Bazylia azjatycka to roślina zaliczana do grupy adaptogenów. W Ajurwedzie jest uważana jest remedium na wiele różnego rodzaju schorzeń. Wyniki współczesnych badań naukowych potwierdziły jej skuteczność w łagodzeniu skutków psychicznego i fizycznego stresu, w walce z nadmiernym zmęczeniem. Tulsi pomaga też dbać o zdrowie całego organizmu – m.in. neutralizuje wolne rodniki, ułatwia utrzymanie właściwego poziomu cukru i cholesterolu we krwi.
Bazylia azjatycka nazywana jest też “świętą bazylią” (ang. Holy Basil) lub Tulsi. Dla wyznawców hinduizmu ma ogromne znaczenie, gdyż utożsamia się ją z boginią Tulsi. Tradycyjnie sadzi się ją na środku dziedzińców domów oraz przy świątyniach, by przynosiła pomyślność. Jej gałązki wykorzystywane są do wyrobu koralików medytacyjnych. Suche liście zaś stanowią dar składany hinduskiemu bogu Krysznie.
Bazylia azjatycka jest rośliną z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z tropikalnych i półtropikalnych regionów Azji (Półwysep Indyjski, Malezja). Występuje naturalnie w klimacie tropikalnym, ale może być hodowana w klimacie umiarkowanym. W Ajurwedzie znana jest jako “królowa ziół” i czczona jako „eliksir życia”, który nie ma sobie równych pod względem właściwości leczniczych i duchowych. Według tej starożytnej medycyny przenika ona do głębokich tkanek, wysusza wydzieliny tkanek i normalizuje dwie z czterech konstytucji psychofizycznych wyróżnianych w Ajurwedzie, (tzw. dosze) kapha i vata. Stanowi przedmiot kultu religijnego w kulturze hinduistycznej. Tradycyjnie sadzi się ją na środku dziedzińca domów hinduskich lub uprawiane obok świątyń Hanuman. Jej gałązki stanowią materiał do wyrobu korali medytacyjnych nazywanych krysznaizmu dźapas. Suche liście stanowią wraz z pożywieniem dar ofiarowywany hinduskiemu bogu Krysznie. Wyznawcy hinduizmu wierzą, że święta bazylia przynosi pomyślność domostwu.
Bazylia azjatycka jest niską rozgałęzioną byliną osiągającą wysokość 30-60 cm. Liście są zielone lub fioletowe, mają owalny kształt i zwykle lekko ząbkowany brzeg. Na szczytach pędów mogą występować drobne kwiaty. Wyróżnia się trzy typy morfotyczne: ram tulsi (najpowszechniejszy, o szerokich jasnozielonych liściach i lekko słodkim smaku), krishna tulsi (posiadający fioletowo-zielone liście) i dziko rosnące vana tulsi.
Liście i kwiaty służą do produkcji olejku eterycznego. Poddane procesowi suszenia wykorzystuje się do parzenia herbaty. Należy zalać 2-3 łyżeczki suszu ok. 200 ml wrzącej wody i pozostawić na 5-6 minut. W przeciwieństwie do bazylii pospolitej (Ocimum basilicum L.) używanej powszechnie w celach kulinarnych, bazylię azjatycką charakteryzuje gorzki i ostry smak. Jest wykorzystywana głównie do przyrządzania potraw kuchni tajskiej.
Bazylia azjatycka należy do roślin adaptogennych. Jej codzienne spożywanie poprawia ogólny stan zdrowia, zapewnia dobre samopoczucie i długowieczność oraz pomaga radzić sobie ze stresem w codziennym życiu. Przypisuje się jej także wpływ na blask cery, słodkość głosu oraz pielęgnację piękna, inteligencji, wytrzymałości i spokoju. W tradycyjnej medycynie stosowany także na bóle pleców, choroby skóry, grzybicę, ukąszenia owadów, węża i skorpiona, a także w leczeniu malarii. Jest też zalecana jako lek na szereg dolegliwości, w tym lęk, kaszel, astmę, gorączkę, zapalenie stawów, problemy żołądkowe oraz zaburzenia układu moczowo-płciowego. Bazylię wykorzystuje się ponadto przy produkcji środków dezynfekujących do rąk, płynów do płukania jamy ustnej, a także oczyszczaczy wody. Poza tym wspomaga ona gojenie się ran oraz ułatwia konserwację żywności i surowców ziołowych.
Ocimum tenuiflorum zawiera przede wszystkim garbniki, flawonoidy i olejki eteryczne. Wykazano, że w olejku eterycznym występują:
Skład chemiczny różni się w zależności od położenia geograficznego oraz innych czynników środowiskowych i genetycznych.
Święta bazylia ma właściwości przeciwlękowe i przeciwdepresyjne, potwierdzone w badaniach klinicznych. W wyniku eksperymentów na modelu zwierzęcym ujawniono, że opisane właściwości psychoterapeutyczne są porównywalne do kuracji lekami przeciwdepresyjnymi (m.in. diazepamem). Odnotowano także poprawę pamięci i funkcji poznawczych oraz zapobieganie deficytom pamięci, które następują w wyniku procesu starzenia się. Badania przeprowadzone na modelu zwierzęcym dowiodły, że podanie bazylii azjatyckiej powoduje normalizację poziomu acetylocholiny oraz zapobiega występowaniu stresu oksydacyjnego w różnych obszarach mózgu. Bazylia znacząco poprawia poziom wskaźników stresu, a w dodatku zapobiega bezsenności.
Istnieją dowody wskazujące, że bazylia azjatycka może pomóc w leczeniu różnych zakażeń bakteryjnych u ludzi, w tym zakażeń dróg moczowych, zakażeń skóry i ran, duru brzusznego, cholery, gruźlicy, rzeżączki, trądziku czy zapalenia płuc. Ocimum tenuiflorum znajduje zastosowanie w zwalczaniu chorób wirusowych (opryszczki zwykłej, dengi), chorób pasożytniczych (leiszmaniozy, malarii, filariozy) i infekcji grzybiczych, m.in. wywoływanych przez Malassezia furfur.
W badaniach klinicznych potwierdzono działanie przeciwko Streptococcus mutans, organizmowi odpowiedzialnemu za próchnicę zębów. Bazylia azjatycka bywa stosowana jako ziołowy płyn do płukania jamy ustnej w celu pozbycia się nieświeżego oddechu, a także w leczeniu chorób dziąseł i owrzodzeń jamy ustnej. Płukanie ust wyciągiem z tulsi zmniejsza liczebność Streptococcus mutans tak skutecznie, jak 0,2% roztwór chlorheksydyny i listeryny. Bazylia azjatycka stosowana jest także do produkcji środków dezynfekujących do rąk.
Tulsi łagodzi zarówno ostre, jak i przewlekłe stany zapalne u zwierząt. Mechanizm działania składników aktywnych bazylii azjatyckiej polega na hamowaniu szlaków cyklooksygenazy i lipooksygenazy metabolizmu kwasu arachidonowego. Właściwości przeciwzapalne tulsi przypisuje się zawartości eugenolu i kwasu linolowego. Działanie tej rośliny jest porównywalne z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, takimi jak fenylbutazon, ibuprofen, naproksen, kwas acetylosalicylowy i indometacyna.
Badanie przeprowadzone z udziałem ludzi wykazało, że po 4 tygodniach przyjmowania ekstraktu z liści bazylii azjatyckiej, w dawce 300 mg dziennie, nastąpił wzrost ilości niektórych cytokin związanych z układem odpornościowym – interferonu (IFN) i interleukiny-4 (IL-4) – a także limfocytów T pomocniczych i komórek NK, tzw. naturalnych zabójców (ang. natural killers). Nie stwierdzono wpływu na limfocyty T cytotoksyczne i limfocyty B. Po wyizolowaniu komórek od pacjentów i dodaniu prozapalnych związków chemicznych (lipopolisacharydów, fitohemaglutyniny) komórki odpornościowe grupy spożywającej tulsi skuteczniej wywoływały adaptacyjną odpowiedź immunologiczną poprzez działanie interferonu, limfocytów T pomocniczych oraz komórek NK.
Bazylia azjatycka chroni narządy i naczynia krwionośne przed miażdżycą tętnic. Na podstawie badań klinicznych przeprowadzonych z udziałem ludzi ustalono, że pomaga obniżyć poziomu glukozy we krwi, poprawia ciśnienie krwi i profil lipidowy oraz łagodzi wiele objawów cukrzycy u pacjentów z cukrzycą typu 2.
Świeże liście Ocimum sanctum wykorzystano do zbadania jego wpływu na funkcje rozrodcze (liczbę plemników i hormony rozrodcze) samców królików albinosów. Zwierzęta w grupie badanej otrzymywały 2 g świeżych liści bazylii azjatyckiej przez 30 dni, podczas gdy grupa kontrolna była utrzymywana na standardowej diecie. W próbkach pobranych od obu grup zbadano liczbę plemników oraz dokonano oceny hormonalnej – sprawdzono poziom testosteronu, hormonu folikulotropowego (FSH) i hormonu luteinizującego (LH). Zaobserwowano znaczący spadek liczby plemników u królików z grupy spożywającej bazylię. Poziom testosteronu w surowicy wyraźnie wzrósł, podczas gdy poziomy FSH i LH były znacząco obniżone. Możliwą hipotezą wyjaśniającą ten wzorzec zmian poziomu hormonów może być fakt, że liście tulsi zawierają związki chemiczne, które powodują zwiększenie poziomu krążącego testosteronu w stopniu wystarczającym do zahamowania LH, ale niewystarczającym do prawidłowej spermatogenezy. Obniżony poziom LH zmniejsza wewnątrzjądrową produkcję testosteronu przez komórki Leydiga, co powoduje zmniejszenie poziomu spermatogenezy.
Udowodniono, że długotrwałe przyjmowanie świeżych liści tulsi (465 mg/kg ciała dziennie) może spowodować zwiększenie masy ciała przy zmniejszeniu masy jąder, prostaty i nadnerczy u szczurów. Badania prowadzone na modelu zwierzęcym pozwalają przypuszczać, że Ocimum tenuiflorum może mieć zastosowanie jako środek antykoncepcyjny dla mężczyzn. Wciąż jednak potrzeba więcej rzetelnych badań naukowych w tym zakresie, by móc wyciągać bardziej uzasadnione wnioski.
Dzięki wysokiej zawartości związków fenolowych i właściwościom przeciwutleniającym bazylia azjatycka bierze udział w ochronie organizmu przed związkami toksycznymi, przy czym krishna tulsi ma wyższą zawartość fenoli i zdolność przeciwutleniającą niż vana tulsi (odmiana dziko rosnąca). Bazylia azjatycka zwiększa poziom cząsteczek przeciwutleniaczy (w tym glutationu) oraz zwiększa aktywność enzymów przeciwutleniających (dysmutazy ponadtlenkowej i katalazy), które chronią komórki i błony komórkowe przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników. Wpływa też na redukcję uszkodzeń DNA oraz indukowanie apoptozy w komórkach przedrakowych i rakowych, tym samym zapobiegając powstawaniu nowotworów.
Wykazano, że tulsi chroni komórki organizmu przed toksycznym działaniem przemysłowych środków chemicznych, takich jak butyloparaben, czterochlorek węgla, siarczan miedzi i etanol oraz powszechnych pestycydów, takich jak Rogor, chloropiryfos, endosulfan i lindan. Zapobiega także szkodliwym działaniom wielu leków farmaceutycznych, w tym acetaminofenu, meloksykamu, paracetamolu, haloperidolu i leków przeciwgruźliczych. Ponadto pomaga organizmowi w skuteczniejszej eliminacji toksyn. Zwiększa bowiem aktywność enzymów detoksykacyjnych wątroby, takich jak enzymy cytochromu P450, które dezaktywują toksyczne związki chemiczne i umożliwiają ich bezpieczne wydalanie.
Udowodniono, że tulsi chroni przed niekorzystnym działaniem metali ciężkich, takich jak ołów, arsen, kadm, chrom i rtęć. Wykazuje działanie radioochronne, wymiatając wolne rodniki i zmniejszając oksydacyjne uszkodzenia komórkowe i chromosomalne wywołane promieniowaniem jonizującym. W ten sposób ogranicza uszkodzenie narządów i zwiększa prawdopodobieństwo przeżycia po radiacji u zwierząt doświadczalnych.
Spożywanie bazylii azjatyckiej powoduje zmniejszenie działania wielu stresorów fizycznych. Badania z wykorzystaniem modelu zwierzęcego wykazały, że tulsi ogranicza niekorzystne skutki stresu. Następuje poprawa metabolizmu tlenowego, zmniejszenie stresu oksydacyjnego i normalizacja parametrów biochemicznych, tj. poziomu dysmutazy ponadtlenkowej, katalazy, peroksydazy glutationowej, stosunku zredukowanej i utlenionej formy glutationu. Udowodniono również, że tulsi pomaga zmniejszyć skutki ostrego i przewlekłego stresu. Zanotowano też poprawę odpowiedzi układu immunologicznego, a oprócz tego stabilizację poziomu kortykosteroidów i parametrów EKG.
Udowodniono, że O. tenuiflorum zmniejsza poziom stresu metabolicznego spowodowanego złą dietą, niską aktywnością fizyczną i czynnikami psychicznymi. Roślina ta jest pomocna w zwalczaniu jednostki chorobowej określanej jako „zespół metaboliczny” (czasem też „stan przedcukrzycowy” lub „zespół X”), który to obejmuje szereg objawów – m.in. otyłość, nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu i nieprawidłową regulację poziomu glukozy. Bazylia może obniżać poziom glukozy we krwi, korygować nieprawidłowe profile lipidowe oraz chronić wątrobę i nerki przed uszkodzeniem spowodowanym wysokim poziomem glukozy. Wykazano również, że tulsi poprawia poziom lipidów we krwi, zapobiegając przybieraniu na wadze, hiperglikemii, hiperinsulinemii, hipertriglicerydemii i insulinooporności.
Bazylia azjatycka wykorzystywana jest jako środek przyspieszający gojenie się ran dzięki unikalnej kombinacji działania przeciwbakteryjnego, przeciwutleniającego, przeciwzapalnego i przeciwbólowego.
Wykazano, że tulsi ma działanie przeciwwrzodowe i wspomagające gojenie się już istniejących wrzodów. Jej skuteczność udowodniono w przypadku różnych typów owrzodzeń u zwierząt – indukowanych kwasem, meloksykamem, zimnem, podwiązaniem odźwiernika i stresem. Bazylia zmniejsza wydzielanie pepsyny i osłabia proces peroksydacji lipidów. Ponadto zwiększa wydzielanie mucyny oraz śluzu komórkowego.
| nazewnictwo |
|---|
| Nazwa polska: bazylia azjatycka |
| Nazwa zwyczajowa: Tulsi |
| Nazwa łacińska: Ocimum tenuiflorum |
| Inne nazwy: święta bazylia, Ocimum sanctum, holy basil, Ajaka, Baranda, Brinda, Kha phrao, Manjari, Monk’s basil, Parnasa, Patra-puspha, Sacred basil, Suvasa, Thai basil, Thulasi |
| Podstawowe korzyści |
|---|
| redukcja zmęczenia fizycznego |
| ograniczenie skutków stresu psychicznego |
| ochrona przed infekcjami |
| działanie przeciwutleniające |
| zwalczanie skutków stresu metabolicznego |
Nieustannie pracujemy nad tym, żeby dostępne u nas treści były jak najlepszej jakości. Nasi czytelnicy mają w pełni darmowy dostęp do ponad 300 artykułów encyklopedycznych oraz ponad 700 tekstów blogowych. Przygotowanie tych materiałów wymaga jednak od nas dużo zaangażowania oraz pracy. Dlatego też jesteśmy wdzięczni za każde wsparcie członków naszej społeczności, ponieważ to dzięki Wam możemy się rozwijać i upowszechniać rzetelne informacje.
