Osoby z zaburzeniami psychicznymi zmagają się z szerokim wachlarzem objawów psychosomatycznych. Ale, jak możemy zauważyć, łączy je bardzo często jedna cecha – są one zazwyczaj niewyspane. Prawdopodobnie wynika to z rozregulowania rytmu dobowego. Badacze z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Irvine z tego powodu postanowił przyjrzeć się bliżej temu objawowi. Ich artykuł został opublikowany w Nature Translational Psychiatry i wnosi dużo informacji na temat relacji pomiędzy chorobami psychicznymi a procesem snu i czuwania.
Rytmy dobowe regulują aktywność fizjologiczną i procesy biologiczne naszego organizmu. Zsynchronizowane one są z 24-godzinnym cyklem światła/ciemności i wpływają na to, kiedy chce nam się spać. Zarządzają również innymi funkcjami, takimi jak produkcja i uwalnianie hormonów, utrzymywanie temperatury ciała i utrwalanie wspomnień. Zdaniem autorów artykułu, skuteczne, niezakłócone działanie tego naturalnego systemu pomiaru czasu jest niezbędne do przetrwania żywych organizmów we wszystkich skalach – od komórek po populacje.
W pracy zwrócono uwagę na wyzwania związane z testowaniem zagadnienia na poziomie molekularnym, ale naukowcy znaleźli wystarczające dowody na związek pomiędzy zaburzeniami psychicznymi a rytmem dobowym, dokładnie badając recenzowaną literaturę.
„Oznaka charakterystyczna dla zaburzeń rytmu dobowego – problemy ze snem – była obecna w każdym przypadku zaburzeń depresyjnych” – powiedział A. Alachkar, główny autor artykułu.
W artykule zauważono wiele ciekawostek związanych z funkcjonowaniem osób z zaburzeniami psychicznymi.
„Interesującym zagadnieniem, które zbadaliśmy, jest wzajemne oddziaływanie rytmów dobowych i zaburzeń psychicznych z płcią” – powiedział Baldi, dyrektor Instytutu Genomiki i Bioinformatyki UCI.
Specyficzne dla płci różnice strukturalne i funkcjonalne występują w mózgu w regionach istotnych dla układu okołodobowego. Jednym z przykładów jest reakcja hormonalna na CRD (rozregulowanie rytmu dobowego) odczuwane przez kobiety w ciąży; zarówno matka, jak i płód mogą doświadczać klinicznych skutków CRD i przewlekłego stresu.
Rytmy dobowe są z natury wrażliwe na sygnały światła/ciemności, więc można je łatwo zakłócić przez ekspozycję na światło w nocy, a poziom zakłóceń wydaje się być zależny od płci i zmienia się wraz z wiekiem.
Pozostaje dalej niewiadome, czy rozregulowanie rytmów dobowych jest kluczowe w powstawaniu i pojawianiu się dolegliwości ze strony układu nerwowego, czy też jest tylko objawem w postępie choroby. Aby odpowiedzieć na to i inne pytania, zespół z Irvine sugeruje badanie rytmów dobowych na poziomie molekularnym przy użyciu technologii transkryptomicznych i metabolomicznych w badaniach z wykorzystaniem modeli zwierzęcych.
„Będzie to wysokowydajny proces, w którym naukowcy będą pobierać próbki od zdrowych i chorych zwierząt co kilka godzin w cyklu dobowym” – powiedział Baldi.
Metoda jest obiecująca, ponieważ wykrycie biomarkerów identyfikujących zmiany w rytmie dobowym na tle zaburzeń psychicznych może stanowić kierunek dla nowych rozwiązań w leczeniu zaburzeń psychicznych.
Obecnie wiadomo, że jednym z potencjalnych biomarkerów jest BDNF (neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego).