CDP-cholina | Citicolina

1.1. Historia i pochodzenie

CDP-cholina, nazywana także cytykoliną, to substancja naturalnie występująca w mózgu człowieka. Posiada właściwości nootropowe, a także psychostymulujące. W jednym z wydań tygodnika “Wprost” związek ten określony został “viagrą dla mózgu”. Charakteryzuje się znacznie słabszym działaniem od kofeiny i w przeciwieństwie do tej ostatniej, cytykolina oddziałuje tylko na ośrodki odpowiedzialne za pamięć i koncentrację. Suplementacja pozwala na poprawienie wydajności umysłowej w krótkim czasie. Uważa się, że substancja ta jest niezastąpiona w stanach zmęczenia i rozproszenia uwagi.

CDP-cholina odkryta została w roku 1955. Identyfikacji związku dokonał E. Kennedy, który rok później przeprowadził także jego pierwszą syntezę. Od tego momentu aż do dnia dzisiejszego cytykolina jest badana na szeroką skalę głównie w Japonii i USA.

1.2. Klasyfikacja

CDP-cholina uznawana jest za substancję nootropową, która dodatkowo działa psychostymulujaco na układ nerwowy. Ponadto jest ona jednym z najlepiej przyswajalnych źródeł choliny, która z kolei jest związkiem prekursorowym w syntezie acetylocholiny. Wykazano także, że cytykolina posiada właściwości neuroprotekcyjne, czyli chroni komórki nerwowe i ogranicza ryzyko ich degeneracji.

1.3. Występowanie

CDP-cholina jest związkiem występującym w organizmie człowieka. Nie istnieją natomiast jego naturalne źródła. Stężenie cytykoliny można zwiększać stosując suplementy, które są powszechnie dostępne w niemal 70 krajach.

2.1. Układ nerwowy

Cytykolina jest związkiem, który dobrze się wchłania. Udowodniono, że po podaniu doustnym jej biodostępność wynosi aż 92%. Maksymalne stężenie CDP-choliny uzyskuje się natomiast po ok. 6 godzinach od przyjęcia. Większość przyswojonej substancji jest wydalana z organizmu w postaci dwutlenku węgla, pozostała część, która nie została zmetabolizowana zostaje usunięta wraz z moczem w ciągu doby. Cytykolina wbudowana w struktury komórkowe natomiast utrzymuje się w organizmie przez znacznie dłuższy okres czasu.

2.1.1. Działanie nootropowe

Uważa się, że działanie nootropowe CDP-choliny związane jest z nasileniem procesu syntezy glutationu oraz ze wzrostem fosfatydylocholiny w mózgu. Wyniki niektórych badań sugerują także, że suplementacja tego związku prowadzi do zwiększenia gęstości receptorów dopaminergicznych. W efekcie pomaga on zapobiegać zaburzeniom pamięci. Ponadto stosowanie cytykoliny może mieć korzystny wpływ na zwiększenie poziomu uwagi oraz wzrost wydajności psychicznej.

2.1.2. Gospodarka acetylocholinowa

Dostarczona do organizmu drogą doustną cytykolina podlega w jelitach hydrolizie, w wyniku której powstaje cholina oraz cytydyna. Te produkty rozpadu są z kolei w stanie aktywnie przekraczać barierę krew-mózg. W ośrodkowym układzie nerwowym podlegają one częściowej resyntezie do cytykoliny. Reakcję tę katalizuje enzym cytydylotransferaza fosfocholinowa. Pozostała część choliny wykorzystywana jest przez komórki układu cholinergicznego do tworzenia acetylocholiny, czyli jednego z głównych neuroprzekaźników występujących w organizmie człowieka. W związku z tym CDP-cholina intensyfikuje procesy zapamiętywania oraz skupienia uwagi. Badania wykazały także, że na efekty działania tej substancji nie trzeba długo czekać, gdyż poprawa sprawności umysłowej jest widoczna już po zażyciu kilku pierwszych dawek.

Uważa się, że CDP-cholina jest łatwo przyswajalną postacią choliny, która dalej wykorzystywana jest do syntezy acetylocholiny. W związku z tym suplementacja cytykoliny jest polecana głównie przy problemach z uczeniem się, a także, gdy spada koncentracja i pojawiają się zaburzenia pamięci.

2.1.3. Działanie neuroprotekcyjne

CDP-cholina jest naturalnym prekursorem fosfatydylocholiny, czyli podstawowego składnika budulcowego wchodzącego w skład błon komórkowych. Ponadto, gdy substancja ta zostanie dostarczona do organizmu, to ulega (w cyklu Kennedy’ego) hydrolizie do cytydyny i choliny. Związki te z kolei łatwo przenikają barierę krew-mózg i pełnią kluczową rolę w syntezie i odbudowie błon komórek nerwowych.

Działanie neuroprotekcyjne CDP-choliny potwierdzają wyniki badań przeprowadzone na osobnikach, u których doszło do niedokrwiennych uszkodzeń komórek nerwowych. Na podstawie tych eksperymentów ustalono, że degeneracja neuronów związana jest ściśle z redukcją poziomu fosfolipidów błonowych. Za ten proces destrukcji odpowiada aktywacja wewnątrzkomórkowych fosfolipaz, w efekcie czego rozpada się fosfatydylocholina i powstaje duża ilość wolnych kwasów tłuszczowych. Z tych ostatnich następnie tworzone są wolne rodniki tlenowe, które potęgują niedokrwienie i prowadzą do poszerzenia uszkodzonego obszaru. Wyniki badań z kolei pokazują, że podanie CDP-choliny ochrania fosfolipidy mózgowe, a tym samym zapobiega ich degradacji i tworzeniu się wolnych rodników tlenowych.

Podobnie jak w przypadku uszkodzeń niedokrwiennych mózgu, także w uszkodzeniach pourazowych podstawowym mechanizmem niekorzystnych zmian jest degradacja poziomu fosfolipidów. Prace badawcze w tym zakresie wykazały, że podanie doustne CDP-choliny ogranicza rozległość zmian chorobowych. Ponadto prowadzi do poprawy funkcji motorycznych i poznawczych.

2.1.4. Gospodarka dopaminowa

Przeprowadzone badania potwierdzają, iż CDP-cholina ogranicza ryzyko uszkodzeń neuronów budujących układ dopaminergiczny i wpływa korzystnie na wzrost gęstości receptorów dopaminowych. Tym samym podnosi poziom motywacji, intensyfikuje procesy związane z odczuwaniem przyjemności, satysfakcji i zadowolenia z życia. Wyniki niektórych badań sugerują także, że w przypadku gospodarki dopaminowej lepsze efekty osiąga się uwrażliwiając receptory niż podnosząc stężenie neuroprzekaźnika dopaminowego.

2.1.5. Przeciwdziałanie uzależnieniu

Powszechnie uważa się, że za uzależnienia odpowiada mezolimbiczny i mezokortykalny szlak dopaminergiczny. Z kolei ze względu na fakt, że CDP-cholina pobudza metabolizm dopaminy, suplementacja tej substancji przeciwdziała uzależnieniom, głównie od kokainy.

W eksperymencie uczestniczyły osoby, u których zdiagnozowano wcześniej uzależnienie od kokainy. Podawano im dwa razy dziennie po 500 mg CDP-choliny przez okres 2 tygodni. Po tym czasie u pacjentów zaobserwowano znaczna redukcję pragnienia euforii wywołanej narkotykiem. Byli oni także w stanie kontrolować chęć sięgnięcia po kokainę.