesterolowej (ACAT). Dzięki temu witamina P zapobiega tworzeniu się blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń krwionośnych. W jednym z badań dotyczących wpływu tego związku na organizm ludzki dowiedziono, że codzienne picie jednej szklanki bogatego w hesperydynę soku pomarańczowego, przez okres czterech tygodni, podwyższa poziom HDL o ponad 20%, a stosunek frakcji LDL do HDL ulega redukcji do wartości 16%. Ponadto u badanych odnotowano znaczący wzrost stężenia folianów obniżających poziom homocysteiny (aminokwasu siarkowego), której wysokie stężenie w organizmie przyczynia się do zwiększenia ryzyka wystąpienia chorób serca.

2.2.2. Obniżanie ciśnienia tętniczego

Udowodniono, że hesperydyna wykazuje zdolność do obniżania ciśnienia tętniczego krwi. Flawonoidy, w tym witamina P, są zarówno inhibitorami, jak i aktywatorami różnych enzymów, takich jak kinaza białkowa, lipooksygenaza i cyklooksygenaza, które mają wpływ na określone parametry hematologiczne, obniżenie przyczepności erytrocytów, agregację płytek i lepkość krwi. Przeciwnadciśnieniowe działanie hesperydyny może wynikać z jej aktywności w układach enzymatycznych, które wpływają na reologię krwi. Ponadto różne flawonoidy są silnymi inhibitorami cyklicznej AMP-fosfodiesterazy i prawdopodobnie ta aktywność jest podstawą ich właściwości diuretycznych, czyli działania moczopędnego.

2.3. Wpływ na kości

Dowiedziono, że witamina P poprawia kondycję kości. Stymuluje ona tworzenie osteoblastów (komórek kościotwórczych). Ponadto udowodniono, że hesperydyna blokuje kanały wapniowe w kośćcu, dzięki czemu ogranicza utratę tego minerału z tkanki, jednocześnie znacznie ją wzmacniając. Co więcej, dzięki inhibicji metaloproteinaz macierzy pozakomórkowej (MMP, ang. matrix metalloproteinases), czyli enzymów odpowiedzialnych za proces degradacji kolagenu zębinowego, witamina P wzmacnia kość zębową i zapobiega skutkom jej nadmiernej demineralizacji, a w konsekwencji próchnicy. W związku z tym, hesperydyna odgrywa kluczową rolę w zachowaniu zębinowej matrycy kolagenowej.

2.4. Wpływ na skórę

Wyniki badań wskazują, że witamina P nanoszona miejscowo na skórę poprawia homeostazę bariery przepuszczalności naskórka, a wysoce przeciwutleniająca aktywność tego związku może poprawić jej działanie. Dodatkowa suplementacja tej witaminy stymuluje namnażanie i odbudowę komórek w warstwach skóry. Udowodniono, że komórki PCNA-pozytywne (ang. proliferating cell nuclear antigen), wskazujące na aktywność proliferacyjną, wzrastają w warstwie podstawnej tej tkanki, po miejscowej terapii hesperydyną. Uogólniając, związek ten odpowiada za regenerację skóry. Co więcej, w wyniku hamowania enzymu tyrozynazy, witamina P wykazuje także zdolność do wybielania naskórka.

3. Jak stosować Hesperydyna | Witamina P?

Nie masz dostępu do tych treści

Wygląda na to, że nie masz rangi Czytelnik,
aby ją otrzymać zaloguj się klikając na przycisk poniżej.

4. Graficzne podsumowanie Hesperydyna | Witamina P

Bibliografia

  1. Andziak P., Bernas M., Biederman A., Biejat Z., Cencora A., i in., Chirurgia tętnic i żył obwodowych t.1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa. (2007)
  2. Babicz-Zielińska E., Bartoszek A., Drozdowski B., Piotrowska B., Przybyłowski P., i in., Chemia żywności t.3. Wydawnictwo WNT. Warszawa. (2012)
  3. Bartoszewska M., Molekularne mechanizmy choroby Alzheimera.Postępy Biologii Komórki. (2008)
  4. Florkowska K., Duchnik W., Muzykiewicz A., Zielonka-Brzezicka J., Klimowicz A., Flawonoidy w profilaktyce i leczeniu miażdżycy. Problemy Higieny i Epidemiologii. (2017)
  5. Garg A., Garg S., Zaneveld L. J. D., Singla A. K., Chemistry and Pharmacology of The Citrus Bioflavonoid Hesperidin. Phytotherapy Research. (2011)
  6. Hou M., Man M., Man W., et al. Topical hesperidin improves epidermal permeability barrier function and epidermal differentiation in normal murine skin. Experimental Dermatology. (2012)
  7. Li C., Zuga C., et al. Hesperidin ameliorates behavioral impairments and neuropathology of transgenic APP/PS1 mice.Behavioural Brain Research. (2014)
  8. Matias I., Diniz L.P., Buosi A., Neves G., Stipursky J., Alcantara Gomes F.C., Flavonoid Hesperidin Induces Synapse Formation and Improves Memory Performance through the Astrocytic TGF-β1.Front Aging Neurosci. (2017)
  9. Matławska I., Leki roślinne w terapii guzków krwawniczych odbytu. Borgis – Postępy Fitoterapii. (2002)
  10. Molski M., Chemia piękna. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa. (2012)
  11. Mrozikiewicz P. M., Hesperydynin. Opinia Eksperta. Instytut roślin i przetworów zielarskich w Poznaniu. (2005)
  12. Roohbakhsh A., Parhiz H., et al. Neuropharmacological properties and pharmacokinetics of the citrus flavonoids hesperidin and hesperetin — A mini-review.Life Sciences. (2014)
  13. Wasowski C., Loscalzo L. M., Higgs J., Marder M., Chronic Intraperitoneal and Oral Treatments with Hesperidin Induce Central Nervous System Effects in Mice. Phytotherapy Research. (2011)
Hesperydyna Witamina P
nazewnictwo
Nazwa polska: witamina P
Nazwa angielska: vitamin P
Nr CAS: 153-18-4
Inne nazwy: hesperydyna, citryn, glikozyd 5,7,3′-trihydroksy-4′-metoksyflawonu, bioflawonoidy, glikozydy flawonowe
Podstawowe korzyści
ochrona układu nerwowego
wspomaganie dobrego nastroju
wsparcie układu krążenia
utrzymywanie prawidłowej struktury kości
regeneracja skóry
Należy do kategorii
Wesprzyj nas, jeśli uważasz, że robimy dobrą robotę!

Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.

Przekaż wsparcie dla NeuroExpert.